Cathayornis

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Cathayornis (katajornis)
Długość	12 cm
Wysokość	5,3 cm (w biodrach)
Masa	24 g
Miejsce	Chiny - Liaoning (formacja Jiufotang)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 120 Ma wczesna kreda (apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Avialae Pygostylia Ornithothoraces Enantiornithes Cathayornithidae
Holotyp Cathayornis yandica. Fot. Jonathan Chen [3]

Wstęp

Cathayornis to nieduży ptak z grupy Enantiornithes żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszych Chin. Razem z Sinornis jest pierwszym opisanym enantiornitem pochodzącym z Państwa Środka.

Taksonomia

Skamieniały szkielet osobnika Cathayornis przechowywany w Pekińskim Muzeum Historii Naturalnej. Fot. Bjoertvedt [1].

Zhou i współautorzy (1992) roku opisali jednego z pierwszych przedstawicieli Enantiornithes, któremu nadali nazwę Cathayornis yandica. W 1997 roku został nazwany drugi gatunek C. caudatus, a 5 lat później - C. aberransis. W 2002 roku Paul Sereno i współpracownicy porównali szkielet Cathayornis z innym chińskim enantiornitem - Sinornis. Zdaniem badaczy obydwa ptaki wykazywały dużo podobieństw w budowie. W związku z tym stwierdzili, że omawiany rodzaj jest młodszym synonimem Sinornis. Z taką interpretacją nie zgadzają się Zhou i Hou (2002). Naukowcy podają, że Sinornis jest mniejszy od Cathayornis oraz różni się szczegółami budowy pygostylu, kości śródręcza, pazurów oraz miednicy. Za dodatkowy argument podają również różne miejsca odnalezienia skamieniałości obydwu ptaków. W 2008 roku Li i współpracownicy nazwali czwarty gatunek z rodzaju Cathayornis - C. chabuensis na postawie okazu BMNHC-Ph000110. W 2010 roku został opisany nowy osobnik wspomnianego gatunku (OFMB-3). W tym samym roku O'Connor oraz Dyke dokonali rewizji rewizji gatunków katajornisa oraz holotypu sinornisa. Zdaniem badaczy C. caudatus mógł być ważny, jednak tymczasowo uznali go za nomen dubium. Z kolei C. aberransis (IVPP V12353) wymagał dokładniejszych badań, gdyż opis Hou i in. (2002) wydawał się być niedokładny. Jednakże Wang i Liu (2016) podają, że okaz IVPP V12353 zaginął. O'Connor oraz Dyke stwierdzili, że ostatni gatunek C. chabuensis w rzeczywistości należał do innego ptaka niż Cathayornis. Ten zespół badaczy uznał również, że C. yandica oraz S. santensis wykazują różnice w budowie, przez co powinno się je uznać za odrębne. Kolejną, dokładniejszy przegląd skamieniałości należących do omawianego rodzaju dokonali Wang i Liu (2016). Chińscy naukowcy dla C. caudatus zdefiniowali nowy rodzaj Houornis, a C. chabuensis został uznany za takson wątpliwy. Tym samym jednym ważnym gatunekiem z rodzaju Cathayornis okazał się być C. yandica, który był również odrębny od Sinornis.

Niektórzy badacze (np. Zhou i Wang, 2010) uważali, że niektóre ptaki opisane przez Hou (1997) jak Largirostrornis, Cuspirostrisornis oraz Longchengornis mogą być synonimami Cathayornis, jednak to nie zostało potwierdzone (O'Connor i Dyke, 2010).

Materiał kopalny

Szkielet nieokreślonego gatunku Cathayornis przechowywany w Anhui Geological Museum. Fot. Dlyj0604 [2]

Przez wiele lat uważano, że do Cathayornis należało więcej niż 12 osobników (Zhou i Hou, 2002). Wang i Liu (2016) stwierdzili, że okazy IVPP V9936 (stopa) i IVPP V10896 (artykułowana obręcz miedniczna) nie należą do katajornisa. Naukowcy argumentują słabym zachowaniem analogicznych elementów u holotypu oraz brakiem możliwości ich porównania z nim wynikającym z kiespkiego stanu holotypu C. yandica. Zatem jedynym pewnym okazem należącym do omawianego rodzaju jest IVPP V9769. Składa się on z niekompletnego szkieletu pozbawionego częściowo dystalnych części nóg znajdującego się na dwóch płytach skalnych.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Cathayornis pochodzi od starej poetyckiej nazwy Chin oraz zawiera greckie słowo ornis (ptak). Epitet gatunkowy yandica wywodzi się od starożytnej nazwy prowincji Liaoning.

Spis gatunków

Cathayornis	Zhou, Jin i Zhang, 1992
C. yandica	Zhou, Jin i Zhang, 1992
Cathayornis caudatus	Hou, 1997	= Houornis caudatus
"Cathayornis" aberransis	Hou, Zhou, Zhang i Gu, 2002	?nomen dubium
"Cathayornis" chabuensis	Li, Li, Zhang, Zhou, Bai, Zhang i Ba, 2008	nomen dubium

Bibliografia

Hou, L. (1997). "Mesozoic Birds of China". Phoenix Valley Bird Park, Lugu Hsiang, Taiwan. pp. 1-227 [tłumaczenie na angielski Will Downs, Bilby Research Center Northern Arizona University January, 2001]

Li, J., Li, Z., Zhang, Y., Zhou, Z., Bai, Z., Zhang, L., & Ba, T. (2008). "A new species of Cathayornis from the Lower Cretaceous of Inner Mongolia, China and its stratigraphic significance." Acta Geologica Sinica, 82(6): 1115-1123. doi:10.1111/j.1755-6724.2008.tb00711.x

O'Connor, J. K., & Dyke, G. J. (2010). "A reassessment of Sinornis santensis and Cathayornis yandica (Aves: Enantiornithes)." Records of the Australian Museum, 62: 7–20. doi:10.3853/J.0067-1975.62.2010.1540

Sereno, P., Rao, C., & Li, J. (2002). "Sinornis santensis (Aves: Enantiornithes) from the Early Cretaceous of Northeastern China". [w:] Chiappe, L. M., & Witmer, L. M. (red). "Mesozoic Birds: Above the Heads of Dinosaurs". University of California Press, pp.184-208.

Wang, M., & Liu, D. (2016). "Taxonomical reappraisal of Cathayornithidae (Aves: Enantiornithes)". Journal of Systematic Palaeontology, 14(1), 29-47. doi:10.1080/14772019.2014.994087

Zhou, Z., Jin, F., & Zhang, J. (1992). "Preliminary report on a Mesozoic bird from Liaoning, China". Chinese Science Bulletin. 37(16), 1365-1368.

Zhou, Z., & Hou, L. (2002). "The discovery and study of Mesozoic birds in China". [w:] Chiappe, L. M., & Witmer, L. M. (red). "Mesozoic Birds: Above the Heads of Dinosaurs". University of California Press, pp. 161-183.

Zhou, Z., & Wang, Y. (2010). "Vertebrate diversity of the Jehol Biota as compared with other lagerstätten". Science China Earth Sciences, 53, 1894-1907. doi:10.1007/s11430-010-4094-9

Zhang, Y., Zhang, L., Li, J., & Li, Z. (2010). "A new specimen of cathayornithid from Early Cretaceous of Chabu, Otog Qi in Inner Mongolia and flight ability analysis of this specimen". Geological Bulletin of China, 29, 987 991.