Duonychus

Autor:

Stanisław Kopeć, Paweł Konarzewski

---

Duonychus (duonych)
Długość	ok. 3,5 m
Masa	ok. 260 kg
Dieta	roślinożerny/wszystkożerny
Miejsce	Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Bayanshiree)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 95,9-89,6 Ma późna kreda (cenoman - koniak)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Therizinosauria Therizinosauroidea Therizinosauridae
Rekonstrukcja duonycha. Autor: Ddinodan [4]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce odnalezienia holotypu \u003Ci\u003EDuonychus\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce odnalezienia holotypu Duonychus\n","link":"","lat":43.27000000000000312638803734444081783294677734375,"lon":107.2699999999999960209606797434389591217041015625,"icon":""}],"imageoverlays":null} +− Leaflet | © OpenStreetMap

Wstęp

Duonychus to czwarty terizinozauryd odnaleziony w skałach późnokredowej formacji Bayanshiree znajdującej się w Mongolii. Teropod ten jest niezwykły ze względu na budowę dłoni, która miała jedynie dwa palce.

Etymologia

Nazwa rodzajowa składa się z dwóch greckich słów: duo (dwa - w odniesieniu do obecności jedynie dwóch palców u dłoni tego teropoda) oraz onyx (pazur). Epitet gatunkowy honoruje Khishigjava Tsogtbaatara, paleontologa i byłego dyrektora Instytutu Paleontologii Mongolskiej Akademii Nauk w Ułan Bator.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu oraz odnalezione kości duonycha. Źródło: Kobayashi i in., 2025 [1].

Holotyp (MPC-D 100/85) to częściowy szkielet pozaczaszkowy zawierający sześć artykułowanych kręgów grzbietowych, sześć kręgów krzyżowych wraz z żebrami, przedni kręg ogonowy, kilka żeber grzbietowych, częściową lewą łopatką, kość kruczą, obie kości ramienne, łokciowe, promieniowe, nadgarstkowe oraz śródręcza, lewą i prawą dłoń (jeden z pazurów zachował keratynową warstwę), prawą kość biodrową, obie kości łonowe oraz bliższy (proksymalny) koniec lewej kości kulszowej. Szkielet należący do niedorosłego osobnika został odnaleziony w 2012 roku podczas budowy wodociągu w okolicach miasta Khanbogd. Obecnie okaz jest przechowywany w Mongolskiej Akademii Nauk w Ułan Bator.

Budowa i paleobiologia

Kości kończyn duonycha. Fot. ノボホショコロトソ [2]

Duonychus był średniej wielkości terizinozaurydem bardzo zbliżonym do Erlikosaurus. Kręgi grzbietowe miały wysokie wyrostki kolczyste. Żebra grzbietowe były pneumatyczne. Jednak najbardziej charakterystyczną cechę Duonychus stanowiły dwupalczaste łapy. Pazury na dłoniach były długie i zagięte, podobnie jak u innych terizinozaurydów. Dodatkowo na jednym ze szponów zachowała się keratynowa powłoka. Jej krzywizna wynosiła ok. 120° i była większa niż krzywizna samego pazura. Sugeruje to, że keratyna zwiększała całkowitą długość pazura o ponad 40%.

Zakres ruchów łokcia i palców omawianego dinozaura znacznie różnił się od innych znanych terizinozaurów i był podobny jak u Tyrannosaurus oraz Oksoko. Pazur duonycha mógł się zginać prawie prostopadle do poprzedzającego paliczka. Taki ruch pazura nie występował u żadnych innych terizinozaurów oraz innych dwupalczastych teropodów. Mimo, iż duonych miał jedynie dwa palce, to mógł nimi sprawnie chwytać gałęzie drzew z liśćmi oraz rośliny o średnicy do 10 cm, które stanowiły posiłek dla tego dinozaura.

Systematyka

Kręgi krzyżowe oraz miednica duonycha. Fot. ノボホショコロトソ [3]

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Kobayishiego i in. (2025) duonych jest terizinozaurydem bardziej zaawansowanym od form takich jak Nothronychus czy pozostałych kuzynów z Bayanshiree, lecz bardziej prymitywny od Suzhousaurus, Therizinosaurus, Paralitherizinosaurus oraz nienazwanego rodzaju z Bissekty.

Andrea Cau (online) porównał ze sobą dotychczas opisane terizinozaurydy (Segnosaurus, Erlikosaurus, Enigmosaurus oraz Duonychus) z formacji Bayanshiree. Badacz uważa, że różnice pomiędzy Duonychus, Erlikosaurus oraz Segnosaurus mogą być wynikiem uszkodzeń podczas fosylizacji lub różnic ontogenetycznych. Włoski naukowiec podejrzewa, że omawiany dinozaur oraz erlikozaur są tym samym zwierzęciem, zaś obydwa wspomniane to synonimy segnozaura. Jeśli te przypuszczenia są prawdziwe to liczba gatunków terizinozaurów z formacji Bayanshiree byłaby zawyżona.

Spis gatunków

Duonychus	Kobayashi, Zelenitsky, Fiorillo i Chinzorig, 2025
D. tsogtbaatari	Kobayashi, Zelenitsky, Fiorillo i Chinzorig, 2025

Bibliografia

Cau, A. (2025 online). "Duonychus: un nuovo Erlikosaurus, un giovane Segnosaurus... o entrambi?". TheropodaBlog [5]

Kobayashi, Y., Zelenitsky, D. K., Fiorillo, A. R., & Chinzorig, T. (2025). "Didactyl therizinosaur with a preserved keratinous claw from the Late Cretaceous of Mongolia". iScience. [6]