Isanosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(aktualizacja) |
m (szablon) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Isanosaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Isanosaurus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Tomasz Glowienke]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Adrian Tkocz]], [[Mateusz Tałanda]] |
| − | + | |nazwa = ''Isanosaurus'' (isanozaur) | |
| − | + | |długość = > 6,5 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | [[Tomasz Glowienke]] | + | |masa = |
| − | | [[Adrian Tkocz]] | + | |dieta = |
| − | [[Mateusz Tałanda]] | + | |miejsce = [[Tajlandia]] |
| − | + | <small>prowincja Chaiyaphum ([[formacja]] [[Nam Phong]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|210|201}} | |
| − | | | + | <small>[[późny trias]] (późny [[noryk]] lub [[retyk]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | > 6,5 m | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Tajlandia]] | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[Nam Phong]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 41: | Linia 20: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | | | + | |grafika = Isanosaurus_attavipachi_femur.JPG |
| − | + | |podpis = Kość udowa isanozaura. Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Isanosaurus_attavipachi_femur.JPG] | |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
16.3° N, 102.0° E~Chaiyaphum | 16.3° N, 102.0° E~Chaiyaphum | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Isanosaurus'' jest jednym z najwcześniejszych zauropodów. W momencie jego naukowego opisu ([[2000]] rok) uznawany był nawet za najstarszego przedstawiciela swojej grupy. Obecnie wiemy jednak, że zauropody żyły jeszcze wcześniej - m.in. ''[[Antetonitrus]]''. Żył w południowo - wschodniej Azji (dzisiejsza [[Tajlandia]]), w [[późny trias|późnym triasie]]. Prawdopodobnie żywił się wysoko rosnącą roślinnością, niedostępną dla większości nie tylko innych, ówczesnych dinozaurów, a także dla przedstawicieli pozostałych rzędów gadów. | ''Isanosaurus'' jest jednym z najwcześniejszych zauropodów. W momencie jego naukowego opisu ([[2000]] rok) uznawany był nawet za najstarszego przedstawiciela swojej grupy. Obecnie wiemy jednak, że zauropody żyły jeszcze wcześniej - m.in. ''[[Antetonitrus]]''. Żył w południowo - wschodniej Azji (dzisiejsza [[Tajlandia]]), w [[późny trias|późnym triasie]]. Prawdopodobnie żywił się wysoko rosnącą roślinnością, niedostępną dla większości nie tylko innych, ówczesnych dinozaurów, a także dla przedstawicieli pozostałych rzędów gadów. | ||
| Linia 71: | Linia 45: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | {{V|''Isanosaurus''}} | |
| {{Kpt|[[Eric Buffetaut|Buffetaut]], [[Varavudh Suteethorn|Suteethorn]], [[Gilles Cuny|Cuny]], [[Haian Tong|Tong]], [[Jean Le Loeuff|Le Loeuff]], [[Sasidhorn Khansubha|Khansubha]]}} i {{Kpt|[[Sutee Jongautchariyakul|Jongautchariyakul]]}}, [[2000]] | | {{Kpt|[[Eric Buffetaut|Buffetaut]], [[Varavudh Suteethorn|Suteethorn]], [[Gilles Cuny|Cuny]], [[Haian Tong|Tong]], [[Jean Le Loeuff|Le Loeuff]], [[Sasidhorn Khansubha|Khansubha]]}} i {{Kpt|[[Sutee Jongautchariyakul|Jongautchariyakul]]}}, [[2000]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | {{V| ''I. attavipachi''}} | |
| {{Kpt|Buffetaut, Suteethorn, Cuny, Tong, Le Loeuff, Khansubha}} i {{Kpt|Jongautchariyakul}}, 2000 | | {{Kpt|Buffetaut, Suteethorn, Cuny, Tong, Le Loeuff, Khansubha}} i {{Kpt|Jongautchariyakul}}, 2000 | ||
|} | |} | ||
Wersja z 12:36, 25 mar 2020
| Autor: | Marcin Szermański, Tomasz Glowienke |
| Korekta: | Adrian Tkocz, Mateusz Tałanda |
| Isanosaurus (isanozaur) | |
|---|---|
| Długość | > 6,5 m |
| Miejsce | Tajlandia |
| Czas |
późny trias (późny noryk lub retyk) |
| Systematyka | Dinosauria |
 Kość udowa isanozaura. Źródło: [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Isanosaurus jest jednym z najwcześniejszych zauropodów. W momencie jego naukowego opisu (2000 rok) uznawany był nawet za najstarszego przedstawiciela swojej grupy. Obecnie wiemy jednak, że zauropody żyły jeszcze wcześniej - m.in. Antetonitrus. Żył w południowo - wschodniej Azji (dzisiejsza Tajlandia), w późnym triasie. Prawdopodobnie żywił się wysoko rosnącą roślinnością, niedostępną dla większości nie tylko innych, ówczesnych dinozaurów, a także dla przedstawicieli pozostałych rzędów gadów.
Materiał kopalny i wymiary
Holotyp to 1 kręg szyjny, 1 kręg grzbietowy i 6 trzonów kręgów ogonowych, łuk neuralny tylnego kręgu grzbietowego, 2 szewrony, fragmentaryczne żebra, prawa płytka mostkowa, prawa kość łopatkowa i lewa kość udowa. Zostały one odnalezione w 1998 roku.
Wg Buffetauta i in. (2002) holotyp liczył prawdopodobnie około 6,5 m długości, lecz nie osiągnął jeszcze maksymalnej wielkości. Gregory Paul (2010) i Thomas Holtz (2012) szacują go odpowiednio na aż 13-17 m i ok. 7 ton.
Być może zrośnięte kości kulszowe (opisane przez Buffetauta w 1995 roku jako skamielina należąca do nieznanego i masywnego "prozauropoda") oraz niekompletny szkielet kilkunastometrowego zauropoda, znalezione w tej samej formacji, również należą do isanozaura.
Choroba
Jedna z kości udowych zauropoda, być może isanozaura, znaleziona w formacji Nam Phong ma bardzo nietypową budowę wewnętrzną. Występuje w niej włóknisto-blaszkowata tkanka kostna ułożona promieniście. Jest ona rzadko spotykana u dinozaurów. W tym wypadku naukowcy podejrzewają, że jest to świadectwo choroby. Prawdopodobnie był to nowotwór podobny do mięsaka Ewinga, który zabił tego osobnika.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Isanosaurus znaczy "jaszczur z Isan" (północno-wschodni region Tajlandii). Natomiast człon nazwy gatunkowej attavipachi upamiętnia P. Attavipacha, byłego dyrektora generalnego Departamentu Zasobów Mineralnych Tajlandii.
Spis gatunków
style="background-color:#e8dfa2"|Isanosaurus style="background-color:#e8dfa2"| I. attavipachi| Buffetaut, Suteethorn, Cuny, Tong, Le Loeuff, Khansubha i Jongautchariyakul, 2000 |
| Buffetaut, Suteethorn, Cuny, Tong, Le Loeuff, Khansubha i Jongautchariyakul, 2000 |
Bibliografia
Buffetaut, E., Suteethorn, V., Cuny, G., Tong, H., Le Loeuff, J., Khansubha, S. & Jongautchariyakul, S. (2000) The earliest known sauropod dinosaur. Nature. 407, 72–74. DOI: 10.1038/35024060
Buffetaut, E., Suteethorn, V., Le Loeuff, J., Cuny, G., Tong, H. & Khansubha, S. (2002) A review of the sauropod dinosaurs of Thailand. W: N. Mantajit (red.): Proceedings of the Symposium on the Geology of Thailand. Bangkok: Department of Mineral Resources, 95–101. [2]
Holtz, T.R. Jr. (2012) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information. [3]
Jentgen-Ceschino, B., Stein, K., Fischer, V. (2020) Case study of radial fibrolamellar bone tissues in the outer cortex of basal sauropods. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 375 (1793), 20190143. [4]
Paul, G.S. (2010) The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
Upchurch P., Barrett P.M. & Dodson P. (2004) Sauropoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
Yates, A.M. & Kitching, J.M. (2003) The earliest known sauropod dinosaur and the first steps towards sauropod locomotion. Proceedings of the Royal Society of London B, 270 (1525), 1753–1758. DOI: 10.1098/rspb.2003.2417
![[1]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Isanosaurus_attavipachi_femur.JPG){kind=link}