Daemonosaurus
Do aktualizacji.
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Skawiński | Mateusz Tałanda |
| Daemonosaurus (demonozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 2 m? |
| Masa: | ok. 10 kg? |
| Miejsce występowania: | USA – Nowy Meksyk |
| Czas występowania | późny trias (retyk) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja czaszki holotypu. Autor: Jaime Headden | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Daemonosaurus to rodzaj wczesnego, niewielkiego, prawdopodobnie bardzo pierwotnego teropoda. Alternatywne interpretacje mówią, że demonozaur jest bardzo prymitywnym dinozaurem gadziomiednicznym, nienależącym do teropodów (Cabreira i in. 2016, Langer i in. 2017), lub bazalnym dinozaurem ptasiomiednicznym (Baron i in. 2017). Żył w późnym triasie na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej.
Budowa
Demonozaur był niewielkim teropodem – jego czaszka mierzyła około 14-14,5 cm długości, a długość kości udowej (nieznanej u tego dinozaura) szacuje się na ok. 17,5 cm (Zanno i in. 2015). Wartości te niemal dokładnie odpowiadają pomiarom wykonanym u Tawa – pokrewnego, nieco wcześniejszego geologicznie teropoda. Sugeruje to, że Daemonosaurus osiągał zbliżone rozmiary, czyli ok. 2 m długości i masę ok. 10 kg (choć zobacz niżej).
Demonozaur miał duże, niemal okrągłe oczodoły. Czaszka była dość wysoka i cechowała się stosunkowo krótkim pyskiem, stanowiącym około połowy jej długości. Okno przedoczodołowe było w przybliżeniu trójkątne, zbliżonych rozmiarów do nozdrzy zewnętrznych. Puszka mózgowa była spneumatyzowana w mniejszym stopniu niż u tawy. W kości przedszczękowej znajdowały się trzy stosunkowo duże zęby – były one skierowane lekko ku przodowi, podobnie jak u teropodów takich jak Masiakasaurus czy Epidexipteryx. Kość szczękowa zawierała jedynie 9 lub 10 zębów – mniej niż u wszystkich znanych Theropoda. Pierwsze zęby kości szczękowej oraz zębowej również są powiększone. Zęby przedszczękowe i przednie zęby osadzone w kości zębowej są w przekroju okrągłe, podczas gdy dalsze zęby są bocznie spłaszczone i mają piłkowane krawędzie. Poza czaszką znanych jest tylko kilka kręgów szyjnych (Sues i in. 2011).
Paleobiologia
Stosunkowo duże oczodoły, krótki pysk i nie w pełni skostniała puszka mózgowa sugerują, że holotyp demonozaura (CM 76821) w chwili śmierci mógł nie być w pełni dorosłym osobnikiem. Brak jednak danych histologicznych mogących zweryfikować tę hipotezę. Szwy pomiędzy łukiem naczyniowym a trzonem są zrośnięte w obrotniku i kręgu trzecim, nie wiadomo jednak, czy w rozwoju osobniczym najpierw kostniały kręgi przednie czy tylne (Sues i in. 2011).
Demonozaur jest przeważnie uważany za mięsożercę (Foth i Rauhut 2013), na co wskazuje m.in. spłaszczenie i piłkowanie zębów.
Odkrycie i etymologia
Holotyp demonozaura został odkryty na „Ranczu Duchów” (Ghost Ranch) w stanie Nowy Meksyk w Stanach Zjednoczonych. Osady formacji Chinle, z których go wydobyto pochodzą z późnego triasu, prawdopodobnie z retyku.
Nazwa rodzajowa Daemonosaurus pochodzi z greki i odnosi się do legend o złych duchach z „Rancza Duchów”. Epitet gatunkowy gatunku typowego, chauliodus, również pochodzący z greki, można przetłumaczyć jako „wielkozęby”, co odnosi się do powiększonych przednich zębów tego dinozaura.
Spis gatunków
| Daemonosaurus | Sues, Nesbitt, Berman i Henrici, 2011 |
| Daemonosaurus chauliodus | Sues, Nesbitt, Berman i Henrici, 2011 |
Bibliografia
Baron, M.G., Norman, D.B., Barrett, P.M. 2017. Baron et al. reply. Nature 551: E4–E5. doi:10.1038/nature24012.
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul'Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A unique Late Triassic dinosauromorph assemblage reveals dinosaur ancestral anatomy and diet. Current Biology 26: 3090–3095. doi:10.1016/j.cub.2016.09.040.
Foth, C., Rauhut, O.W.M. 2013. Macroevolutionary and morphofunctional patterns in theropod skulls: a morphometric approach. Acta Palaeontologica Polonica 58: 1–16. doi:10.4202/app.2011.0145.
Langer, M.C., Ezcurra, M.D., Rauhut, O.W.M., Benton, M.J., Knoll, F., McPhee, B.W., Novas, F.E., Pol, D., Brusatte, S.L. 2017. Untangling the dinosaur family tree. Nature 551: E1–E3. doi:10.1038/nature24011.
Sues, H.-D., Nesbitt, S.J., Berman, D.S., Henrici, A.M. 2011. A late-surviving basal theropod dinosaur from the latest Triassic of North America. Proceedings of the Royal Society B 278: 3459–3464. doi:10.1098/rspb.2011.0410.
Zanno, L.E., Drymala, S., Nesbitt, S.J., Schneider, V.P. 2015. Early crocodylomorph increases top tier predator diversity during rise of dinosaurs. Scientific Reports 5: 9276. doi:10.1038/srep09276.
