Kręgosłup

Wstęp

Kręgosłup - (ang. spine, spinal column, vertebral column, backbone; łac. collumna vertebralis) struktura kostna lub chrzęstna, składająca się z kręgów ustawionych jeden za drugim na grzbietowej stronie ciała. U większości ryb i czworonogów powstaje wokół struny grzbietowej. Liczba kręgów u dorosłego kręgowców jest uzależniona od liczby sklerotomów. Układ kręgów w kręgosłupie jest więc przejawem metamerii, tak jak mięśnie u prymitywnych kręgowców. Kręgi są jednak przesunięte o połowę swej długości względem miomerów na skutek resegmentacji. Pozwala to lepiej zginać kręgosłup w trakcie ruchu.

U ryb kręgosłup jest niezróżnicowany. Dopiero pojawienie się obręczy barkowej i miednicy u czworognogów podzieliło kręgosłup na odcinki o różnej funkcji. Przed obręczą barkową znajduje się odcinek szyjny, odpowiedzialny za ruchy głowy. Za nim znajduje się odcinek tułowiowy. Kręgi łączące się z miednicą nazywamy krzyżowymi. Ostatni jest odcinek ogonowy. Odcinki szyjny, tułowiowy i krzyżowy posiadają pierwotnie żebra. Czasem końcowe kręgi odcinka tułowiowego pozbawione są żeber. Wtedy wyróżniamy odcinek lędźwiowy, tak jest na przykład u człowieka.

Ciekawostki

Kręgosłup składa się zazwyczaj z kilkudziesięciu kręgów. U form beznogich, wydłużonych jak węże może być ich nawet kilkaset.
Ssaki mają zazwyczaj siedem kręgów szyjnych.
U ptaków ostatnie kręgi ogona są zrośnięte ze sobą w tzw. pygostyl. Podobną strukturę zauważono u niektórych owiraptorozaurów jak Nomingia i u terizinozaura Beipiaosaurus. Prawdopodobnie powstały u tych zwierząt niezależnie od siebie wskutek konwergencji.

Wybrana bibliografia

Lubka Mariusz. 1999. Rozpoznanie taksonomiczne fauny kręgowców lądowych z dolnotriasowej brekcji kostnej z Czatkowic koło Krakowa na podstawie elementów kręgosłupa. Niepublikowana praca magisterska. Instytut Paleobiologii PAN, Warszawa, Poznań, str. 1-100.