Magyarosaurus

Do weryfikacji i może uzupełnienia (materiał kopalny?)

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Tomasz Sokołowski	Maciej Ziegler

---

Magyarosaurus (madziarozaur)
Długość:	5,3-6 m
Masa:	do 1 t
Miejsce występowania:	Rumunia - Basen Hateg (formacje Sânpetru i Densus Ciula)
Czas występowania	późna kreda (późny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria ??? Lithostrotia
Porównanie człowieka z madziarozaurem. Źródło: [2]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":6,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Magyarosaurus to rodzaj karłowatego zauropoda, którego skamieniałe szczątki odnaleziono na terenie obecnej Rumunii. Zamieszkiwał te rejony Europy pod koniec ery dinozaurów. Znany z trzech gatunków, z których zazwyczaj jeden jest uważany za ważny przez współczesnych paleontologów.

Materiał kopalny

Kość łopatkowa Magyarosaurus sp. [1].

Madziarozaur znany jest co najmniej z 12 (w tym M. hungaricus i M. transsylvanicus) osobników (Upchurch i in., 2004). Na skamieniałości składa się izolowany materiał pozaczaszkowy, w tym m.in. kości ramienne, udowe, piszczelowe, strzałkowe, biodrowe czy osteodermy.

Historia taksonu i klasyfikacja

Gatunek typowy madziarozaura – Magyarosaurus dacus – został pierwotnie opisany przez Franza Nopcsę jako kolejny gatunek należący do Titanosaurus. Już po 17 latach, słynny niemiecki paleontolog Friedrich von Huene, zauważył znaczne różnice między rumuńskim tytanozaurem, a gatunkami z innych części świata. Zdecydował się więc na ukucie nowej nazwy rodzajowej – Magyarosaurus (Csiki i in., 2010). Równocześnie opisał dwa kolejne gatunki, które przypisał do tego rodzaju – M. transsylvanicus i M. hungaricus, jednak są one obecnie uważane za synonimy M. dacus (np. Upchurch i in., 2004).

Madziarozaur należał do kladu Titanosauria i był wg większości analiz – w przeciwieństwie do Paludititan, który żył na tych samych obszarach – bazalnym tytanozaurem. Mimo to istnieją również nieliczne badania, jak np. Curry Rogers (2005), która umieszcza go w kladzie m.in. z zaawansowanymi Nemegtosaurus i Saltasaurus.

Przyczyny karłowatości

Niektórzy naukowcy uważali, że szczątki madziarozaura w istocie należą do osobników młodych, niedojrzałych. I rzeczywiście, M. hungaricus jest znacznie większy od typowego M. dacus, co mogłoby sugerować, że jest to w pełni dojrzały osobnik madziarozaura. Jednak Stein i in. (2010) wątpią w przynależność M. hungaricus do tego rodzaju. Co więcej, wyniki ich badań pokazują, że nawet najmniejsze okazy M. dacus wykazują mikrostruktury kości właściwe dla w pełni dojrzałych innych gatunków zauropodów. Zauważają również, że Magyarosaurus dacus miał bardzo mocno zredukowane tempo wzrostu przy zachowaniu typowej dla zauropodów wysokiej przemiany materii. Ich badania potwierdzają, że karłowate rozmiary tego tytanozaura spowodowane były ograniczonymi ilościami pożywienia na izolowanej wyspie Hateg (Benton i in., 2010). Jak na ironię, zwierzak ten wraz z innym zauropodem, Paludititan, był największym znanym dinozaurem z Basenu Hateg, mimo że nie przekraczał 6-ciu metrów długości.

Madziarozaur w kulturze masowej

Madziarozaur wystąpił w dwóch serialach paradokumentalnych o dinozaurach: w drugim odcinku "Planety dinozaurów" (ang. Dinosaur Planet) i w szóstym odcinku cyklu Planet Dinosaur produkcji BBC. Scenarzyści w obu przypadkach nie oszczędzili go, ukazując go odpowiednio zjadanego przez trzech osobników Tarascosaurus oraz upolowanego przez grupę Hatzegopteryx.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Magyarosaurus znaczy "madziarski jaszczur" i honoruje tym samym Węgrów. Znaczenie epitetów poszczególnych gatunków:

- dacus – upamiętnia starożytny lud Daków, zamieszkujący niegdyś Rumunię,

- transsylvanicus – pochodzi od historycznej krainy, słynnej Transylwanii, leżącej na wyżynie siedmiogrodzkiej w centralnej Rumunii,

- hungaricus – pochodzi od nazwy kraju, sąsiadującego z Rumunią – Węgier.

Spis gatunków

Magyarosaurus	von Huene, 1932
M. dacus	(Nopcsa, 1915) von Huene, 1932
= Titanosaurus dacus	Nopcsa, 1915
?= M. transsylvanicus	von Huene, 1932
?= ?M. hungaricus	von Huene, 1932

Bibliografia

Benton, M.A., Csiki, Z., Grigorescu, D., Redelstorff, R., Sander, P.M., Stein, K. & Weishampel, D.B. (2010) Dinosaurs and the island rule: The dwarfed dinosaurs from Haţeg Island. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 293, 438–454

Csiki, Z., Codrea, V., Jipa-Murzea, C. & Godefroit, P. (2010) "A partial titanosaur (Sauropoda, Dinosauria) skeleton from the Maastrichtian of Nălat-Vad, Hateg Basin, Romania" N. Jb. Geol. Paläont., Abh. 258: 297-324. doi:10.1127/0077-7749/2010/0098

Curry-Rogers, K. (2005) Titanosauria [w] Curry-Rogers, K. & Wilson, J. (red.) The Sauropods: Evolution and Paleobiology. ISBN-10: 0520246233 [3]

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [4]

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Stein, K., Csiki, Z., Curry Rogers, K., Weishampel, D.B., Redelstorff, R., Carballido, J.L. & Sander, P.M. (2010) "Small body size and extreme cortical bone remodeling indicate phyletic dwarfism in Magyarosaurus dacus (Sauropoda: Titanosauria)." Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(20):9258–9263. doi:10.1073/pnas.1000781107

Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

http://en.wikipedia.org/wiki/Dinosaur_Planet_%28television_series%29#Pod.27s_Travels

http://en.wikipedia.org/wiki/Planet_Dinosaur#List_of_episodes