Dineobellator

Autor:

Kamil Kamiński

---

Dineobellator (dineobellator)
Długość	ok. 3 m
Miejsce	USA USA Nowy Meksyk (formacja Ojo Alamo – ogniwo Naashoibito)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 70-68 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Dromaeosauridae Eudromaeosauria
Rekonstrukcja z zaznaczonymi na biało znanymi elementami szkieletu. Autor: Scott Hartman. Źródło: Jasinski i in., 2020. [1] 3 m Porównanie wielkości Dineobellator i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org

Wstęp

Dineobellator to rodzaj stosunkowo niewielkiego teropoda z rodziny Dromaeosauridae, żyjącego na terenie dzisiejszego Nowego Meksyku w późnej kredzie. Jak na przedstawiciela tej rodziny, był raczej zwierzęciem średniej wielkości. Dineobellator to jeden z najbardziej kompletnych (w sensie ilości materiału kopalnego) dromeozaurydów z mastrychtu Ameryki Północnej.

Materiał kopalny

Holotyp oznaczony jako SMP VP-2430 to rozczłonkowany szkielet obejmujący fragmenty czaszki, kilka kręgów ogonowych, żebro i fragmenty innych, część prawej kończyny przedniej, kilka kości kończyn tylnych oraz inne fragmenty (zob. rysunek). Szczątki te zostały odkryte w 2008 r., a zebrane w latach 2008-2016.

Etymologia

Fragmenty szkieletu. Źródło: Jasinski i in., 2020 DOI:10.1038/s41598-020-61480-7.

Nazwa Dineobellator pochodzi od słowa Diné, które w języku Indian z plemienia Navajo oznacza ludzi z tegoż plemienia, oraz łacińskiego bellator („wojownik”). Epitet gatunkowy nawiązuje do Amerykańskiego Południowego Zachodu oraz greckiego boga Hesperusa, będącego personifikacją wieczornej gwiazdy.

Budowa i paleobiologia

Stadko dineobellatorów w naturalnym środowisku w towarzystwie Ojoceratops, Alamosaurus i tyranozauryda. Autor: Sergey Krasovskiy. Źródło: Jasinski i in., 2020 DOI:10.1038/s41598-020-61480-7.

Dineobellator był średniej wielkości dromeozaurydem. Jasinski i współpracownicy (2020) piszą, że osiągał rozmiary zbliżone do Velociraptor czy Saurornitholestes, a więc ok. 2 m długości. Jednak rys. 2 w ich publikacji sugeruje, że było to ok. 3 m. Jasinski i in. (2022) podają, że Dineobellator miał podobne rozmiary, co Deinonychus, był jednak lżej zbudowany.

Budowa przednich kończyn wskazuje na ich dużą wytrzymałość i znaczną siłę chwytu, większą niż u innych dromeozaurydów. Podobnie wyglądała budowa stóp. Inna wyróżniająca cecha Dineobellator to duża ruchomość ogona u jego podstawy. Te niezwykłe aspekty jego budowy zapewniały mu znaczną zwinność i były prawdopodobnie przystosowaniem do drapieżnictwa. Jeden z pazurów dłoni holotypu nosi ślady uszkodzeń, powstałych prawdopodobnie w walce z innym teropodem lub osobnikiem własnego gatunku. Na kości łokciowej dineobellatora znaleziono ślady piór, podobnie jak u kilku innych dromeozaurydów.

Początkowo uznano dineobellatora za przedstawiciela kladu Velociraptorinae, jednak analiza Jasinskiego i in. (2022) wskazuje, że był on bardziej prymitywny i nie należał do żadnego z kladów rozpoznanych wewnątrz Dromaeosauridae, lecz do szerszej grupy Eudromaeosauria.

Spis gatunków

Dineobellator	Jasinski, Sullivan i Dodson, 2020
D. notohesperus	Jasinski, Sullivan i Dodson, 2020

Bibliografia

Jasinski, S.E., Sullivan, R.M. & Dodson, P. (2020). "New Dromaeosaurid Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from New Mexico and Biodiversity of Dromaeosaurids at the end of the Cretaceous". Scientific Reports. 10 (1). doi:10.1038/s41598-020-61480-7.