Atlantosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler, Kamil Kamiński |
| Atlantosaurus (atlantozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ?23-24 m |
| Masa: | ?ok. 20 t |
| Miejsce występowania: | USA - Kolorado |
| Czas występowania | 155,7-150,8 Ma?
(późna jura, prawdopodobnie kimeryd) |
| Systematyka | Dinosauria
?? Neosauropoda ??? Diplodocoidea |
Tak wyglądał A. immanis i być może gatunek typowy A. montanus - rekonstrukcja Apatosaurus ajax. Autor: Scott Hartman [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Atlantosaurus to niepewny i słabo znany rodzaj zauropoda żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych (okolice miasta Morrison w stanie Kolorado). Jego kości zostały odnalezione i opisane podczas trwania słynnych "Kostnych Wojen" (ang. Bone Wars) w drugiej połowie XIX wieku.
Materiał kopalny i hipotetyczne rozmiary
A. montanus (YPM 1835[?]) to 3 trzony kręgów krzyżowych, pochodzących z kamieniołomu Lakes Quarry 1.
Dodatkowo A. montanus zawiera część kości krzyżowej, miednicy i tylnej kończyny. Na podstawie porównania długości jego kości udowej (ok. 2,1 m długości - 7 stóp) z kością udową krokodyla, Marsh (1877) ocenia jego długość całkowitą na co najmniej 80 stóp (ok. 24 m).
A. immanis (YPM 1840). Szczątki pochodzą z kamieniołomu Lakes Quarry 10 w hrabstwie Gunnison. Matthew William w swojej książce Dinosaurs - The Original Classic Edition daje mu aż 115 stóp długości (ok. 34,5 m).
Molina-Pérez i Larramendi (2022) ocenili oba gatunki na 23 m długości i 20 t masy.
Taksonomia
Historia taksonomiczna atlantozaura jest dość zawiła. Dinozaur ten został opisany przez paleontologa O.C. Marsha w 1877 roku jako "Titanosaurus" (gatunek typowy "Titanosaurus" montanus). Nie wiedział w momencie opisu, że nazwa Titanosaurus jest już zajęta przez Lydekkera dla kredowego zauropoda z Indii. Jeszcze w tym samym roku został zmuszony do zmienienia nazwy rodzajowej na Atlantosaurus (Upchurch i in., 2004b; Taylor, 2010).
Do rodzaju Atlantosaurus na przestrzeni dziejów dopisano nowe gatunki: A. immanis i A. alenquerensis, jednak na dzień dzisiejszy są one najczęściej traktowane jako synonimy odpowiednio Apatosaurus ajax i Lourinhasaurus alenquerensis. Z kolei Tschopp i in. (2015) wskazują, że A. immanis to możliwy ważny gatunek w obrębie nowego rodzaju (podobnie jak niegdyś w przypadku Atlantosaurus alenquerensis). Być może także gatunek typowy atlantozaura, A. montanus, również jest młodszym synonimem apatozaura (Taylor, 2010). Inni badacze wskazują, że jest nomen dubium (Upchurch i in., 2004a) ze względu na brak diagnostycznego materiału (który jest notabene bardzo ubogi). Marsh prawdopodobnie wierzył jednak, że ten okruch kostny charakteryzuje się cechami diagnostycznymi – utworzył nawet nową rodzinę z nazwy Atlantosaurus, Atlantosauridae, w której umieścił jego i Apatosaurus. Wg niego grupę tę cechują pneumatyczne kręgi i brak krętarza trzeciego na kości udowej. Jakkolwiek, Atlantosauridae jest obecnie nieaktywne.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Atlantosaurus odnosi się do Atlasa – tytana z mitologii greckiej, który to miał dźwigać sklepienie niebieskie. Można ją tłumaczyć jako "atlasowy jaszczur". Odnosi się ona nieco do poprzedniej nazwy (Titanosaurus – "tytanowy jaszczur"), z której Marsh był zmuszony zrezygnować. Epitet gatunkowy montanus prawdopodobnie nawiązuje do stanu Montana USA, mimo, iż jego szczątki zostały znalezione w Kolorado (Upchurch i in., 2004b).
Spis gatunków
| Atlantosaurus | Marsh, 1877 | ?nomen dubium |
| A. montanus | Marsh, 1877 | ?nomen dubium ?= Apatosaurus ajax |
| = "Titanosaurus" montanus | Marsh, 1877 | |
| A. immanis | Marsh, 1878 | ?= Apatosaurus ajax |
| A. alenquerensis | (Lapparent i Zbyszewski, 1957) | = Lourinhasaurus alenquerensis |
| = "Apatosaurus" alenquerensis | Lapparent i Zbyszewski, 1957 | |
| = "Camarasaurus" alenquerensis | (Lapparent i Zbyszewski, 1957) Raath i McIntosh, 1987 |
Bibliografia
Marsh, O.C. (1877) "Notice of New Dinosaurian Reptiles from the Jurassic formation". American Journal of Science 14 (84): 514–516. [2]
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". wyd. Princeton University Press.
Taylor, M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22
Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. doi:10.7717/peerj.857
Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. (2004a) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Upchurch, P., Yukimitsu T. & Barrett, P.M. (2004b) "A new specimen of Apatosaurus ajax (Sauropoda: Diplodocidae) from the Morrison Formation (Upper Jurassic) of Wyoming, USA." National Science Museum monographs 26: 1-118 ISSN:13429574
William, M. (2012) "Dinosaurs - The Original Classic Edition". Emereo Publishing, 1-44. ISBN:978-1-4864-1808-4 [3]
