Portezuelo

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Wersja z dnia 15:01, 10 wrz 2024 autorstwa Paweł (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Paweł Konarzewski

Formacja Portezuelo
Wiek
252 201 145
66

ok. 91,5-89 Ma
późna kreda (turon-koniak)

Miejsce Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro
Leży pod formacja Los Bastos
Leży nad formacja Cerro Lisandro
Miąższość 95-130 m
Litologia mułowce, piaskowce i iłowce
447 Arg Barreales esposizione scavi Futalognkosaurus.JPG
Odsłonięcia skał formacji Portezuelo. Fot. Simona.cerrato [6]

Wstęp

Mapa przestawiająca miejsce (zanzaczone strzałką), w którym odnaleziono pterozaura Argentinadraco. Źródło: Keller i Calvo, 2017 [5].

Formacja Portezuelo to późnokredowa jednostka geologiczna należąca do grupy Neuquén znajdująca się na terenie dzisiejszej Argentyny. Jej osady datuje się na późny turon oraz wczesny koniak.

Litologia

W formacji Portezuelo dominowały żółtawe i czerwonobrązowe, średnioziarniste piaskowce i mułowce. Znajdowały się również jasnoczerwone, drobnoziarniste iłowce, które się przerzedzają się ku górze. Najniższe warstwy stykały się z formacją Cerro Lisandro, zaś najwyższe - Los Bastos. Uważa się, że miąższość wynosi od 95 do 130 m (Leanza i in., 2004; Garrido, 2010).

Paleofauna

Fauna z Portezuelo nie różniła się zbytnio od innych argentyńskich formacji (np. Candeleros, Huincul czy Bajo Borreal). Jednakże w odróżnieniu od wcześniej wymienionych jednostek skalnych, w opisywanej formacji nie odnaleziono skamieniałości należących do przedstawicieli Carcharodontosauridae i Rebbachisauridae, gdyż one całkowicie wymarły. Po wyginięciu karcharodontozaurydów szanse za stanie się drapieżnikami szczytowymi miały megaraptory oraz abelizaurydy. Głównymi dinozaurami roślinożernymi były tytanozaury, chodź występowały również bardziej prymitywne somfospondyle. Drapieżnikiem szczytowym w formacji Portezuelo był Megaraptor, a mniejsze drapieżniki jak Elemgasem prawdopodobnie mogły ustępować. Dorosłe osobniki Futalognkosaurus ze względu na swoje olbrzymie rozmiary nie musiały obawiać się ataków ze strony teropodów. W cieniu większych drapieżników żyły znacznie mniejsze dromeozaurydy oraz Alvarezsauridae. W przestworzach były obecne pterozaury z rodzaju Argentinadraco oraz niewielkie ptaki z grupy Neornithes. Środowiska wodne zamieszkiwały żółwie oraz ryby.

Dinozaury

Dinozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Baalsaurus mansillai [1]

MUCPv-1460 - niekompletna czaszka

Charakteryzował się L-kształtną kością zębową.

Baalsaurus and bonitasaura jaws.jpg

Elemgasem nubilus [2]

MCF-PVPH-380 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Abelizauryd mogący należeć do grupy Furileusauria.

Elemgasem (pathologic posterior caudal vertebrae).png

Futalognkosaurus dukei [3]

MUCPv-323 - dość kompletny szkielet

Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli Longkosauria.

Futalognkosaurus by Scott Hartman.jpg

Malarguesaurus florenciae [4]

kręgi oraz kości kończyn (IANIGLA-PV 110 i IANIGLA-PV 111)

Przedstawiciel Somphospondyli mogący należeć do Titanosauria.

Megaraptor namunhuaiquii [5][6]

niekompletny szkielet młodocianego i dorosłego osobnika (MCF-PVPH 79 i MUCPv 595)

Duży drapieżnik charakteryzujący się długimi pazurami na łapach.

Megaraptor mount.jpg

Neuquenraptor argentinus [7]

MCF PVPH 77 - fragmentaryczny szkielet

Dromeozauryd ten może być młodszym synonimem Unenlagia.

Neuquenraptor argentinus by PaleoGeek.png

Pamparaptor micros [8]

MUCPv-1163 - fragmentyczny szkielet

Niewielki przedstawiciel Dromaeosauridae.

Pamparaptor micros.png

Patagonykus peurtai [9]

szczątki co najmniej dwóch osobników (PVPH 37, PVPH 38 i MCF-PVPH-102)

Jeden z największych południowoamerykańskich przedstawicieli Alvarezsauridae.

Patagonykuspuertai.jpg

Unenlagia comahuensis [10]

MCF PVPH 78 - niekompletny szkielet

Pierwszy ważny gatunek z rodzaju Unenlagia.

Unenlagia comahuensis .jpg

Unenlagia paynemili [11]

MUCPv-349 - niekompletny szkielet

Drugi ważny gatunek z rodzaju Unenlagia.

Unenlagia fossils.jpg

Niezidentyfikowany abelizauroid [12]

MCF-PVPH-942 - ząb (morfotyp 6)

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowane abelizaurydy

MUCPv 381, 384, 386, i 387 (morfotyp 1)[13]

MUCPv 391 - ząb (morfotyp 2) [13]

MCF-PVPH-923, MCF-PVPH-936 i MCF-PVPH-946 - zęby (morfotyp 3) [12]

MCF-PVPH-931 i MCF-PVPH-932 - zęby (morfotyp 5) [12]

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany alwarezzauryd [12]

MCF-PVPH-926 - ząb (morfotyp 4)

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowane megaraptorydy

MCF-PVPH-920 i MCF-PVPH-930 - zęby (morfotyp 1) [12]

MCF-PVPH-921, MCF-PVPH-922, MCF-PVPH-924, MCF-PVPH-925, MCF-PVPH-929, MCF-PVPH-930, MCF-PVPH-933, MCF-PVPH-934, MCF-PVPH-935, MCF-PVPH-937, MCF-PVPH-938, MCF-PVPH-939, MCF-PVPH-940, MCF-PVPH-941, MCF-PVPH-944, MCF-PVPH-945, MCF-PVPH-947, MCF-PVPH-948 i MCF-PVPH-949 - zęby (morfotyp 2) [12]

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany ptak nowoczesny (Neornithes) [14]

PVPH 237 - proksymalna cześć kości kruczej

Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Neornithes.

Niezidentyfikowane somfospondyle [15]

MCF-PVPH 916 - 5 kręgów ogonowych

MCF-PVPH 917 - 3 kręgi ogonowe i proksymalna część kości łokciowej

Prawdopodobnie prymitywni przedstawiciele Somphospondyli

Niezidentyfikowane tytanozaury

MMS-PV-20 - ząb, MMS-PV-10 - izolowany trzon przedniego kręgu ogonowego, osobnik LBA (MMS-PV-09 - niekompletny przedni kręg ogonowy, MMS-PV-15 - prawa kość udowa i MMS-PV-13 - lewa kość piszczelowa)

osobnik LBB (MMS-PV-16 - prawa kość łokciowa, MMS-PV-17 - prawa kość promieniowa i MMS-PV-14 - prawa kość śródstopia IV) [16]

MUCPv-749 - przedni kręg ogonowy MUCPv-406 - prawa kość udowa [17]

Tytanozaur należący do grupy Colossosauria.

Szczątki należały do młodocianych osobników

Pterozaury

Pterozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Argentinadraco barrealensis [18]

MUCPv-1137 - niemalże kompletna żuchwa

Nieduży przedstawiciel Azhdarchoidea mogący należeć do Azhdarchidae.

Argentinadraco.jpg

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Comahuesuchus bonapartei [19]

MUCPv 597 - niekompletna czaszka

Jego szczątki mogą pochodzić z formacji Portezuelo lub Sierra Barrosa.

Comahuesuchus.jpg

Żółwie

Żółwie
Takson Materiał kopalny Komentarz

Prochelidella portezuelae [20]

MCF-PVPH - 161 - fragmenty skorupy, 5 kręgów szyjnych, obydwie obręcze barkowe, obydwie kości ramienne i kość udowa

Drugi ważny gatunek z rodzaju Prochelidella.

Portezueloemys patagonica [20]

MCF-PVPH-338 - czaszka i elememty skorupy

MCF-PVPH-339 - elementy skorupy

Drugi opisany żółw pochodzący z formacji Portezuelo.

Ryby

Takson Materiał kopalny
Chaoceratodus portezuelensis [21] zęby
Leufuichthys minimus [22] szczątki co najmniej 3 osobników

Bibliografia

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177

Leanza, H. A., Apesteguıa, S., Novas, F. E., & de la Fuente, M. S. (2004). "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquén Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages". Cretaceous Research, 25(1), 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005,

  1. ↑ Calvo, J. O., & Gonzalez Riga, B.(2019). "Baalsaurus mansillai gen. et sp. nov. a new titanosaurian sauropod (Late Cretaceous) from Neuquén, Patagonia, Argentina. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 91, e20180661. doi:10.1590/0001-3765201820180661
  2. ↑ Baiano M.A, Pol, D., Bellardini, F., Windholz, G.J., Cerda, I.A., Garrido A.C., & Coria R.A. .(2022). "Elemgasem nubilus: A New Brachyrostran Abelisaurid (Theropoda, Ceratosauria) from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Papers in Palaeontology. doi:10.1002/spp2.1462
  3. ↑ Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González-Riga, B.J., & Kellner, A. W. A (2007) "A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur". Anais Academia Brasileira Ciencia, 79(3): 529-41]
  4. ↑ González Riga, B.J., Previtera, E., Pirrone, C.A. (2008). "Malarguesaurus florenciae gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research. 30 (1): 135–148. doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006.
  5. ↑ Novas, F. E. (1998) "Megaraptor namunhuaiquii, gen. et sp. nov, a large-clawed, Late Cretaceous theropod from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 18, 4–9
  6. ↑ Porfiri J.D., Novas F.E., Calvo J.O., Agnolin F.L., Ezcurra M.D., & Cerda I.A. (2014). "Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation". Cretaceous Research 51: 35-55. doi:10.1016/j.cretres.2014.04.007.
  7. ↑ Brissón Egli, F., Rolando Aranciaga, A.M., Agnolín, F.L., & Novas, F.E. (2017). "Osteology of the unenlagiid theropod Neuquenraptor argentinus from the Late Cretaceous of Patagonia". Acta Palaeontologica Polonica 62 (3): 549–562 doi:10.4202/app.00348.2017
  8. ↑ Porfiri, J. D., Calvo, J. O., & Dos Santos, D. (2011). "A new small deinonychosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Patagonia, Argentina". Anais da Academia Brasileira de Ciências, 83, 109-116. doi:10.1590/S0001-37652011000100007
  9. ↑ Mortimer, M. (online) [1]
  10. ↑ Mortimer, M. (online) [2]
  11. ↑ Mortimer, M. (online) [3]
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Meso, J. G., Gianechini, F., Gomez, K. L., Muci, L., Baiano, M. A., Pol, D., Kaluza, J., Garrido, A. & Pittman, M. (2024). "Shed teeth from Portezuelo formation at Sierra del Portezuelo reveal a higher diversity of predator theropods during Turonian-Coniacian times in northern Patagonia". BMC Ecology and Evolution. 24 (1). 59. doi:10.1186/s12862-024-02249-8.
  13. ↑ 13,0 13,1 Meso, J. G., Valieri, R. J., Porfiri, J. D., Correa, S. A. S., Martinelli, A. G., Casal, G. A., Canudo, J. I., Pablete, F., & Dos Santos, D. (2021). "Testing the persistence of Carcharodontosauridae (Theropoda) in the Upper Cretaceous of Patagonia based on dental evidence". Cretaceous Research, 125, 104875. doi:10.1016/j.cretres.2021.104875
  14. ↑ Agnolin, F. L., Novas, F. E., & Lio, G. (2006). "Neornithine bird coracoid from the Upper Cretaceous of Patagonia". Ameghiniana, 43(1), 245-248. [4]
  15. ↑ Gomez, K. L., Pérez-Moreno, A., Meso, J. G., Bellardini, F., Baiano, M. A., Pol, D., Garrido, A., Kaluza, J., Muci, L., & Pittman, M. (2024). "Unraveling sauropod diversity in the Portezuelo Formation of Patagonia through a comprehensive analysis of new and existing material". BMC Ecology and Evolution. 24 (1). 96. doi:10.1186/s12862-024-02280-9.
  16. ↑ Bellardini, F., Windholz, G. J., Baiano, M. A., Garrido, A. C., & Filippi, L. S. (2021). "New titanosaur remains from the Portezuelo Formation (Turonian–Coniancian) and their implications for the sauropod faunal diversity of the southern Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Journal of South American Earth Sciences, 111, 103457. doi:10.1016/j.jsames.2021.103457
  17. ↑ Calvo, J. O., Ramírez, A., Salgado, L., & Otero, A. (2022). "Juvenile titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) remains from the Upper Cretaceous of Barreales Lake, Neuquén, Argentina". Cretaceous Research, 131, 105096. doi:10.1016/j.cretres.2021.105096
  18. ↑ Kellner, A.W.A. & Calvo, J.O. (2017). "New azhdarchoid pterosaur (Pterosauria, Pterodactyloidea) with an unusual lower jaw from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous), Neuquén Group, Patagonia, Argentina". Anais da Academia Brasileira de Ciências. 89 (3 Suppl): 2003–2012. doi:10.1590/0001-3765201720170478
  19. ↑ Kellner, A. W. A, Figueiredo, R. G., & Calvo, J. O. (2023). "A new species of Comahuesuchus Bonaparte, 1991 (Crocodyliformes: Notosuchia) from the Upper Cretaceous of Neuquén, Lake Barreales, Patagonia, Argentina. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 95(suppl 1), e20230179. doi:10.1590/0001-3765202320230179
  20. ↑ 20,0 20,1 De La Fuente, M. S. (2003). "Two new pleurodiran turtles from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous) of northern Patagonia, Argentina". Journal of Paleontology, 77(3), 559-575. <0559:TNPTFT>2.0.CO;2
  21. ↑ Panzeri, K. M., & Guzmán, F. A. (2024). "Unveiling the histology and anatomy of the lungfish Chaoceratodus portezuelensis (Sarcopterygii: Dipnoi) from the Portezuelo and Cerro Lisandro Formations (Upper Cretaceous) of Argentine Patagonia". Palaeontologia Electronica, 27(2), 1-21. doi:10.26879/1408
  22. ↑ Gallo, V., Calvo, J. O., & Kellner, A. W. A. (2011). "First record of a clupeomorph fish in the Neuquén Group (Portezuelo Formation), Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 32(2), 223-235. doi:10.1016/j.cretres.2010.12.006
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Portezuelo&oldid=34271”