Almas

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Almas (almas)
Długość:	? cm (młody)
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Mongolia – Ajmak Południowogobijski (formacja Djadochta)
Czas występowania	ok. 75-71 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Troodontidae
Rekonstrukcja. Autor: Tom Parker. [1].

Wstęp

Almas to niewielki, ptakopodobny teropod z rodziny troodontydów, żyjący w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Mongolii. Jedyny znany szkielet tego zwierzęcia został odkryty w 1993 r. przez amerykańsko-mongolską ekspedycję. Został on nazwany i opisany w 2017 r. przez chińskiego paleontologa Rui Pei i współpracowników.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od „dzikiego człowieka” lub „człowieka śniegu” z mongolskich legend. Epitet gatunkowy nawiązuje do Ukhaa Tolgod, miejsca znalezienia holotypu.

Materiał kopalny

Holotyp (IGM 100/1323) obejmuje niemal kompletną czaszkę wraz z żuchwą, kilka kręgów krzyżowych i bliższych kręgów ogonowych, częściową miednicę oraz kończyny tylne bez palców stóp. Należał on do nie w pełni wyrośniętego osobnika. Obok szkieletu znaleziono też fragmenty skorupek jaj.

Być może do Almas należą też dwie niekompletne czaszki młodych troodontydów z formacji Djadochta, dawniej przypisywane do Byronosaurus.

Budowa

Almas był niewielkim (czaszka holotypu mierzyła zaledwie 8 cm) i lekko zbudowanym teropodem, który ogólnym pokrojem ciała przypominał prymitywne troodontydy z grupy Jehol, jak Mei, Sinusonasus czy Sinovenator. Wykazuje on jednak również liczne cechy zaawansowane, typowe dla późniejszych członków tej rodziny.

Czaszka była głęboka, w widoku bocznym niemal trójkątna, przypominając profilem czaszki prymitywnych przedstawicieli Paraves, jak Archaeopteryx, Anchiornis czy Microraptor. Wydaje się ona większa niż u innych troodontydów podobnej wielkości, ale może to wynikać z młodego wieku holotypu, podobnie jak stosunkowo duże oczodoły. Pysk był proporcjonalnie krótszy niż u zaawansowanych przedstawicieli Troodontidae. W kości przedszczękowej znajdowały się cztery zęby, a w szczękowej – szesnaście lub siedemnaście. Nie miały one piłkowanych krawędzi, podobnie jak m.in. Mei czy Byronosaurus. Jak u większości troodontydów, przednie zęby szczękowe były małe i gęsto upakowane, a te położone bardziej w głębi pyska – większe. Zachowane fragmenty żuchwy wskazują, że była ona niska. W każdej z kości zębowych znajdowały się co najmniej dwadzieścia trzy zęby.

Trzony przednich kręgów ogonowych były krótkie, co jest typowe dla przedstawicieli Paraves. Jedenasty kręg ogonowy ma jednak wydłużony trzon. Podobny stan zaobserwowano też u innych troodontydów, u których od dziesiątego kręgu następuje wydłużanie się trzonów. Pierwszych pięć kręgów cechowało się wysokimi łukami nerwowymi. Almas charakteryzował się także wydłużonymi proksymalnymi szewronami. Kość kulszowa stanowiła więcej niż połowę długości kości łonowej, co było uważane za cechą prymitywną, obecnie jednak postrzega się ją jako synapomorfię kladu bardziej zaawansowanych troodontydów. Kość piszczelowa była o 40% dłuższa od udowej, podobnie jak u Mei czy Sinovenator. Śródstopie miało w pełni rozwiniętą strukturę arctometatarsus, tak jak zaawansowane troodontydy.

Spis gatunków

Almas	Pei, Norell, Barta, Bever, Pittman i Xu, 2017
A. ukhaa	Pei, Norell, Barta, Bever, Pittman i Xu, 2017

Bibliografia

Pei, R., Norell, M. (2011). "A new troodontid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous Djadokhta Formation of Mongolia”. Journal of Vertebrate Paleontology. Program and Abstracts 2011, 172.

Pei, R., Norell, M.A., Barta, D.E., Bever, G.S., Pittman, M., Xu, Xing (2017). "Osteology of a New Late Cretaceous Troodontid Specimen from Ukhaa Tolgod, Ömnögovi Aimag, Mongolia". American Museum Novitates. 3889: 1–47. doi:10.1206/3889.1