Atlascopcosaurus

Autor:	Marcin Szermański
Korekta:	Maciej Ziegler, Adrian Sztuba

---

Atlascopcosaurus (atlaskopkozaur)
Długość	2-3 m
Masa	ok. 25 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Australia (Point Lewis i Dinosaur Cove, Wiktoria) (formacja Eumeralla)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 115-108,8 Ma wczesna kreda (późny apt – wczesny alb)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Neornithischia Cerapoda Ornithopoda Iguanodontia? Elasmaria?
Rekonstrukcja. Fot.: Bardrock [1]. 3 m Porównanie wielkości Atlascopcosaurus i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja Eumeralla: Point Lewis, Australia (\u003Ci\u003EA. loadsi\u003C/i\u003E)\u003Csmall\u003E\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Eumeralla: Point Lewis, Australia (A. loadsi)\n","link":"","lat":-38.83333333333333570180911920033395290374755859375,"lon":143.55000000000001136868377216160297393798828125,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja Eumeralla: Dinosaur Cove, Australia (\u003Ci\u003EA. loadsi\u003C/i\u003E)\u003Csmall\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Eumeralla: Dinosaur Cove, Australia (A. loadsi)\n","link":"","lat":-38.75,"lon":143.3833333333333257542108185589313507080078125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Atlascopcosaurus to rodzaj ptasiomiednicznego dinozaura (prawdopodobnie ornitopoda), który przez część paleontologów uznawany jest za takson niepewny (nomen dubium). Żył we wczesnej kredzie na terenach południowo-wschodniej Australii (stan Wiktoria), jakieś 115-108,8 milionów lat temu.

Materiał kopalny

Holotyp

Holotyp – NMV P166409 – to następujące skamieniałości: część kości szczękowej i cztery zęby. Znaleziono je w Point Lewis.

Materiał przypisany

• NMV P157390 - lewa kość szczękowa. Znaleziono ją w Point Lewis (Agnolin i in.,2010).

• NMV P157970 - część lewej kości szczękowej. Znaleziono ją w Dinosaur Cove (Herne i in.,2019).

• Kilka izolowanych zębów szczękowych z Dinosaur Cove (Herne i in.,2019).

Dodatkowo z formacji Wonthaggi znana jest kość szczękowa z zębami (okaz NMV P208133) o anatomii zbliżonej do atlaskopkozaura (cf. Atlascopcosaurus loadsi). Kilka innych kości (kość zębowa, żuchwa) oraz izolowanych zębów kości zębowej często przypisywano do atlaskopkozaura, lecz z powodu niepokrywania się ich materiału kopalnego z holotypem nie są teraz zaliczane do tego rodzaju.

Paleoekologia

Szczątki tego wczesnokredowego dinozaura odnaleziono m.in. w słynnym "Dinosaur Cove", gdzie wydobyto również innego dinozaura ptasiomiednicznego – Leaellynasaura – oraz teropoda Timimus. Dinozaury te koegzystowały ze sobą na tym samym terenie w tej samej jednostce czasu. Skamieniałości dinozaura, którego nazwano Atlascopcosaurus należały do dwunożnego roślinożercy. Nie był on dużych rozmiarów – osiągał 2-3 metry długości. Nie posiadał także kolców i pancerza służących do obrony, a więc jego jedynym ratunkiem przed drapieżnikami była ucieczka. Całkiem możliwe, że dinozaur ten prowadził stadny tryb życia. Taka strategia zwiększałaby szansę na przeżycie pojedynczego osobnika – na wzór niektórych dzisiejszych ssaków, których strategia opiera się na alarmowaniu pozostałych członków stada o zbliżającym się zagrożeniu.

Ważność taksonu

Agnolin i in. (2010) uważają Atlascopcosaurus za rodzaj nieważny (nomen dubium). Za to Boyd (2015) uznaje go za ważny rodzaj. Herne w swojej pracy doktorskiej (Herne, 2013) zaliczył Atlascopcosaurus loadsi do osobnego gatunku w obrębie Leaellynasaura – Leaellynasaura loadsi.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Atlascopcosaurus znaczy dosłownie "jaszczur Atlas Copco", na cześć firmy Atlas Copco, której sprzęt został wykorzystany do prowadzenia wykopalisk. Epitet gatunkowy loadsi honoruje Williama Loadsa, ówczesnego szefa tej firmy.

Spis gatunków

Atlascopcosaurus	Rich i Rich, 1989	nomen dubium?
??= Leaellynasaura	Rich i Rich, 1989
Atlascopcosaurus loadsi	Rich i Rich, 1989	nomen dubium?
= Leaellynasaura loadsi	(Rich i Rich, 1989) Herne, 2013

Bibliografia

Agnolin, F.L., Ezcurra, M.D., Pais, D.F. & Salisbury, S.W.(2010) 'A reappraisal of the Cretaceous non-avian dinosaur faunas from Australia and New Zealand: evidence for their Gondwanan affinities', Journal of Systematic Palaeontology, 8: 2, 262-269

Boyd, C.A. (2015). "The systematic relationships and biogeographic history of ornithischian dinosaurs". PeerJ. 3 (e1523): e1523. doi:10.7717/peerj.1523. PMC 4690359. PMID 26713260.

Herne, M.C. (2013). "Anatomy, systematics and phylogenetic relationships of the Early Cretaceous ornithopod dinosaurs of the Australian-Antarctic rift system". Praca doktorska, School of Biological Sciences, The University of Queensland. [abstrakt]

Herne, M.C., Nair J.P., Evans A.R. & Tait A.M. (2019) "New small-bodied ornithopods (Dinosauria, Neornithischia) from the Early Cretaceous Wonthaggi Formation (Strzelecki Group) of the Australian-Antarctic rift system, with revision of Qantassaurus intrepidus Rich and Vickers-Rich, 1999". Journal of Paleontology. [2]