Gualicho: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Bibliografia) |
|||
| Linia 117: | Linia 117: | ||
Sereno, P.C., Dutheil, D.B., Iarochene, M., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Magwene, P.M., Sidor, C.A., Varricchio, D.J. & Wilson, J.A. (1996) "Predatory dinosaurs from the Sahara and Late Cretaceous faunal differentiation" Science, 272(5264), 986-991. [[doi:10.1126/science.272.5264.986]] | Sereno, P.C., Dutheil, D.B., Iarochene, M., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Magwene, P.M., Sidor, C.A., Varricchio, D.J. & Wilson, J.A. (1996) "Predatory dinosaurs from the Sahara and Late Cretaceous faunal differentiation" Science, 272(5264), 986-991. [[doi:10.1126/science.272.5264.986]] | ||
| − | Wang, S., Stiegler, J., Amiot, R., Wang, X., Du, G.-h., Clark, J.M. & Xu, X. (2017) "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2016.10.043]] | + | Wang, S., Stiegler, J., Amiot, R., Wang, X., Du, G.-h., Clark, J.M. & Xu, X. (2017) "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" Current Biology, 27(1), 144–148. [[doi:10.1016/j.cub.2016.10.043]] |
Mortimer, M. (online 2016) http://theropoddatabase.blogspot.com/2016/07/is-gualicho-aoniraptor.html | Mortimer, M. (online 2016) http://theropoddatabase.blogspot.com/2016/07/is-gualicho-aoniraptor.html | ||
Wersja z 18:49, 4 kwi 2017
| Autor: |
| Maciej Ziegler |
| Gualicho (gualicho) | |
|---|---|
| Długość: | 6-9 m |
| Masa: | ? |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Río Negro
(formacja Huincul) |
| Czas występowania | "środkowa" kreda (środkowy cenoman -? wczesny turon[1]) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja szkieletu - odnaleziony materiał na biało. | |
Wstęp
Gualicho to rodzaj teropoda ze "środkowej" kredy Ameryki Południowej. Nietypowa jest jego zredukowana na modłę tyranozaurydów dłoń, która miała tylko dwa palce.
Materiał kopalny
Holotyp (MPCN PV 0001) to niekompletny szkielet - zob. rys.
Synonim Aoniraptor?
Gualicho shinyae i Aoniraptor libertatem moim zdaniem mogą być synonimami. Pochodzą one z tej samej formacji (Huincul) i zostały odnalezione w odległości najwyżej kilku kilometrów od siebie. Materiał kopalny pokrywa się w znikomym stopniu (środkowe kręgi ogonowe). Widoczna jest wyraźna różnica między najbardziej dystalnym kręgiem Gualicho a Aoniraptor – ten pierwszy ma duże prezygapofyzy, ale to może wynikać z różnicy w umiejscowieniu kręgu w kręgosłupie (być może znajdował się za kręgiem z ryc. 24 z Motta i in., 2016). Holotyp Aoniraptor pochodzi od młodego, 6-metrowego okazu (Motta i in., 2016). Gualicho ma – biorąc pod uwagę długość kości udowej (72 lub 77,5 cm) – zbliżone rozmiary do Deltadromeus (ok. 9 m; Sereno i in., 1996). Natomiast porównanie kości udowej z Fukuiraptor (Currie i Azuma, 2006) wskazuje na 6-6,4 m długości Gualicho.
Synonimikę Aoniraptor i Gualicho zasugerowali również Mortimer, Cau oraz McFeeters (Mortimer, online 2016). Pierwszeństwo miałaby nazwa Gualicho (McFeeters powołujący się na Lucasa w Mortimer, online 2016).
Opisany kilka dni po omawianym teropodzie, trochę późniejszy Murusraptor (Coria i Currie, 2016) zawiera niewiele elementów pokrywających się z Gualicho. Piszczel różni się jednak znacznie (por. ryc. 11 z Apesteguía i in., 2016 z ryc. 26 z Coria i Currie, 2016).
Filogeneza
Gualicho został opisany przez Apesteguíę i in. (2016) jako takson siostrzany Deltadromeus (uważanego z reguły za ceratozaura) u podstawy Neovenatoridae w ramach Carnosauria (analiza filogenetyczna na podstawie Carrano i in., 2012). Autorzy przeprowadzili też drugą analizę (na podstawie Porfiri i in., 2014), bez uwzględnienia Deltadromeus, w której Gualicho okazał się taksonem siostrzanym Chilantaisaurus u podstawy Coelurosauria (do których należały też Carcharodontosauridae i Neovenator; megaraptory były zaś nieco bardziej zaawansowane). Motta i in. (2016) zaliczyli wówczas nieopisanego Gualicho do zaproponowanego przez siebie kladu niemegaraptorydowych megaraptorów należących do Tyrannosauroidea, do którego należeć też mają Aoniraptor, Deltadromeus i Bahariasaurus.
Gualicho ma cechy charakterystyczne dla ceratozaurów oraz tetanurów. Zaawansowane cechy łopatki, kości udowej i strzałkowej łączą go z Deltadromeus. Gualicho ma jednak tetanurową budowę dłoni a główka kości ramiennej nie jest zaokrąglona, co jest typowe dla ceratozaurów (Apesteguía i in., 2016). Wypada jednak zauważyć, że autorzy nie przedstawili mapy stanowiska ani nie podali informacji na temat powiązania ze sobą odnalezionych kości, choć hipoteza, że w skład holotypu wchodzą szczątki różnych teropodów wydaje się mi mało prawdopodobna choćby ze względu na podobieństwo elementów różnych części ciała do Deltadromeus. Biorąc pod uwagę ceratozaurowe cechy Gualicho i Deltadromeus oraz analizowanie tego pierwszego jedynie w macierzach skonstruowanych dla zbadania filogenezy tetanurów, jest według mnie możliwe, że te dwa teropody są ceratozaurami. Sądzę, że "tetanurowe" cechy Gualicho - np. dłoni - wynikająć mogą z tego, że to plezjomorficzny, bazalny ceratozaur. Analiza filogenetyczna na podstawie badania Carrano i in. (2012) wskazuje, że najbardziej parsymoniczne drzewa mają długość 1075, natomiast jeśli Deltadromeus i Gualicho miałyby być ceratozaurami, wartość zwiększa się do 1079.
Na cechy charakterystyczne dla ceratozaurów, w tym noazaurydów, i tetanurów u Gualicho i Aoniraptor wskazują Wang i in. (2017).
Etymologia
Gualicho to hiszpańska nazwa pochodząca od słowa watsiltsüm z języka Gennaken (inaczej günün-a-künna lub północny Tehuelche). Oznacza boginię, uważaną za posiadaczkę zwierząt a później, po wprowadzeniu chrześcijaństwa, uznaną za demona, która obecnie uważana jest za źródło pecha przez wiejskich osadników (gauchos) z południowej części Ameryki Południowej. Nazwę nadano aby oddać trudne okoliczności odkrycia i badania holotypu i sporną historię po jego odkryciu. Epitet gatunkowy honoruje Akiko Shinya, główną preparatorkę w Field Museum of Natural History w Chicago, za wkład w paleontologię, w tym w odkrycie typowego okazu 13 marca 2007 r.
Spis gatunków
| Gualicho | Apesteguía, Smith, Juárez Valieri i Makovicky, 2016 | |
|---|---|---|
| = "Nototyrannus" | anonim, 2011 vide Apesteguía, Smith, Juárez Valieri i Makovicky, 2016 | nomen nudum |
| ?= Aoniraptor | Motta, Aranciaga Rolando, Rozadilla, Agnolín, Chimento, Brissón Egli i Novas, 2016 | |
| G. shinyae | Apesteguía, Smith, Juárez Valieri i Makovicky, 2016 | |
| = "Nototyrannus violantei" | anonim, 2011 vide Apesteguía, Smith, Juárez Valieri i Makovicky, 2016 | nomen nudum |
| ?= Aoniraptor libertatem | Motta, Aranciaga Rolando, Rozadilla, Agnolín, Chimento, Brissón Egli i Novas, 2016 |
Bibliografia
Apesteguía, S., , N.D., , R. & , P.J. (2016) "An Unusual New Theropod with a Didactyl Manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina" PLoS ONE, 11(7), e0157793. doi:10.1371/journal.pone.0157793
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927
Coria, R.A. & Currie, P.J. (2016) "A New Megaraptoran Dinosaur (Dinosauria, Theropoda, Megaraptoridae) from the Late Cretaceous of Patagonia" PLoS ONE, 11(7), e0157973. doi:10.1371/journal.pone.0157973
Currie, P.J., & Azuma, Y. (2006) "New specimens, including a growth series, of Fukuiraptor (Dinosauria, Theropoda) from the Lower Cretaceous Kitadani Quarry of Japan" Journal Paleontological Society of Korea, 22(1), 173-193.
Motta, M.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Agnolín, F.E., Chimento, N.R., Brissón Egli, F. & Novas, F.E. (2016) "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina" [w:] Khosla, A. & Lucas, S.G. (red.) "Cretaceous Period: Biotic Diversity and Biogeography" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 71, 231-253.
Porfiri, J.D., Novas, F.E., Calvo, J.O., Agnolin, F.L., Ezcurra, M.D. & Cerda, I.A. (2014) "Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation" Cretaceous Research, 51, 35-55. doi:10.1016/j.cretres.2014.04.007
Sereno, P.C., Dutheil, D.B., Iarochene, M., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Magwene, P.M., Sidor, C.A., Varricchio, D.J. & Wilson, J.A. (1996) "Predatory dinosaurs from the Sahara and Late Cretaceous faunal differentiation" Science, 272(5264), 986-991. doi:10.1126/science.272.5264.986
Wang, S., Stiegler, J., Amiot, R., Wang, X., Du, G.-h., Clark, J.M. & Xu, X. (2017) "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" Current Biology, 27(1), 144–148. doi:10.1016/j.cub.2016.10.043
Mortimer, M. (online 2016) http://theropoddatabase.blogspot.com/2016/07/is-gualicho-aoniraptor.html
- ↑ Motta i in. (2016) cytujący prace Garrido (2000; 2010 - w bibliografii pojawia się tylko ta druga, napisana w języku hiszpańskim) podają dla formacji środkowy cenoman - wczesny turon, zaś Apesteguía i in. (2016) - późny cenoman - wczesny turon. Holotyp Gualicho pochodzi z dolnych warstw formacji, więc prawdopodobnie bliższy prawdy jest cenoman.
