Chakisaurus

Autor:

Michał Siedlecki

---

Chakisaurus (czakizaur)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - prowincja Neuquén (formacja Huincul)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok.97-93 Ma późna kreda (środkowy cenoman - wczesny turon)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Elasmaria
Rekonstrukcja. Autor: UnexpectedDinoLesson [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":5,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce znalezienia szcz\u0105tk\u00f3w czakizaura\u003Csmall\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce znalezienia szcz\u0105tk\u00f3w czakizaura.\n","link":"","lat":-39.3978805555560001039339113049209117889404296875,"lon":-68.6178611111109972853228100575506687164306640625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Chakisaurus to rodzaj ornitopoda z grupy Elasmaria żyjący na terenie dzisiejszej Argentyna na początku epoki późnej kredy.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "jaszczura gwanako" (połączenie greckiego saurus (jaszczur) i tehuelczeńskiego chaki (stare gwanako)). Epitet gatunkowy z języka Mapucze oznacza "zwinny".

Materiał kopalny i lokalizacja

Holotyp (MPCA Pv 816) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy obejmujący tyle części łuków kręgowych 12. i 13. kręgu grzbietowego, prawy wyrostek boczny z tylnej części kręgu grzbietowego (znajdującego się przed 12.), izolowany trzon kręgu grzbietowego, częściowa kość krzyżowa (obejmująca niekompletny trzon 5., niekompletne powierzchnie brzuszne kręgów 4. i 5. oraz prawie kompletny 6. kręg krzyżowy), 3 przednie (prawdopodobnie od 4. do 6.) kręgi ogonowe, 4 przednie kręgi ogonowe (znajdujące się po 6.), 5 tylnych kręgów ogonowych, bliższa część szewronu, krętarz główny lewej k. udowej, niekompletny tylny koniec prawej k. piszczelowej, przedni i tylny koniec lewej k. strzałkowej,, prawa k. piętowa, i 2 paliczki (nie będące paliczkami pazurów) palca stopy IV. Nie jest znany jego dokładny wiek, ale wydaje się dojrzalszy od pozostałych okazów.

paratypy to 3 okazy: MPCA Pv 882 - 5 trzonów przednich kręgów grzbietowych, kompletna lewa k. ramieniowa i oba tylne końce k. udowych. Ze względu na brak zrośnięcia się łuków nerwowych wspomnianych kręgów oraz na chropowatą powierzchnię k. ramieniowej wydaje się, że należał do osobnika młodocianego, MPCA Pv 823 - kolejny osobnik młodociany znany z bliższej części prawej k. łokciowej oraz MPCA Pv 814 - 8 trzonów kręgów grzbietowych, 2 bliższe końce żeber, 2 bliższe końce szewronów, dalsza część prawej k. promieniowej, paliczek palca stopy IV-3 lub IV-4 oraz paliczek pazura stopy IV lub II.

Materiał przypisany to MPCN Pv 846 - prawdopodobnie czwarty kręg szyjny.

Wszystkie okazy znaleziono na tym samym stanowisku Rezerwat Przyrodniczy Pueblo Blanco w pokładach cenomańsko-turońskiej formacji Huincul. Okaz typowy był oddalony od pozostałych szczątków o ok. 0,5 km, a pozostałe okazy zostały znalezione w tym samym miejscu pomieszane ze sobą.

Budowa i paleobiologia

Czakizaur był stosunkowo podobny do mniejszych przedstawicieli kladu Elasmaria, takich jak notohypsilofodon, czy anabisetią (dzielił z nią podobne proporcje ciała i rozmiar). Budowa jego kręgów ogonowych wskazuje, że koniec jego ogona był zagięty w dół. Cecha ta była znana do tej pory tylko u tytanozaurów, m.in. tych które współżyły z czakizaurem np: czukarozaur lub argentynozaur. Ponadto, budowa ogona tego ornitopoda podobna do tej obecnej u celurozaurów wskazuje, że czakizaur potrafił szybko biegać, m.in. w celu ucieczki przed drapieżnikami pokroju oweroraptora lub aoniraptora.

Paleoekologia

Szczątki czakizaura zostały znalezione razem z innymi dinozaurami, sfenodontami, nieokreślonymi łuskonośnymi, żółwiami z rodziny Chelidae oraz krokodylami z kladu Eusuchia. Po więcej informacji zob. Meraxes#Paleoekologia.

Spis gatunków

Chakisaurus	Alvarez-Nogueira, Rozadilla, Agnolín, Garcia Marsà, Motta i Novas, 2024
C. nekul	Alvarez-Nogueira, Rozadilla, Agnolín, Garcia Marsà, Motta i Novas, 2024

Bibliografia

Alvarez-Nogueira, R.; Rozadilla, S.; Agnolín, F.L.; Garcia Marsà, J.A.; Motta, M.J.; Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research (In press): 105874. [2]