Argyrosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Rozmiary) |
|||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Argyrosaurus''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Marcin Szermański]] |
| − | + | |Korekta = [[Kamil Kamiński]] | |
| − | + | |nazwa = ''Argyrosaurus'' (argirozaur) | |
| − | | | + | |długość = 21-23 m (??) |
| − | + | |wysokość = | |
| − | + | |masa = 22-38 t (??) | |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Chubut | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Lago Colhué Huapí]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|84|66}} | |
| − | |- | + | ok. 84-66 [[Ma]]<br> |
| − | + | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]] - [[mastrycht]])</small> | |
| − | + | |systematyka | |
| − | + | = [[Dinosauria]] | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | | 22- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | późna [[kreda]] ([[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| Linia 52: | Linia 29: | ||
[[Titanosauriformes]] | [[Titanosauriformes]] | ||
| + | |||
| + | [[Somphospondyli]] | ||
[[Titanosauria]] | [[Titanosauria]] | ||
| − | | | + | |grafika = Argyrosaurus_superbus.jpg |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja argirozaura. Autor: FunkMonk (Michael B.H.) [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argyrosaurus_superbus.jpg] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 45.5° S, 69.2° W~formacja [[Lago Colhué Huapí]], prowincja Chubut, [[Argentyna]]|<small>''[[Argyrosaurus]] superbus'' - '''MLP 77-V-29-1'''([[holotyp]]).<br> | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Argyrosaurus'' to jeden z pierwszych opisanych argentyńskich dinozaurów. Być może był również jednym z największych z nich, choć szacunki są niepewne i opierają się na bardzo fragmentarycznym szkielecie. Argirozaur żył pod koniec kredy w dzisiejszej prowincji Chubut. Pozostałe - wcześniej uważane za jego - skamieliny z innych rejonów Argentyny, a także [[Urugwaj]]u, okazały się nie wykazywać cech diagnostycznych, przez co nie mogą być uważane za szczątki ''Argyrosaurus''. | ||
| − | == | + | ==Ważność taksonu== |
| − | ''Argyrosaurus'' | + | Do czasu rewizji [[Mannion]]a i [[Otero]] ([[2012]]) [[takson]]u, losy ''Argyrosaurus'' były niepewne. [[Upchurch]] i in. ([[2004]]) stwierdzili, że jedna potencjalna autapomorfia może nie uratować go przed uzyskaniem w przyszłości statusu ''[[nomen dubium]]'' ([[takson]] niepewny). [[Mannion]] i [[Otero]] wykazali jednak 5 autapomorfii [[holotyp]]u, w tym m.in. środkowy brzeg kości ramiennej uformowany w poprzeczny, szeroki grzbiet sterczący znacznie ku przodowi. Materiał przypisany nie wykazuje tych cech - diagnostyczny okazał się jedynie [[holotyp]] i okaz PVL 4628/MACN-CH 217, który okazał się być nowym [[rodzaj]]em (''[[Elaltitan]]''). |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]]: | [[Holotyp]]: | ||
| − | MLP 77-V-29-1 to lewa przednia kończyna, na którą składają się następujące kości: ramieniowa, promieniowa, łokciowa, | + | MLP 77-V-29-1 to lewa przednia kończyna, na którą składają się następujące kości: ramieniowa, promieniowa, łokciowa, prawdopodobnie dwie nadgarstka (zagubione) i wszystkie 5 kości śródręcza (widać na załączonym obrazku). |
| + | |||
| + | Materiał przypisany: | ||
| − | + | MLP21 ([[Lydekker]], [[1893]]) - kiepsko zachowana lewa k. udowa z brakującym dystalnym końcem. Znaleziona niedaleko Río Sengerr w prowincji Chubut. Obecnie traktowana jako pozostałość nieokreślonego członka [[Titanosauriformes]] ([[Mannion]] i [[Otero]], [[2012]]). | |
| − | + | MLP22 ([[Lydekker]], [[1893]]) - 2 trzony przednio-środkowych kręgów ogonowych. Ponieważ [[holotyp]] nie obejmuje kręgów, bezpodstawne jest więc przypisane ich do tego [[rodzaj]]u. Znalezione w prowincji Santa Cruz, obecnie traktowane jako szczątki nieokreślonego członka [[klad]]u [[Lithostrotia]]. | |
| − | + | [Numer nieznany] ([[von Huene]], [[1929]]) - trzon przedniego kręgu ogonowego ze wschodniej części Lago Colhue Huapi (prowincja Chubut). Obecnie traktowany jako szczątki nieokreślonego członka [[klad]]u [[Lithostrotia]]. | |
| − | + | MACN 5205 ([[von Huene]], [[1929]]) - 3 trzony środkowo-tylnych kręgów ogonowych ze wschodniej części Río Leona (prowincja Santa Cruz). Obecnie traktowane jako szczątki nieokreślonego członka [[klad]]u [[Lithostrotia]]. | |
| − | + | MLP 27 ([[von Huene]], [[1929]]) - zniszczona i źle zachowana prawa k. udowa znaleziona 2 km od Południowego Mostu Kolejowego nad rzeką Río Neuquén (prowincja Neuquén). Obecnie traktowana jako pozostałość nieokreślonego członka [[Titanosauriformes]]. | |
| − | + | FMNH 13018 ([[von Huene]], [[1929]]) - kompletna i dobrze zachowana prawa k. udowa odnaleziona przez ekspedycje zorganizowaną przez Polowe Muzeum Historii Naturalnej w Sierra de San Bernardo. Jej długość wynosi ponad 2 metry. [[Mannion]] i [[Otero]] zaliczają ją ostrożniej do [[Titanosauria]] indet. | |
| − | + | MACN 5017 ([[von Huene]], [[1929]]) - zniszczona dystalnie, mała prawa k. ramienna bez proksymalnego końca. Pochodzi prawdopodobnie z prowincji Neuquén. Ponieważ nie można porównać ją z k. ramienną [[holotyp]]u, jest obecnie zaliczana jako nieokreślony przedstawiciel [[Titanosauria]]. | |
| − | + | MACN [numer nieznany] ([[von Huene]], [[1929]]) - lewa k. ramienna z prawego brzegu Río Uruguay (prowincja Entre Ríos, [[Argentyna]]). Tak jak okaz MACN 5017 nie cechują się autapomorficznym środkowym grzbietem, więc nie może być uznawany za kość argirozaura. Obecnie zaliczana jako nieokreślony przedstawiciel [[Titanosauria]]. | |
| − | + | FMNH 13019 i FMNH 13020 to odpowiednio kompletna prawa k. udowa i lewa k. piszczelowa. Pierwotnie zaliczona do ''[[Antarctasaurus]]'' przez [[von Huene]] ([[1929]]), zaliczona następnie do cf. ''Argyrosaurus'' przez [[Powell]]a ([[2003]]). Nie jest pewne, do którego z nich (lub do jeszcze innego) należały te skamieniałości. | |
| − | + | MMAB [numer nieznany] ([[von Huene]], [[1929]]) - dystalny koniec k. ramiennej, połowa k. promieniowej i fragment żebra odnaleziony niedaleko Río Lancha (Soriano, [[Urugwaj]]). Elementy te traktuje się obecnie jako należące do nieokreślonego zauropoda. | |
| − | + | PVL 4628 i MACN-CH 217 - częściowy szkielet uznany pierwotnie za skamieniałości ''[[Antarctosaurus]]'' ([[Bonaparte]] i [[Gasparini]], [[1979]]). Od [[1986]] roku uznawany za argyrozaura, obecnie (od [[2012]]) za nowy, odrębny [[rodzaj]] ''[[Elaltitan]]'' ([[Mannion]] i [[Otero]], [[2012]]). | |
| − | '' | + | [[Plik: Argyrosaurus_superbus_holotype.jpg|300px|thumb|right|Kończyna przednia i kość udowa (ta ostatnia prawdopodobnie nie należy do argirozaura). Autor zjęcia: Richard Lydekker. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argyrosaurus_superbus_holotype.jpg].]] |
| + | |||
| + | ==Budowa i pozycja systematyczna== | ||
| + | Budowa kości śródręcza jest podobna jak u innych przedstawicieli [[klad]]u [[Macronaria]] – kości te są wydłużone, jednak u agrirozaura owe wydłużenie ma charakter ekstremalny. Także proksymalny koniec kości ramieniowej w widoku czaszkowym (''cranial'') jest taki sam jak u ''[[Opisthocoelicaudia]]'' i ''[[Saltasaurus]]''. Te i inne cechy pozwalają zaliczyć argirozaura do tytanozaurów – kredowych zauropodów, jednych z największych zwierząt lądowych wszechczasów. Od swoich krewniaków ''Argyrosaurus'' odróżniał się przede wszystkim szczegółami bodowy kości ramiennej i promieniowej, a także skostniałymi nadgarstkami. | ||
| + | |||
| + | Jak zauważają [[Mannion]] i [[Otero]] ([[2012]]), charakteryzuje się on cechami zarówno [[zaawansowany]]ch, jak i bardziej [[bazalny]]ch tytanozaurów - jest mniej [[zaawansowany]] od np. ''[[Elaltitan]]''. [[Powell]] umieszcza go w swojej pracy doktoranckiej w [[Argyrosaurinae]], która jest jednak niezdefiniowana i rzadko używana w literaturze. | ||
==Rozmiary== | ==Rozmiary== | ||
| − | Na podstawie nielicznych skamieniałości argirozaura różnie szacuje się jego wymiary. | + | Na podstawie nielicznych skamieniałości argirozaura różnie szacuje się jego wymiary. Jego lewa kość ramienna ma 137 cm długości. Zakładając, że miał te same proporcje co ''[[Argentinosaurus]]'' i że jego kość ramienna miała 181 cm ([[Mazzetta]] i in., [[2004]]) uzyskujemy 22,7 m i 22-38 t. Molina-Pérez i Larramendi (2020) oszacowali holotyp na 21 m długości i 26 t masy. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Argyrosaurus'' składa się z dwóch greckich słów: ''argyros'' (srebro, srebrny) i ''sauros'' (jaszczur), a więc znaczy "srebrny jaszczur". Wzięła się ona z kraju, gdzie odnaleziono [[holotyp]] (jak i większość całego materiału kopalnego) – Argentyny, której nazwa znaczy "srebrny ląd". Natomiast epitet gatunkowy ''superbus'' oznacza z łaciny "dumny". |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 106: | Linia 100: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | Mannion, P. D.; Otero, A. (2012) "A reappraisal of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Argyrosaurus superbus, with a description of a new titanosaur genus". Journal of Vertebrate Paleontology 32 (3): 614. [[doi:10.1080/02724634.2012.660898]] | ||
| + | |||
Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13. | Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13. | ||
| − | + | Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". wyd. Princeton University Press. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | |
| − | http:// | + | http://dml.cmnh.org/2001Sep/msg00268.html |
</small> | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Saurischia]] | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
| + | [[Kategoria:Sauropodomorpha]] | ||
[[Kategoria:Sauropoda]] | [[Kategoria:Sauropoda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Macronaria]] |
| + | [[Kategoria:Somphospondyli]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Kampan]] |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Mastrycht]] |
Aktualna wersja na dzień 16:40, 7 lis 2022
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Kamil Kamiński |
| Argyrosaurus (argirozaur) | |
|---|---|
| Długość | 21-23 m (??) |
| Masa | 22-38 t (??) |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Chubut |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja argirozaura. Autor: FunkMonk (Michael B.H.) [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Argyrosaurus to jeden z pierwszych opisanych argentyńskich dinozaurów. Być może był również jednym z największych z nich, choć szacunki są niepewne i opierają się na bardzo fragmentarycznym szkielecie. Argirozaur żył pod koniec kredy w dzisiejszej prowincji Chubut. Pozostałe - wcześniej uważane za jego - skamieliny z innych rejonów Argentyny, a także Urugwaju, okazały się nie wykazywać cech diagnostycznych, przez co nie mogą być uważane za szczątki Argyrosaurus.
Ważność taksonu
Do czasu rewizji Manniona i Otero (2012) taksonu, losy Argyrosaurus były niepewne. Upchurch i in. (2004) stwierdzili, że jedna potencjalna autapomorfia może nie uratować go przed uzyskaniem w przyszłości statusu nomen dubium (takson niepewny). Mannion i Otero wykazali jednak 5 autapomorfii holotypu, w tym m.in. środkowy brzeg kości ramiennej uformowany w poprzeczny, szeroki grzbiet sterczący znacznie ku przodowi. Materiał przypisany nie wykazuje tych cech - diagnostyczny okazał się jedynie holotyp i okaz PVL 4628/MACN-CH 217, który okazał się być nowym rodzajem (Elaltitan).
Materiał kopalny
MLP 77-V-29-1 to lewa przednia kończyna, na którą składają się następujące kości: ramieniowa, promieniowa, łokciowa, prawdopodobnie dwie nadgarstka (zagubione) i wszystkie 5 kości śródręcza (widać na załączonym obrazku).
Materiał przypisany:
MLP21 (Lydekker, 1893) - kiepsko zachowana lewa k. udowa z brakującym dystalnym końcem. Znaleziona niedaleko Río Sengerr w prowincji Chubut. Obecnie traktowana jako pozostałość nieokreślonego członka Titanosauriformes (Mannion i Otero, 2012).
MLP22 (Lydekker, 1893) - 2 trzony przednio-środkowych kręgów ogonowych. Ponieważ holotyp nie obejmuje kręgów, bezpodstawne jest więc przypisane ich do tego rodzaju. Znalezione w prowincji Santa Cruz, obecnie traktowane jako szczątki nieokreślonego członka kladu Lithostrotia.
[Numer nieznany] (von Huene, 1929) - trzon przedniego kręgu ogonowego ze wschodniej części Lago Colhue Huapi (prowincja Chubut). Obecnie traktowany jako szczątki nieokreślonego członka kladu Lithostrotia.
MACN 5205 (von Huene, 1929) - 3 trzony środkowo-tylnych kręgów ogonowych ze wschodniej części Río Leona (prowincja Santa Cruz). Obecnie traktowane jako szczątki nieokreślonego członka kladu Lithostrotia.
MLP 27 (von Huene, 1929) - zniszczona i źle zachowana prawa k. udowa znaleziona 2 km od Południowego Mostu Kolejowego nad rzeką Río Neuquén (prowincja Neuquén). Obecnie traktowana jako pozostałość nieokreślonego członka Titanosauriformes.
FMNH 13018 (von Huene, 1929) - kompletna i dobrze zachowana prawa k. udowa odnaleziona przez ekspedycje zorganizowaną przez Polowe Muzeum Historii Naturalnej w Sierra de San Bernardo. Jej długość wynosi ponad 2 metry. Mannion i Otero zaliczają ją ostrożniej do Titanosauria indet.
MACN 5017 (von Huene, 1929) - zniszczona dystalnie, mała prawa k. ramienna bez proksymalnego końca. Pochodzi prawdopodobnie z prowincji Neuquén. Ponieważ nie można porównać ją z k. ramienną holotypu, jest obecnie zaliczana jako nieokreślony przedstawiciel Titanosauria.
MACN [numer nieznany] (von Huene, 1929) - lewa k. ramienna z prawego brzegu Río Uruguay (prowincja Entre Ríos, Argentyna). Tak jak okaz MACN 5017 nie cechują się autapomorficznym środkowym grzbietem, więc nie może być uznawany za kość argirozaura. Obecnie zaliczana jako nieokreślony przedstawiciel Titanosauria.
FMNH 13019 i FMNH 13020 to odpowiednio kompletna prawa k. udowa i lewa k. piszczelowa. Pierwotnie zaliczona do Antarctasaurus przez von Huene (1929), zaliczona następnie do cf. Argyrosaurus przez Powella (2003). Nie jest pewne, do którego z nich (lub do jeszcze innego) należały te skamieniałości.
MMAB [numer nieznany] (von Huene, 1929) - dystalny koniec k. ramiennej, połowa k. promieniowej i fragment żebra odnaleziony niedaleko Río Lancha (Soriano, Urugwaj). Elementy te traktuje się obecnie jako należące do nieokreślonego zauropoda.
PVL 4628 i MACN-CH 217 - częściowy szkielet uznany pierwotnie za skamieniałości Antarctosaurus (Bonaparte i Gasparini, 1979). Od 1986 roku uznawany za argyrozaura, obecnie (od 2012) za nowy, odrębny rodzaj Elaltitan (Mannion i Otero, 2012).
Budowa i pozycja systematyczna
Budowa kości śródręcza jest podobna jak u innych przedstawicieli kladu Macronaria – kości te są wydłużone, jednak u agrirozaura owe wydłużenie ma charakter ekstremalny. Także proksymalny koniec kości ramieniowej w widoku czaszkowym (cranial) jest taki sam jak u Opisthocoelicaudia i Saltasaurus. Te i inne cechy pozwalają zaliczyć argirozaura do tytanozaurów – kredowych zauropodów, jednych z największych zwierząt lądowych wszechczasów. Od swoich krewniaków Argyrosaurus odróżniał się przede wszystkim szczegółami bodowy kości ramiennej i promieniowej, a także skostniałymi nadgarstkami.
Jak zauważają Mannion i Otero (2012), charakteryzuje się on cechami zarówno zaawansowanych, jak i bardziej bazalnych tytanozaurów - jest mniej zaawansowany od np. Elaltitan. Powell umieszcza go w swojej pracy doktoranckiej w Argyrosaurinae, która jest jednak niezdefiniowana i rzadko używana w literaturze.
Rozmiary
Na podstawie nielicznych skamieniałości argirozaura różnie szacuje się jego wymiary. Jego lewa kość ramienna ma 137 cm długości. Zakładając, że miał te same proporcje co Argentinosaurus i że jego kość ramienna miała 181 cm (Mazzetta i in., 2004) uzyskujemy 22,7 m i 22-38 t. Molina-Pérez i Larramendi (2020) oszacowali holotyp na 21 m długości i 26 t masy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Argyrosaurus składa się z dwóch greckich słów: argyros (srebro, srebrny) i sauros (jaszczur), a więc znaczy "srebrny jaszczur". Wzięła się ona z kraju, gdzie odnaleziono holotyp (jak i większość całego materiału kopalnego) – Argentyny, której nazwa znaczy "srebrny ląd". Natomiast epitet gatunkowy superbus oznacza z łaciny "dumny".
Spis gatunków
| Argyrosaurus | Lydekker, 1893 |
|---|---|
| A. superbus | Lydekker, 1893 |
Bibliografia
Mannion, P. D.; Otero, A. (2012) "A reappraisal of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Argyrosaurus superbus, with a description of a new titanosaur genus". Journal of Vertebrate Paleontology 32 (3): 614. doi:10.1080/02724634.2012.660898
Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". wyd. Princeton University Press.
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argyrosaurus_superbus.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argyrosaurus_superbus_holotype.jpg){kind=link}