Dzharacursor

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Dzharacursor
Dieta	prawdopodobnie wszystkożerny
Miejsce	Uzbekistan - pustynia Kyzył-Kum (formacja Bissekty)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 92-90 Ma późna kreda (turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Ornithomimosauria Ornithomimidae
Rekonstrukcja Dzharacursor. Autor: Ddinodan [1]

Wstęp

Dzharacursor (znany również jako "Bissekty ornithomimid") to jeden z najstarszych znanych azjatyckich przedstawicieli Ornithomimidae żyjący w późnej kredzie na terenie dzisiejszego Uzbekistanu. Po raz pierwszy został opisany w 1995 roku przez Nessova jako Archaeornithomimus bissektensis.

Materiał kopalny

Holotyp o numerze katalogowym CCMGE 479/12457 to prawa kość udowa młodocianego osobnika. Materiał przypisany obejmuje ponad 800 kości od osobników w różnym wieku. Są to m.in. kości czaszki (k. przedszczękowa, czołowa i kwadratowa), kregi szyjne, grzbietowe, krzyżowe, ogonowe, kości obręczy barkowych i miednicznych, kości kończyn górnych (k. ramienne, łokciowe, promieniowe, śródręcza, paliczki i pazury) oraz kości kończyn dolnych (k. udowe, piszczelowe, strzałkowe, śródstopia, paliczki oraz pazury). Większość z nich została opisana w 2016 roku przez Suesa i Averianova.

Budowa i systematyka

Dzharacursor ogólną budową zapewne przypominał pozostałe ornitomimidy. Było to lekko zbudowane zwierzę mające wydłużony pysk oraz nogi. Od swoich kuzynów różnił się szczegółami budowy czaszki (k. czołowej), kręgów szyjnych, grzbietowych, ogonowych, śródręcza, k. kulszowej, śródstopia oraz pazurów stopy. Kręgi grzbietowe były pozbawione pleuroceli (otworów pneumatycznych). Według autorów opisu Dzharacursor to przedstawiciel Ornithomimidae bardziej zaawansowany od Archaeornithomimus, lecz bardziej prymitywny od Sinornithomimus.

Paleobiologia

Skutschas i współpracownicy (2017) zbadali histologię kości udowych 9 przedstawicieli Ornithomimidae z formacji Bissekty, obecnie znanych jako Dzharacursor (kolejno ZIN PH 165/16, ZIN PH 185/16, ZIN PH 1401/16, ZIN PH 304/16, ZIN PH 184/16, ZIN PH 1404/16, ZIN PH 1400/16, ZIN PH 645/16 i ZIN PH 10/16). Badacze wyróżnili cztery etapy wzrostu. Młodociane osobniki cechowały się szybkim tempem wzrostu, który z czasem zaczął spowalniać. Jedna z kości udowych (ZIN PH 1400/16) może zawierać kość szpikową, która występuje również u ptaków. Jeśli taka interpretacja jest poprawna, to samice Dzharacursor osiągały dojrzałość płciową mając ok. 75% swoich maksymalnych rozmiarów.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Dzharacursor nawiązuje do stanowiska Dzharakuduk, w którym odnaleziono skamieniałości oraz zawiera łacińskie słowo cursor (biegacz). Epitet gatunkowy bissektensis zapewne odnosi się do formacji Bissekty znajdującej się w Uzbekistanie.

Spis gatunków

Dzharacursor	Averianov i Sues, 2025
D. bissektensis	(Nessov, 1995) Averianov i Sues, 2025
= Archaeornithomimus bissektensis	Nessov, 1995

Bibliografia

Averianov, A. O., & Sues, H. -D. (2025). "A new ornithomimid theropod from the Upper Cretaceous Bissekty Formation of Uzbekistan". Journal of Vertebrate Paleontology, e2433759. doi:10.1080/02724634.2024.2433759

Nessov, L. A. (1995). "Dinosaurs of Northern Eurasia: New Data about Assemblages, Ecology and Paleobiogeography". Izdatelstvo Sankt-Peterburgskogo Universiteta.

Skutschas, P. P., Boitsova, E. A., Averianov, A. O., & Sues, H. -D. (2017). "Ontogenetic changes in long-bone histology of an ornithomimid theropod dinosaur from the Upper Cretaceous Bissekty Formation of Uzbekistan". Historical Biology, 29(6), 715-729. doi:10.1080/08912963.2016.1233180

Sues, H. -D., & Averianov, A. (2016). "Ornithomimidae (Dinosauria: Theropoda) from the Bissekty Formation (Upper Cretaceous: Turonian) of Uzbekistan". Cretaceous Research, 57, 90-110. doi:10.1016/j.cretres.2015.07.012