Wendiceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(Poprawki) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Wendiceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Wendiceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | + | |nazwa = ''Wendiceratops'' (wendyceratops) | |
| − | + | |długość = 4,5 m <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | | | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 1,5 t <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Kanada]] - Alberta | |
| − | + | <small> [[formacja]] [[Oldman]]</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|79.5|79.2}} | |
| − | + | 79,5-79,2 [[Ma]] <ref>Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]</ref> <br> | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | 1,5 t | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | roślinożerny | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Kanada]] - Alberta | ||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | 79,5-79,2 [[Ma]] <br> | ||
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | ||
| − | | | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 46: | Linia 25: | ||
[[Centrosaurinae]] | [[Centrosaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Wendiceratops_restoration.PNG |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja głowy. Autorka: Danielle Dufault. Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Wendiceratops_restoration.PNG] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| − | 49.1209,-110.863~ Lokalizacja szczątków Wendiceratops pinhornensis | + | 49.1209,-110.863~ Lokalizacja szczątków ''Wendiceratops pinhornensis'' |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Wendiceratops'' to rodzaj [[Ceratopsidae|ceratopsyd]]a z [[późna kreda|późnej kredy]]. Jest czwartym znanym [[rodzaj]]em należącym do [[Centrosaurinae]], którego szczątki odnaleziono w pokładach [[formacja|formacji]] [[Oldman]] ([[Kanada]], Alberta), datowanej | + | ''Wendiceratops'' to rodzaj [[Ceratopsidae|ceratopsyd]]a z [[późna kreda|późnej kredy]]. Jest czwartym znanym [[rodzaj]]em należącym do [[Centrosaurinae]], którego szczątki odnaleziono w pokładach [[formacja|formacji]] [[Oldman]] ([[Kanada]], Alberta), datowanej [[kampan]]. |
| + | |||
| + | ==Odkrycie== | ||
| + | Złoże kości należące do ''Wendiceratops'' odnalazła Wendy Sloboda na terenie rezerwatu Pinhorn Grazing znajdującego się w Albercie w 2010 roku. W 2011 roku zespół z Royal Tyrrell Museum rozpoczął badanie terenu i wydobywanie szczątków. W następnym roku usunięto głębokie nadkłady. W latach 2013-2014 wykopano i skatalogowano skamieniałości. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik:Wendiceratops skeletal reconstruction.PNG|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu wendyceratopsa. Na niebiesko znane kości. Źródło: Evans i Ryan, 2015. [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0130007]]] | [[Plik:Wendiceratops skeletal reconstruction.PNG|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu wendyceratopsa. Na niebiesko znane kości. Źródło: Evans i Ryan, 2015. [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0130007]]] | ||
| − | [[Holotyp]] (TMP 2011.051.0009) to niekompletna kość ciemieniowa i lewa gałąź (łac. ''ramus''). Ponadto odnaleziono wiele innych skamieniałości (łącznie ponad 200 kości). Należą one do osobników zarówno dorosłych, jak i młodocianych. | + | [[Holotyp]] (TMP 2011.051.0009) to niekompletna kość ciemieniowa i lewa gałąź (łac. ''ramus''). Ponadto odnaleziono wiele innych skamieniałości (łącznie ponad 200 kości). Należą one do osobników zarówno dorosłych, jak i młodocianych. Zdaniem Scotta i in. (2022) jest to najstarsze znane jednogatunkowe złoże kości należące do przedstawicieli [[Ceratopsidae]]. Nagromadzenie tylu osobników w jednym miejscu świadczy o stadnym trybie życia prowadzonym przez [[Ceratopsidae]]. |
| − | + | Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online). | |
| − | ==Budowa== | + | ==Budowa i systematyka== |
| − | ''Wendiceratops'' charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna ''[[Sinoceratops]]''. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak ''[[Styracosaurus]]'' i przedstawiciele [[Pachyrhinosaurini]]. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]] '' 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Od ''[[Diabloceratops]]'', ''[[Nasutoceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]'' różnił się rogiem nosowym ustawionym pionowo, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. | + | ''Wendiceratops'' charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna ''[[Sinoceratops]]''. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak ''[[Styracosaurus]]'' i przedstawiciele [[Pachyrhinosaurini]]. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]] '' 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Od ''[[Diabloceratops]]'', ''[[Nasutoceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]'' różnił się rogiem nosowym ustawionym pionowo, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Autorzy opisu uznali, że kość kulszowa z poszerzonym i prostokątnym końcem dystalnym była [[autapomorfia|autapomorfią]] ''Wendiceratops'' (Evans i Ryan, 2015). Cecha ta występowała również u ''[[Medusaceratops]]''. Scott i in. (2022) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być [[synapomorfia|synapomorfią]] wśród [[bazalny|bazalnych]] [[Centrosaurinae|centrozaurynów]]. |
| + | |||
| + | Wiele analiz wykazuje, że ''Wendiceratops'' jest blisko spokrewniony z ''[[Sinoceratops]]''<ref>Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015) Cranial Anatomy of ''Wendiceratops pinhornensis'' gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation. PLoS ONE, 10(7): e0130007.. [[doi:10.1371/journal.pone.0130007]]</ref><ref>Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, [[doi:10.1017/jpa.2017.62]]</ref><ref>Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164</ref>. | ||
==Paleośrodowisko== | ==Paleośrodowisko== | ||
[[Plik:Oldman formation herbivores.jpg|thumb|300px| Roślinożerne dinozaury z formacji Oldman. ''Wendiceratops'' znajduje się między ''Chasmosaurus'' a ''Corythosaurus'' (po lewej stronie). Autor: Abelov2014. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wendiceratops#/media/File:Oldman_formation_herbivores.jpg]]] | [[Plik:Oldman formation herbivores.jpg|thumb|300px| Roślinożerne dinozaury z formacji Oldman. ''Wendiceratops'' znajduje się między ''Chasmosaurus'' a ''Corythosaurus'' (po lewej stronie). Autor: Abelov2014. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wendiceratops#/media/File:Oldman_formation_herbivores.jpg]]] | ||
| − | + | Osady z formacji Oldman sugerują występowanie środowisk dobrze nawodnionych jak bagna, które oddzielały względnie wyższe i suchsze obszary interfluwialne o niewielkim obszarze. Klimat był prawdopodobnie umiarkowany ciepły z sezonowymi opadami. Flora jest słabo znana, a duża część pozostawionego materiału roślinnego została prawdopodobnie przeniesiona do tego regionu przez rzekę. Rośliny, które się zachowały wskazują na środowisko słodkowodne, ale występowały również drzewa i iglaste (Farlow, 1976). | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni | + | Nazwa [[rodzaj]]owa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ''ceratops'' - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (''pinhornensis'') wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. ''Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta''. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 82: | Linia 64: | ||
| {{Kpt|[[David Evans|Evans]]}} i {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]]}}, [[2015]] | | {{Kpt|[[David Evans|Evans]]}} i {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]]}}, [[2015]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|''W.pinhornensis''}} | + | | {{V|''W. pinhornensis''}} |
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Evans}} i {{Kpt|Ryan}}, 2015 |
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | <small> | ||
| + | Evans, D.E (online, 2022) [https://twitter.com/DavidEvans_ROM/status/1554483619791376386] | ||
| + | |||
| + | Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015). "Cranial Anatomy of ''Wendiceratops pinhornensis'' gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation". PloS One. [[doi:10.1371/journal.pone.0130007]] | ||
| + | |||
| + | Farlow, J. O. (1976). "A consideration of the trophic dynamics of a Late Cretaceous large‐dinosaur community (Oldman Formation)". Ecology, 57(5), 841-857. [[doi:10.2307/1941052]] | ||
| + | |||
| + | Scott, S. H. W., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2022). "Postcranial description of ''Wendiceratops pinhornensis'' and a taphonomic analysis of the oldest monodominant ceratopsid bonebed". The Anatomical Record, 1–18. [[doi:10.1002/ar.25045]] | ||
| + | |||
| + | <references/></small> | ||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
| Linia 93: | Linia 87: | ||
Plik:Wendiceratops mount.jpg|Zrekonstruowany szkielet ''Wendiceratops''. Żródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Wendiceratops_mount.jpg] | Plik:Wendiceratops mount.jpg|Zrekonstruowany szkielet ''Wendiceratops''. Żródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Wendiceratops_mount.jpg] | ||
| + | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 13:36, 6 wrz 2022
| Autor: | Marcin Szermański, Paweł Konarzewski |
| Wendiceratops (wendyceratops) | |
|---|---|
| Długość | 4,5 m [1] |
| Masa | 1,5 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Kanada - Alberta |
| Czas |
79,5-79,2 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja głowy. Autorka: Danielle Dufault. Źródło: [6] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Wendiceratops to rodzaj ceratopsyda z późnej kredy. Jest czwartym znanym rodzajem należącym do Centrosaurinae, którego szczątki odnaleziono w pokładach formacji Oldman (Kanada, Alberta), datowanej kampan.
Odkrycie
Złoże kości należące do Wendiceratops odnalazła Wendy Sloboda na terenie rezerwatu Pinhorn Grazing znajdującego się w Albercie w 2010 roku. W 2011 roku zespół z Royal Tyrrell Museum rozpoczął badanie terenu i wydobywanie szczątków. W następnym roku usunięto głębokie nadkłady. W latach 2013-2014 wykopano i skatalogowano skamieniałości.
Materiał kopalny
Holotyp (TMP 2011.051.0009) to niekompletna kość ciemieniowa i lewa gałąź (łac. ramus). Ponadto odnaleziono wiele innych skamieniałości (łącznie ponad 200 kości). Należą one do osobników zarówno dorosłych, jak i młodocianych. Zdaniem Scotta i in. (2022) jest to najstarsze znane jednogatunkowe złoże kości należące do przedstawicieli Ceratopsidae. Nagromadzenie tylu osobników w jednym miejscu świadczy o stadnym trybie życia prowadzonym przez Ceratopsidae.
Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online).
Budowa i systematyka
Wendiceratops charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna Sinoceratops. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak Styracosaurus i przedstawiciele Pachyrhinosaurini. Wyrostki ciemieniowe (epiparietale 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Od Diabloceratops, Nasutoceratops i Albertaceratops różnił się rogiem nosowym ustawionym pionowo, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Autorzy opisu uznali, że kość kulszowa z poszerzonym i prostokątnym końcem dystalnym była autapomorfią Wendiceratops (Evans i Ryan, 2015). Cecha ta występowała również u Medusaceratops. Scott i in. (2022) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być synapomorfią wśród bazalnych centrozaurynów.
Wiele analiz wykazuje, że Wendiceratops jest blisko spokrewniony z Sinoceratops[3][4][5].
Paleośrodowisko
Osady z formacji Oldman sugerują występowanie środowisk dobrze nawodnionych jak bagna, które oddzielały względnie wyższe i suchsze obszary interfluwialne o niewielkim obszarze. Klimat był prawdopodobnie umiarkowany ciepły z sezonowymi opadami. Flora jest słabo znana, a duża część pozostawionego materiału roślinnego została prawdopodobnie przeniesiona do tego regionu przez rzekę. Rośliny, które się zachowały wskazują na środowisko słodkowodne, ale występowały również drzewa i iglaste (Farlow, 1976).
Etymologia
Nazwa rodzajowa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ceratops - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (pinhornensis) wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta.
Spis gatunków
| Wendiceratops | Evans i Ryan, 2015 |
| W. pinhornensis | Evans i Ryan, 2015 |
Bibliografia
Evans, D.E (online, 2022) [7]
Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015). "Cranial Anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation". PloS One. doi:10.1371/journal.pone.0130007
Farlow, J. O. (1976). "A consideration of the trophic dynamics of a Late Cretaceous large‐dinosaur community (Oldman Formation)". Ecology, 57(5), 841-857. doi:10.2307/1941052
Scott, S. H. W., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2022). "Postcranial description of Wendiceratops pinhornensis and a taphonomic analysis of the oldest monodominant ceratopsid bonebed". The Anatomical Record, 1–18. doi:10.1002/ar.25045
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
- ↑ Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015) Cranial Anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation. PLoS ONE, 10(7): e0130007.. doi:10.1371/journal.pone.0130007
- ↑ Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, doi:10.1017/jpa.2017.62
- ↑ Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164
![[6]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Wendiceratops_restoration.PNG){kind=link}
![[5]](https://en.wikipedia.org/wiki/Wendiceratops#/media/File:Oldman_formation_herbivores.jpg){kind=link}
![[1]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Parietal_of_Wendiceratops.PNG){kind=link}
![[2]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Wendiceratops_parietal_01.png){kind=link}
![[3]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Wendiceratops_mount.jpg){kind=link}