Spinops

Autor:	Łukasz Czepiński
Korekta:	Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Paweł Konarzewski

---

Spinops (spinops)
Długość	4,5 m
Masa	1,5 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Kanada - Alberta (górna część formacji Oldman lub dolna Dinosaur Park)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 77-75,8 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae Eucentrosaura ? Centrosaurini
Czaszkowy materiał kopalny S. sternbergorum. Autor: Źródło: Farke i in., 2011. [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/index.php?title=Dinosaur_Provincial_Park\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Dinosaur Provincial Park (strona nie istnieje)\"\u003EDinosaur Provincial Park\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003ESpinops\u003C/a\u003E sternbergorum\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003ENHMUK R16307\u003C/b\u003E, NHMUK R16308, NHMUK R16306, NHMUK R16309\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Dinosaur Provincial Park\n","link":"","lat":50.838076000000000931322574615478515625,"lon":-111.6010370000000193613232113420963287353515625,"icon":""}],"imageoverlays":null} +− Leaflet | © OpenStreetMap

Wstęp

Spinops to centrozauryn, blisko spokrewniony z Centrosaurus i Styracosaurus, żyjący w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Kanady.

Historia odkrycia

Latem 1916 roku Charles H. Sternberg wraz z synem Levim Sternbergiem prowadzili poszukiwania skamieniałości na terenie obecnego Dinosaur Provincial Park w stanie Alberta w Kanadzie. Natrafili wówczas na datowany na kampan poziom kościonośny centrozaurynów kilku rodzajów, w tym również, jeszcze wtedy nieznany, Spinops. Charles Sternberg już wtedy sądził, że materiał kostny należy do nieznanego dotychczas taksonu, blisko spokrewnionego ze Styracosaurus albertensis, jednakże Arthur Smith Woodward, ówczesny kustosz Brytyjskiego Muzeum Historii Naturalnej, które finansowało wykopaliska Sternbergów, nie był zadowolony jakością okazu. Zachował się nawet anonimowy list do C.H. Sternberga, w którym cała kolekcja została nazwana "odpadkami". W 2011 roku odnaleziony w archiwum muzeum materiał kostny został ponownie wypreparowany i opisany przez zespół Andrewa A. Farke'a jako nowy takson - Spinops sternbergorum.

Datowanie

Bazując na ograniczonych danych stratygraficznych, informacjach o lokalizacji odnalezionych 95 lat wcześniej skamieniałości, a także korzystający z analiz paleopalinologicznych (nauki o skamieniałych pyłkach roślin) ustalono, że znalezisko znajdowało się albo w górnej części formacji Oldman (77-76,5 Ma), albo w dolnej części formacji Dinosaur Park (76,5-75,8 Ma), jednak Sampson i in. (2013), uznając, że spinops pochodzi z formacji Oldman, podali wiek 79-77 Ma. Według Fowlera (2017) omawiany centrozauryn żył w przedziale czasowym wynoszącym od 77 do 76,4 Ma.

Materiał kopalny

Kości czaszki należące do Spinops. Źródło: Farke i in., 2011. [1]

Okaz holotypowy to NHMUK R16307 - niekompletna kość ciemieniowa.

Poza holotypem do rodzaju Spinops przypisano również:

NHMUK R16308 - część kości ciemieniowej, niekompletna kość zębowa oraz niemożliwe do zidentyfikowania elementy kończyn

NHMUK R16306 - niekompletna czaszka

NHMUK R16309 - niekompletna prawa kość łuskowa.

Chociaż materiał nie został znaleziony w stanie artykulacji, to jego położenie (wszystkie okazy w swoim bliskim sąsiedztwie) sugeruje, że nie mamy do czynienia z więcej niż jednym taksonem ceratopsyda (nie doszło do wymieszania okazów spinopsa z okazami innych rodzajów). Z kolei odnalezione izolowane elementy kostne nie mogą być z całą pewnością przypisane do jakiegokolwiek taksonu.

Budowa i paleobiologia

Częściowa czaszka okazu NHMUK R16306. Źródło: Farke i in., 2011. [2]

Spinops podobnie jak Centrosaurus i Styracosaurus, miał niewielkie skierowane ku górze rogi nadoczne oraz duży i prosty róg nosowy. Na kości ciemieniowej znajdowały się dwa symetryczne, zakrzywione ku dołowi różki epiparietales. Druga para niezwykle wydłużonych i skierowanych do tyłu rożków była niepodobna do tych u C. apertus czy S. albertensis. Ogólna morfologia kości łuskowej Spinops przypominała tą u pozostałych Centrosaurinae (Farke i in., 2011).

Spinops był czworonożnym roślinożercą, żyjącym w środowisku dobrze nawodnionym - być może na zalesionych obszarach zalewowych z przybrzeżnymi bagnami i moczarami, o chłodnych zimach (Paul, 2016). Pionowo ustawiony róg nosowy sugeruje, że zwierzę to, podobnie jak Centrosaurus czy Styracosaurus atakowało napastników pchnięciami skierowanymi w górę. Małe różki nad oczodołami, jak również spore epiparietales najpewniej nie były używane do obrony. Wydatne epiparietales (jeśli były elementem dymorfizmu płciowego i występowały u samców) mogły służyć jako wabik na samice w trakcie pory godowej. Zobacz też: Ceratopsoidea#Paleobiologia.

Etymologia

Nazwa rodzajowa to połączenie dwóch słów - spina (łac. "kolec") i ops (gr. "twarz"), co odnosi się do ornamentacji twarzowej części czaszki tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy honoruje Charles'a H. i Levi'ego Sternbergów, odkrywców oryginalnych okazów spinopsa.

Spis gatunków

Spinops	Farke, Ryan, Barrett, Tanke, Braman, Loewen i Graham, 2011
S. sternbergorum	Farke, Ryan, Barrett, Tanke, Braman, Loewen i Graham, 2011

Bibliografia

Farke, A. A., Ryan, M. J., Barrett, P. M., Tanke, D. H., Braman, D. R., Loewen, M. A., & Graham, M. R. (2011). "A new centrosaurine from the Late Cretaceous of Alberta, Canada, and the evolution of parietal ornamentation in horned dinosaurs". Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), 691-702. doi:10.4202/app.2010.0121 Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Sampson, S. D., Lund, K. E., Loewen, M. A., Farke, A. A. & Clayton, K. E. (2013). "A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (Late Campanian) of southern Laramidia". Proceedings of the Royal Society of London, series B. doi:10.1098/rspb.2013.1186