Wendiceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online). | Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online). | ||
| − | ==Budowa | + | ==Systematyka== |
| + | Wiele analiz wykazuje, że ''Wendiceratops'' jest blisko spokrewniony z ''[[Sinoceratops]]'' <ref>Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. [[doi:10.1139/cjes-2016-0110]]</ref><ref>Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). "New material and systematic re-evaluation of ''Medusaceratops lokii'' (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, [[doi:10.1017/jpa.2017.62]]</ref><ref>Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164</ref>. | ||
| + | |||
| + | ==Budowa== | ||
''Wendiceratops'' charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna ''[[Sinoceratops]]''. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak ''[[Styracosaurus]]'' i przedstawiciele [[Pachyrhinosaurini]]. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]] '' 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Róg nosowy był prawdopodobnie wyprostowany, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Evans i Ryan (2015) uznali, że róg nosowy omawianego ceratopsa stanowił przejście między niskimi rogami wcześniejszych form jak ''[[Diabloceratops]]'', ''[[Nasutoceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]'', a znacznie wyższymi rogami zaawansowanych [[centrozauryn]]ów, takich jak ''[[Coronosaurus]]'', ''[[Centrosaurus]]'' i ''[[Styracosaurus]]''. Bazalne centrozauryny nie miały wydatnego rogu nosowego, charakterystyczne stożkowe rogi nosowe ceratopsydów prawdopodobnie wyewoluowały dwukrotnie w obrębie kladu [[Ceratopsidae]] i [[konwergencja|konwergentnie]] u [[Chasmosaurinae]] i [[Centrosaurinae]]. Autorzy opisu uznali, że prostokątny kształt dystalnego końca kości kulszowej był [[autapomorfia|autapomorfią]] ''Wendiceratops''. Cecha ta występowała również u ''[[Medusaceratops]]''. Scott i in. (2022) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być [[synapomorfia|synapomorfią]] wśród [[bazalny|bazalnych]] [[Centrosaurinae|centrozaurynów]]. | ''Wendiceratops'' charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna ''[[Sinoceratops]]''. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak ''[[Styracosaurus]]'' i przedstawiciele [[Pachyrhinosaurini]]. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]] '' 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Róg nosowy był prawdopodobnie wyprostowany, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Evans i Ryan (2015) uznali, że róg nosowy omawianego ceratopsa stanowił przejście między niskimi rogami wcześniejszych form jak ''[[Diabloceratops]]'', ''[[Nasutoceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]'', a znacznie wyższymi rogami zaawansowanych [[centrozauryn]]ów, takich jak ''[[Coronosaurus]]'', ''[[Centrosaurus]]'' i ''[[Styracosaurus]]''. Bazalne centrozauryny nie miały wydatnego rogu nosowego, charakterystyczne stożkowe rogi nosowe ceratopsydów prawdopodobnie wyewoluowały dwukrotnie w obrębie kladu [[Ceratopsidae]] i [[konwergencja|konwergentnie]] u [[Chasmosaurinae]] i [[Centrosaurinae]]. Autorzy opisu uznali, że prostokątny kształt dystalnego końca kości kulszowej był [[autapomorfia|autapomorfią]] ''Wendiceratops''. Cecha ta występowała również u ''[[Medusaceratops]]''. Scott i in. (2022) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być [[synapomorfia|synapomorfią]] wśród [[bazalny|bazalnych]] [[Centrosaurinae|centrozaurynów]]. | ||
| − | |||
| − | |||
==Paleośrodowisko== | ==Paleośrodowisko== | ||
| Linia 59: | Linia 60: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa [[rodzaj]]owa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ''ceratops'' - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (''pinhornensis'') wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. ''Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta''. | Nazwa [[rodzaj]]owa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ''ceratops'' - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (''pinhornensis'') wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. ''Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta''. | ||
| + | |||
| + | ==Galeria== | ||
| + | <gallery> | ||
| + | Plik:Parietal_of_Wendiceratops.PNG|Odnaleziona kość ciemieniowa. Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Parietal_of_Wendiceratops.PNG] | ||
| + | |||
| + | Plik:Wendiceratops_parietal_01.png|Zrekonstruowana kość ciemieniowa. Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Wendiceratops_parietal_01.png] | ||
| + | |||
| + | Plik:Wendiceratops mount.jpg|Zrekonstruowany szkielet ''Wendiceratops''. Żródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Wendiceratops_mount.jpg] | ||
| + | |||
| + | Plik:Wendiceratops pinhornensis holotype quarry.jpg|Miejsce, w którym odkryto [[holotyp]] ''Wendiceratops''. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wendiceratops_pinhornensis_holotype_quarry.jpg] | ||
| + | </gallery> | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 80: | Linia 92: | ||
<references/></small> | <references/></small> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 15:44, 26 wrz 2022
| Autor: | Marcin Szermański, Paweł Konarzewski |
| Wendiceratops (wendyceratops) | |
|---|---|
| Długość | 4,5 m [1] |
| Masa | 1,5 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Kanada - Alberta |
| Czas |
79,5-79,2 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja głowy. Autorka: Danielle Dufault. Źródło: [7] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Wendiceratops to rodzaj ceratopsyda z późnej kredy. Jest czwartym znanym rodzajem należącym do Centrosaurinae, którego szczątki odnaleziono w pokładach formacji Oldman (Kanada, Alberta), datowanej kampan.
Odkrycie
Złoże kości należące do Wendiceratops odnalazła Wendy Sloboda na terenie rezerwatu Pinhorn Grazing znajdującego się w Albercie w 2010 roku. W 2011 roku zespół z Royal Tyrrell Museum rozpoczął badanie terenu i wydobywanie szczątków. W następnym roku usunięto głębokie nadkłady. W latach 2013-2014 wykopano i skatalogowano skamieniałości.
Materiał kopalny
Holotyp (TMP 2011.051.0009) to niekompletna kość ciemieniowa i lewa gałąź (łac. ramus). Ponadto odnaleziono wiele innych skamieniałości (łącznie ponad 200 kości). Należą one do osobników zarówno dorosłych, jak i młodocianych. Zdaniem Scotta i in. (2022) jest to najstarsze znane jednogatunkowe złoże kości należące do przedstawicieli Ceratopsidae. Nagromadzenie tylu osobników w jednym miejscu świadczy o stadnym trybie życia prowadzonym przez Ceratopsidae.
Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online).
Systematyka
Wiele analiz wykazuje, że Wendiceratops jest blisko spokrewniony z Sinoceratops [3][4][5].
Budowa
Wendiceratops charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna Sinoceratops. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak Styracosaurus i przedstawiciele Pachyrhinosaurini. Wyrostki ciemieniowe (epiparietale 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep2 i ep3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona ciemieniowe. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Róg nosowy był prawdopodobnie wyprostowany, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Evans i Ryan (2015) uznali, że róg nosowy omawianego ceratopsa stanowił przejście między niskimi rogami wcześniejszych form jak Diabloceratops, Nasutoceratops i Albertaceratops, a znacznie wyższymi rogami zaawansowanych centrozaurynów, takich jak Coronosaurus, Centrosaurus i Styracosaurus. Bazalne centrozauryny nie miały wydatnego rogu nosowego, charakterystyczne stożkowe rogi nosowe ceratopsydów prawdopodobnie wyewoluowały dwukrotnie w obrębie kladu Ceratopsidae i konwergentnie u Chasmosaurinae i Centrosaurinae. Autorzy opisu uznali, że prostokątny kształt dystalnego końca kości kulszowej był autapomorfią Wendiceratops. Cecha ta występowała również u Medusaceratops. Scott i in. (2022) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być synapomorfią wśród bazalnych centrozaurynów.
Paleośrodowisko
Osady z formacji Oldman sugerują występowanie środowisk dobrze nawodnionych (bagna i mokradła), które oddzielały względnie wyższe i suchsze obszary interfluwialne o niewielkiej powierzchni (kilkaset kilometrów kwadratowych). Klimat był prawdopodobnie umiarkowanie ciepły z sezonowymi opadami. Rośliny, które się zachowały wskazują na obecność drzew iglastych i innych oraz roślin słodkowodnych (Farlow, 1976). Tereny formacji Oldman zamieszkiwały główne ceratopsydy, tyranozaurydy, ankylozaury, hadrozaurydy, pachycefalozauyry oraz Saurornitholestes.
Ryan i Evans (2015) po opisaniu Wendiceratops zauważyli, że z dolnych warstw formacji Oldman oraz odpowiadającej jej wiekiem Judith River pochodziło dużo ceratopsydów (Albertaceratops, Medusaceratops, Judiceratops oraz Avaceratops). Założyli oni, że było to możliwe dzięki specjalizacji ekologicznej, a także wskazywali na dużą rotację fauny oraz szybką sukcesję spokrewnionych ze sobą gatunków.
Etymologia
Nazwa rodzajowa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ceratops - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (pinhornensis) wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta.
Galeria
Odnaleziona kość ciemieniowa. Źródło: [1]
Zrekonstruowana kość ciemieniowa. Źródło: [2]
Zrekonstruowany szkielet Wendiceratops. Żródło: [3]
Spis gatunków
| Wendiceratops | Evans i Ryan, 2015 |
| W. pinhornensis | Evans i Ryan, 2015 |
Bibliografia
Evans, D.E (online, 2022) [8]
Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015). "Cranial Anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation". PloS One. doi:10.1371/journal.pone.0130007
Farlow, J. O. (1976). "A consideration of the trophic dynamics of a Late Cretaceous large‐dinosaur community (Oldman Formation)". Ecology, 57(5), 841-857. doi:10.2307/1941052
Scott, S. H. W., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2022). "Postcranial description of Wendiceratops pinhornensis and a taphonomic analysis of the oldest monodominant ceratopsid bonebed". The Anatomical Record, 1–18. doi:10.1002/ar.25045
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
- ↑ Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. doi:10.1139/cjes-2016-0110
- ↑ Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). "New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, doi:10.1017/jpa.2017.62
- ↑ Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164
![[7]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Wendiceratops_restoration.PNG){kind=link}
![[6]](https://en.wikipedia.org/wiki/Wendiceratops#/media/File:Oldman_formation_herbivores.jpg){kind=link}
![[1]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Parietal_of_Wendiceratops.PNG){kind=link}
![[2]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Wendiceratops_parietal_01.png){kind=link}
![[3]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Wendiceratops_mount.jpg){kind=link}
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wendiceratops_pinhornensis_holotype_quarry.jpg){kind=link}