Hoplitosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do sprawdzenia (m.in. wiek). | ||
| + | |||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Hoplitosaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 7: | Linia 10: | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
[[Marcin Szermański]] | [[Marcin Szermański]] | ||
| + | |||
| + | [[Kamil Kamiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 14: | Linia 19: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | 4–5 m |
|- | |- | ||
| − | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | + | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': |
| [[USA]] | | [[USA]] | ||
| − | <small>([[formacja Lakota]])</small> | + | <small>([[formacja]] [[Lakota]])</small> |
|- | |- | ||
| − | ! '''[[ | + | ! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]''' |
| − | | ok. | + | | ok. 130–125 [[Ma]] |
| − | <small>([[barrem]])</small> | + | <small>wczesna [[kreda]] ([[barrem]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 35: | Linia 40: | ||
[[Ankylosauria]] | [[Ankylosauria]] | ||
| − | [[Nodosauridae]] / (? [[Ankylosauridae]] / ? [[Polacanthinae|Polacanthidae]]) | + | [[Nodosauridae]] / (? [[Ankylosauridae]] /<br />? [[Polacanthinae|Polacanthidae]]) |
? [[Polacanthinae]] | ? [[Polacanthinae]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 | | + | | colspan=2 | <center>[[Plik:Hoplitosaurus marshi.jpg|145px]]<br /><small>Ilustracja kości udowej. Autor: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hoplitosaurus_marshi.jpg Ghedoghedo].</small></center> |
|} | |} | ||
| Linia 46: | Linia 51: | ||
== Budowa == | == Budowa == | ||
| − | Hoplitozaur jest znany wyłącznie z niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego i kilku osteoderm, co utrudnia dokładne oszacowanie jego wielkości. Gilmore oceniał, że dinozaur ten osiągał około 1,2 m wysokości w biodrach. Kość udowa holotypu ma | + | Hoplitozaur jest znany wyłącznie z niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego i kilku osteoderm, co utrudnia dokładne oszacowanie jego wielkości. Gilmore (1914) oceniał, że dinozaur ten osiągał około 1,2 m wysokości w biodrach. Kość udowa holotypu ma 49,5 cm długości, co sugeruje, że całe zwierzę było nieco mniejsze niż ''[[Nodosaurus]]'', ''[[Gastonia]]'', ''[[Niobrarasaurus]]'', których kości udowe mierzą, odpowiednio, 60, 59 i 54 cm (długość nodozaura oceniano na 5 m przy masie 685 kg [Seebacher, 2001], natomiast gastonii – nawet na 6 m [Carpenter, online 2002]). |
Pancerz był zbudowany m.in. z bruzdowanych z tyłu kolców szyjnych oraz płyt o szerokiej podstawie. Duże [[osteodermy]] miedniczne były prawdopodobnie utrzymywane w miejscu dzięki małym, płaskim, wielobocznym płytkom kostnym, choć niektórzy autorzy sugerowali, że hoplitozaur miał całkowicie połączone tarczki miedniczne. | Pancerz był zbudowany m.in. z bruzdowanych z tyłu kolców szyjnych oraz płyt o szerokiej podstawie. Duże [[osteodermy]] miedniczne były prawdopodobnie utrzymywane w miejscu dzięki małym, płaskim, wielobocznym płytkom kostnym, choć niektórzy autorzy sugerowali, że hoplitozaur miał całkowicie połączone tarczki miedniczne. | ||
| Linia 56: | Linia 61: | ||
== Systematyka == | == Systematyka == | ||
| − | W 1987 roku, ponad 80 lat po opisaniu hoplitozaura przez Lucasa, Blows zasugerował synonimizację tego rodzaju z ''[[Polacanthus]]'', co w 1991 roku wsparł [[Xabier Pereda-Suberbiola|Pereda-Suberbiola]], wskazując na podobieństwa w budowie kości udowej pomiędzy ''H. marshi'' a ''P. foxii'', przenosząc ''H. marshi'' do rodzaju ''Polacanthus''. W 1997 roku zgodził się z tym [[Kenneth Carpenter|Carpenter]], jednak większość autorów (w tym sam Carpenter w późniejszych publikacjach) nie wsparła takiej koncepcji – w większości nowych prac ''Hoplitosaurus'' jest uznawany za odrębny rodzaj (np. Carpenter, 2001, Vickaryous ''et al.'', 2004). Analizy filogenetyczne potwierdzają jednak bliskie pokrewieństwo hoplitozaura i polakanta (wg Carpentera [2001] są one taksonami siostrzanymi, a wg Thompsona i in. ''Hoplitosaurus'' znajduje się w [[politomia|trychotomii]] z ''[[Gargoyleosaurus]]'' i [[klad]]em obejmującym ''Gastonia'', ''Polacanthus'' i ''[[Peloroplites]]'' [drzewo konsensusowe wygenerowane metodą ''50% majority rule'']). | + | W 1987 roku, ponad 80 lat po opisaniu hoplitozaura przez Lucasa, Blows zasugerował synonimizację tego rodzaju z ''[[Polacanthus]]'', co w 1991 roku wsparł [[Xabier Pereda-Suberbiola|Pereda-Suberbiola]], wskazując na podobieństwa w budowie kości udowej pomiędzy ''H. marshi'' a ''P. foxii'', przenosząc ''H. marshi'' do rodzaju ''Polacanthus''. W 1997 roku zgodził się z tym [[Kenneth Carpenter|Carpenter]], jednak większość autorów (w tym sam Carpenter w późniejszych publikacjach) nie wsparła takiej koncepcji – w większości nowych prac ''Hoplitosaurus'' jest uznawany za odrębny rodzaj (np. Carpenter, 2001, Vickaryous ''et al.'', 2004). Wg Ravena i in. (2020) ''Hoplitosaurus'' nie wykazuje żadnych autapomorfii ''Polacanthus'' i różni się on niego m.in. budową kości udowej, co każe sądzić, że jest to zupełnie odrębny rodzaj. |
| + | |||
| + | Analizy filogenetyczne potwierdzają jednak bliskie pokrewieństwo hoplitozaura i polakanta (wg Carpentera [2001] są one taksonami siostrzanymi, a wg Thompsona i in. ''Hoplitosaurus'' znajduje się w [[politomia|trychotomii]] z ''[[Gargoyleosaurus]]'' i [[klad]]em obejmującym ''Gastonia'', ''Polacanthus'' i ''[[Peloroplites]]'' [drzewo konsensusowe wygenerowane metodą ''50% majority rule'']). Arbour i Currie (2016) wskazują na zbliżoną budowę główki kości udowej u hoplitozaura oraz ''[[Dongyangopelta]]'', ''[[Nodosaurus]]'' oraz nienazwanego nodozauryda z górnej kredy Argentyny. | ||
== Etymologia == | == Etymologia == | ||
| − | Nazwa ''Hoplitosaurus'' odnosi się do [[wikipedia:pl:Hoplici|hoplitów]] – ciężkozbrojnej piechoty w starożytnej Grecji. Z kolei epitet gatunkowy ''marshi'' honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa O.C. Marsha. | + | Nazwa ''Hoplitosaurus'' odnosi się do [[wikipedia:pl:Hoplici|hoplitów]] – ciężkozbrojnej piechoty w starożytnej Grecji. Z kolei epitet gatunkowy ''marshi'' honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa [[Othniel Marsh|O.C. Marsha]]. |
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Hoplitosaurus''}} | |
| − | | [[Frederick Lucas|Lucas]] | + | | {{Kpt|[[Frederick Lucas|Lucas]]}}, [[1902]] |
| − | |||
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''Hoplitosaurus marshi''}} | |
| − | | ([[Frederick Lucas|Lucas]] | + | | ([[Frederick Lucas|Lucas]], [[1901]]) |
| − | |||
|- | |- | ||
| = ''Stegosaurus marshi'' | | = ''Stegosaurus marshi'' | ||
| − | | [[Frederick Lucas|Lucas]] | + | | {{Kpt|[[Frederick Lucas|Lucas]]}}, [[1901]] |
| − | |||
|- | |- | ||
| = ''Polacanthus marshi'' | | = ''Polacanthus marshi'' | ||
| − | | ([[Frederick Lucas|Lucas]] | + | | ({{Kpt|[[Frederick Lucas|Lucas]]}}, [[1901]]) |
| − | |||
|} | |} | ||
| Linia 83: | Linia 86: | ||
<small> | <small> | ||
# Lucas FA. 1901. A new dinosaur, ''Stegosaurus marshi'', from the Lower Cretaceous of South Dakota. Proceedings of the United States National Museum 23 (1224): 591-592. | # Lucas FA. 1901. A new dinosaur, ''Stegosaurus marshi'', from the Lower Cretaceous of South Dakota. Proceedings of the United States National Museum 23 (1224): 591-592. | ||
| − | # Lucas FA. 1902. Paleontological notes. The generic name ''Omosaurus''. A new generic name for ''Stegosaurus marshi''. Science | + | # Lucas FA. 1902. Paleontological notes. The generic name ''Omosaurus''. A new generic name for ''Stegosaurus marshi''. Science 16 (402): 435. [[doi:10.1126/science.16.402.435]]. |
| − | # Gilmore CW. 1914. Osteology of the armored Dinosauria in the United States National Museum, with special reference to the genus Stegosaurus. United States National Museum Bulletin 89:1-136. | + | # Gilmore CW. 1914. Osteology of the armored Dinosauria in the United States National Museum, with special reference to the genus ''Stegosaurus''. United States National Museum Bulletin 89: 1-136. |
# Bodily NM. 1969. An armored dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. Brigham Young University Geology Studies 16: 35-60. | # Bodily NM. 1969. An armored dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. Brigham Young University Geology Studies 16: 35-60. | ||
| + | # Blows WT. 1987. The armoured dinosaur ''Polacanthus foxi'', from the Lower Cretaceous of the Isle of Wight. Palaeontology 30 (3): 557-580. [http://cdn.palass.org/publications/palaeontology/volume_30/pdf/vol30_part3_pp557-580.pdf PDF]. | ||
# Pereda-Suberbiola X. 1991. Nouvelle évidence d'une connexion terrestre entre Europe et Amérique du Nord au Crétacé inférieur: ''Hoplitosaurus'', synonyme de ''Polacanthus'' (Ornithischia: Ankylosauria). Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l'univers, Sciences de la Terre 313 (8): 971-976. | # Pereda-Suberbiola X. 1991. Nouvelle évidence d'une connexion terrestre entre Europe et Amérique du Nord au Crétacé inférieur: ''Hoplitosaurus'', synonyme de ''Polacanthus'' (Ornithischia: Ankylosauria). Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l'univers, Sciences de la Terre 313 (8): 971-976. | ||
# Carpenter K, Kirkland JI. 1998. Review of Lower and middle Cretaceous ankylosaurs from North America. W: Lucas SG, Kirkland JI, Estep JW (red.). Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 14: 249-270. | # Carpenter K, Kirkland JI. 1998. Review of Lower and middle Cretaceous ankylosaurs from North America. W: Lucas SG, Kirkland JI, Estep JW (red.). Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 14: 249-270. | ||
| Linia 95: | Linia 99: | ||
# Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.). The Dinosauria. University of California Press, Berkeley, s. 363-392. | # Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.). The Dinosauria. University of California Press, Berkeley, s. 363-392. | ||
# Arbour VM, Burns ME, Currie PJ. 2011. A review of pelvic shield morphology in ankylosaurs (Dinosauria: Ornithischia). Journal of Paleontology 85 (2): 298-302. [[doi:10.1666/10-071.1]]. | # Arbour VM, Burns ME, Currie PJ. 2011. A review of pelvic shield morphology in ankylosaurs (Dinosauria: Ornithischia). Journal of Paleontology 85 (2): 298-302. [[doi:10.1666/10-071.1]]. | ||
| − | # Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barrett PM. | + | # Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barrett PM. 2012. Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology 10 (2): 301-312. [[doi:10.1080/14772019.2011.569091]]. |
| + | # Arbour VM, Currie PJ. 2016. Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology 14 (5): 385-444. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]]. | ||
| + | # Raven, T.J., Barrett, P.M., Pond, S.B. &. Maidment, S.C.R. 2020. Osteology and Taxonomy of British Wealden Supergroup (Berriasian–Aptian) Ankylosaurs (Ornithischia, Ankylosauria). Journal of Vertebrate Paleontology e1826956 [[DOI: 10.1080/02724634.2020.182695]]. | ||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 106: | Linia 113: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Barrem]] | [[Kategoria:Barrem]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:11, 2 kwi 2024
Do sprawdzenia (m.in. wiek).
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Skawiński | Maciej Ziegler |
| Hoplitosaurus (hoplitozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 4–5 m |
| Miejsce występowania: | USA |
| Czas występowania | ok. 130–125 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
Nodosauridae / (? Ankylosauridae / |
 Ilustracja kości udowej. Autor: Ghedoghedo. | |
Wstęp
Hoplitosaurus to rodzaj ankylozaura z grupy Polacanthinae (Polacanthidae) żyjącego we wczesnej kredzie na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Gatunkiem typowym i jedynym należącym do tego rodzaju jest Hoplitosaurus marshi.
Budowa
Hoplitozaur jest znany wyłącznie z niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego i kilku osteoderm, co utrudnia dokładne oszacowanie jego wielkości. Gilmore (1914) oceniał, że dinozaur ten osiągał około 1,2 m wysokości w biodrach. Kość udowa holotypu ma 49,5 cm długości, co sugeruje, że całe zwierzę było nieco mniejsze niż Nodosaurus, Gastonia, Niobrarasaurus, których kości udowe mierzą, odpowiednio, 60, 59 i 54 cm (długość nodozaura oceniano na 5 m przy masie 685 kg [Seebacher, 2001], natomiast gastonii – nawet na 6 m [Carpenter, online 2002]). Pancerz był zbudowany m.in. z bruzdowanych z tyłu kolców szyjnych oraz płyt o szerokiej podstawie. Duże osteodermy miedniczne były prawdopodobnie utrzymywane w miejscu dzięki małym, płaskim, wielobocznym płytkom kostnym, choć niektórzy autorzy sugerowali, że hoplitozaur miał całkowicie połączone tarczki miedniczne.
Historia odkryć i materiał kopalny
Holotyp i jedyny znany okaz hoplitozaura został odkryty w 1898 roku przez Nelsona Horatio Daltona w Calico Canyon, w połączeniu z holotypem Osmakasaurus depressus. Dokładniej zbadano go jednak dopiero w 1901 roku. Wtedy Frederick Lucas krótko opisał skamieniałości i ustanowił dla nich gatunek Stegosaurus marshi. Niedługo później Lucas zdał sobie sprawę, że nie należą one do stegozaurów i w 1902 roku przeniósł gatunek do nowego rodzaju Hoplitosaurus. Bardziej szczegółowy opis szczątków przedstawił Gilmore w 1914 roku.
Holotyp (USNM 4752) obejmuje żebra, kręgi ogonowe, niekompletne prawą kość łopatkowo-kruczą, obie kości ramienne, prawą kość udową oraz różne fragmenty pancerza. W 1969 roku Bodily przypisał do rodzaju Hoplitosaurus niekompletny szkielet ankylozaura z formacji Cedar Mountain w Utah, jednak Carpenter i współpracownicy stwierdzili, że przypuszczalnie reprezentuje on Sauropelta.
Systematyka
W 1987 roku, ponad 80 lat po opisaniu hoplitozaura przez Lucasa, Blows zasugerował synonimizację tego rodzaju z Polacanthus, co w 1991 roku wsparł Pereda-Suberbiola, wskazując na podobieństwa w budowie kości udowej pomiędzy H. marshi a P. foxii, przenosząc H. marshi do rodzaju Polacanthus. W 1997 roku zgodził się z tym Carpenter, jednak większość autorów (w tym sam Carpenter w późniejszych publikacjach) nie wsparła takiej koncepcji – w większości nowych prac Hoplitosaurus jest uznawany za odrębny rodzaj (np. Carpenter, 2001, Vickaryous et al., 2004). Wg Ravena i in. (2020) Hoplitosaurus nie wykazuje żadnych autapomorfii Polacanthus i różni się on niego m.in. budową kości udowej, co każe sądzić, że jest to zupełnie odrębny rodzaj.
Analizy filogenetyczne potwierdzają jednak bliskie pokrewieństwo hoplitozaura i polakanta (wg Carpentera [2001] są one taksonami siostrzanymi, a wg Thompsona i in. Hoplitosaurus znajduje się w trychotomii z Gargoyleosaurus i kladem obejmującym Gastonia, Polacanthus i Peloroplites [drzewo konsensusowe wygenerowane metodą 50% majority rule]). Arbour i Currie (2016) wskazują na zbliżoną budowę główki kości udowej u hoplitozaura oraz Dongyangopelta, Nodosaurus oraz nienazwanego nodozauryda z górnej kredy Argentyny.
Etymologia
Nazwa Hoplitosaurus odnosi się do hoplitów – ciężkozbrojnej piechoty w starożytnej Grecji. Z kolei epitet gatunkowy marshi honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa O.C. Marsha.
Spis gatunków
| Hoplitosaurus | Lucas, 1902 |
| Hoplitosaurus marshi | (Lucas, 1901) |
| = Stegosaurus marshi | Lucas, 1901 |
| = Polacanthus marshi | (Lucas, 1901) |
Bibliografia
- Lucas FA. 1901. A new dinosaur, Stegosaurus marshi, from the Lower Cretaceous of South Dakota. Proceedings of the United States National Museum 23 (1224): 591-592.
- Lucas FA. 1902. Paleontological notes. The generic name Omosaurus. A new generic name for Stegosaurus marshi. Science 16 (402): 435. doi:10.1126/science.16.402.435.
- Gilmore CW. 1914. Osteology of the armored Dinosauria in the United States National Museum, with special reference to the genus Stegosaurus. United States National Museum Bulletin 89: 1-136.
- Bodily NM. 1969. An armored dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. Brigham Young University Geology Studies 16: 35-60.
- Blows WT. 1987. The armoured dinosaur Polacanthus foxi, from the Lower Cretaceous of the Isle of Wight. Palaeontology 30 (3): 557-580. PDF.
- Pereda-Suberbiola X. 1991. Nouvelle évidence d'une connexion terrestre entre Europe et Amérique du Nord au Crétacé inférieur: Hoplitosaurus, synonyme de Polacanthus (Ornithischia: Ankylosauria). Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l'univers, Sciences de la Terre 313 (8): 971-976.
- Carpenter K, Kirkland JI. 1998. Review of Lower and middle Cretaceous ankylosaurs from North America. W: Lucas SG, Kirkland JI, Estep JW (red.). Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 14: 249-270.
- Carpenter K, Kirkland JI, Burge D, Bird J. 1999. W: Gillette DD (red.). Vertebrate paleontology in Utah. Miscellaneous Publication 99-1. Utah Geological Survey, s. 243-251.
- Seebacher F. 2001. A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs. Journal of Vertebrate Paleontology 21 (1): 51-60.
- Ford TL, Kirkland JI. 2001. Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): An ankylosaurid and not a nodosaurid. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 239-260.
- Carpenter K. 2001. Phylogenetic analysis of the Ankylosauria. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 455-483.
- Carpenter K. 2002. Polacanthidae. Wersja z 10 stycznia 2002 (w budowie). http://tolweb.org/Polacanthidae/15774/2002.01.10 W: The Tree of Life Web Project, http://tolweb.org/.
- Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.). The Dinosauria. University of California Press, Berkeley, s. 363-392.
- Arbour VM, Burns ME, Currie PJ. 2011. A review of pelvic shield morphology in ankylosaurs (Dinosauria: Ornithischia). Journal of Paleontology 85 (2): 298-302. doi:10.1666/10-071.1.
- Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barrett PM. 2012. Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology 10 (2): 301-312. doi:10.1080/14772019.2011.569091.
- Arbour VM, Currie PJ. 2016. Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology 14 (5): 385-444. doi:10.1080/14772019.2015.1059985.
- Raven, T.J., Barrett, P.M., Pond, S.B. &. Maidment, S.C.R. 2020. Osteology and Taxonomy of British Wealden Supergroup (Berriasian–Aptian) Ankylosaurs (Ornithischia, Ankylosauria). Journal of Vertebrate Paleontology e1826956 DOI: 10.1080/02724634.2020.182695.
