Montanoceratops

Autor:

Kamil Kamiński

---

Montanoceratops (montanoceratops)
Długość	2,5-3 m
Masa	170-190 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Kanada – Alberta, USA - Montana (formacje Horseshoe Canyon, Saint Mary River)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 74-70 Ma późna kreda (późny kampan – wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Neoceratopsia Leptoceratopsidae
Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura 2.5 m Porównanie wielkości Montanoceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org

Wstęp

Montanoceratops to rodzaj niewielkiego lub średniej wielkości dinozaura rogatego (ceratopsa), żyjącego w późnej kredzie na terenach współczesnej Ameryki Północnej. Początkowo uznano go za kolejny gatunek leptoceratopsa, obecnie jest on jednak traktowany jako osobny rodzaj.

Etymologia

Nazwa Montanoceratops pochodzi od stanu Montana w USA oraz greckich kerat („róg”) i opst (róg”).

Historia taksonu

Szczątki montanoceratopsa zostały po raz pierwszy opisane w 1942 r. przez Browna i Schlaikjera jako Leptoceratops cerorhynchus. Był to niekompletny szkielet wraz z fragmentaryczną czaszką, znaleziony w osadach formacji Saint Mary River w Montanie. W 1951 r. Charles Sternberg przeniósł go do nowego rodzaju Montanoceratops. Przez długie lata znano jedynie okaz holotypowy, lecz pod koniec XX w. dokonano nowych odkryć. W 1998 r. opisano młodego osobnika, którego szczątki znaleziono niedaleko holotypu (Chinnery i Weishampel, 1998). W tym samym roku do Montanoceratops przypisano dość kompletny okaz z Alberty w Kanadzie. W 2001 r. za szczątki montanoceratopsa uznano puszkę mózgową z formacji Horseshoe Canyon w Albercie. W 2010 r. Makovicky uznał, że tylko pierwszy i ostatni z tych trzech osobników należały do Montanoceratops, zaś okaz z Alberty opisany w 1998 r. to wg niego bliżej nieokreślony leptoceratopsyd.

Szczątki montanoceratopsa w Royal Tyrrell Museum w Kanadzie. Autor zdjęcia: FunkMonk (Michael B.H.) [1].

Materiał kopalny

Holotyp (AMNH 5464) to fragmentaryczna czaszka, większość kręgów z wyjątkiem końcowego odcinka ogona, część obręczy barkowej, a także większość miednicy i kończyn tylnych

Materiał przypisany to okaz MOR 542 (dobrze zachowany, ale niekompletny szkielet młodego osobnika wraz z fragmentaryczną czaszką) oraz AMNH 5244 (puszka mózgowa) (Makovicky, 2010).

Budowa

Wczesna rekonstrukcja montanoceratopsa, zakładająca występowanie rogu nosowego. Źródło: Brown i Schlaikjer (1942) [2].

Montanoceratops był stosunkowo niedużym, czworonożnym roślinożercą z kostną kryzą, osłaniającą kark. Wyglądem przypominał pozostałe leptoceratopsydy. Dawniej uważano, że montanoceratops miał na nosie kostny róg (Brown i Schlaikjer, 1942), okazało się jednak, że był to róg wyrastający z kości jarzmowej (Makovicky, 2010). Od swoich krewniaków Montanoceratops różnił się cechami budowy kości łuskowej, wyrostka dziobiastego (ang. coronoid process) oraz kręgów ogonowych. W przeciwieństwie do Cerasinops, nie miał on zębów w kości przedszczękowej (brak zębów na tej kości jest cechą zaawansowaną u dinozaurów rogatych). Środkowe kręgi ogonowe montanoceratopsa miały silnie wydłużone wyrostki kolczyste – były one 4 razy wyższe od trzonów kręgów (Makovicky, 2010).

Paleoekologia

Szczątki młodego montanoceratopsa MOR 542. Autor zdjęcia: FunkMonk (Michael B.H.) [3].

Montanoceratops jest jedynym znanym dinozaurem z formacji Saint Mary River, wiadomo natomiast, że żyły tam prymitywne ssaki (Hunter i in., 2010). Znacznie lepiej poznano środowisko formacji Horseshoe Canyon, zamieszkanej przez liczne dinozaury. Zob. szerzej w Albertosaurus#Środowisko

Spis gatunków

Montanoceratops	(Brown i Schlaikjer, 1942) Sternberg, 1951
M. cerorhynchus	(Brown i Schlaikjer, 1942) Sternberg, 1951
= Leptoceratops cerorhynchus	Brown i Schlaikjer, 1942

Bibliografia

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853

Brown, B. & Schlaikjer, E.M. (1942). "The skeleton of Leptoceratops with the description of a new species". American Museum Novitates. 1169: 1–15.

Chinnery, B.J. & Weishampel, D.B. (1998). "Montanoceratops cerorhynchus (Dinosauria: Ceratopsia) and relationships among basal neoceratopsians". Journal of Vertebrate Paleontology. 18 (3): 569–585. doi:10.1080/02724634.1998.10011085.

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[4]].

Hunter, J.P., Heinrich, R.E. &Weishampel, D.B.(2010) 'Mammals from the St. Mary River Formation (Upper Cretaceous), Montana', Journal of Vertebrate Paleontology, 30: 3, 885- 898.

Makovicky, P.J. (2010). “A Redescription of the Montanoceratops cerorhynchus Holotype with a Review of Referred Material.” W: Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., Eberth, PD.A. & Dodson, P. “New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium.” Indiana University Press.

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.