Chilantaisaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Maciej Ziegler Sebastian Oziemski | |} </small> ---- {| class="wikitable...”)
 
m
 
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Chilantaisaurus''}}
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
−
| Autor:
+
|Autor                 = [[Maciej Ziegler]], [[Sebastian Oziemski]]
−
| Korekta:
+
|Korekta                = [[Paweł Konarzewski]]
−
|-
+
|nazwa                  = ''Chilantaisaurus'' (czilantajzaur)  
−
| [[Maciej Ziegler]]
+
|długość                = 11,9 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref>
−
[[Sebastian Oziemski]]
+
  |wysokość              = 3,3 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|
+
|masa                  = 4,1 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta                  = mięsożerny
−
</small>
+
|miejsce                = [[Chiny]] - Mongolia Wewnętrzna
−
----
+
<small>([[formacja]] [[Ulansuhai]])</small>
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
|czas                  = {{Występowanie|92.5|91.5}}
−
! colspan=2 | ''Chilantaisaurus'' (czilantajzaur)
+
ok. 92 [[Ma]] <br>
−
|-
+
<small>[[późna kreda]] ([[turon]])</small>
−
! '''Długość''':
+
|systematyka            =
−
| ok. 10,8 m
+
[[Dinosauria]]
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| 2,5-6 t
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Chiny]] - [[Mongolia Wewnętrzna]]
 
−
 
 
−
<small>([[formacja Ulansuhai]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| <92 Ma (? 125-99 Ma)
 
−
 
 
−
<small>[[kreda]] (młodszy niż wczesny [[turon]] albo [[apt]]-?[[alb]])
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
 
   
 
   
 
[[Saurischia]]  
 
[[Saurischia]]  
Linia 38: Linia 22:
 
[[Tetanurae]]
 
[[Tetanurae]]
  
−
[[Carnosauria]]
+
[[Avetheropoda]] (?? [[Spinosauridae]])
  
−
[[Neovenatoridae]]  
+
[[Carnosauria]] / [[Coelurosauria]]
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Megaraptor.jpg|400px|]]
 
−
<small>Rekonstrukcja ''[[Megaraptor]]'' - ''Chilantaisaurus'' zapewne wyglądał podobnie.
 
  
−
Autor: Andrea Cau [http://theropoda.blogspot.com/2008/03/megaraptor-novas-1998.html]</small>
+
[[Neovenatoridae]] (??? [[Carcharodontosauridae]]) / ??? [[Megaraptora]]
−
|}
+
|grafika                = Chilantaisaurus Skeletal.svg
 +
|podpis                = Sylwetka ''Chilantaisaurus'' jako przedstawiciela [[Megaraptora]] z zaznaczonymi na biało odnalezionymi kośćmi. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chilantaisaurus_Skeletal.svg]  
 +
|PorównanieGrupa        =
 +
|PorównanieDługość      =
 +
|mapa                  =
 +
}}
 +
==Wstęp==
 +
''Chilantaisaurus'' to [[rodzaj]] dużego [[tetanur]]a z późnej kredy żyjącego na terenach dzisiejszej Azji. Charakterystyczna jest budowa kości ramiennej, która mierzyła aż 58 cm. Molina Pérez i Larramendi (2019) obliczyli, że opisywany teropod mógł rozwijać maksymalnie prędkość 26,9 km/h podczas biegu i był najwolniejszym dinozaurem mięsożernym żyjącym na początku późnej kredy.
  
−
==Wstęp==
+
==Etymologia==
−
''Chilantaisaurus'' to [[rodzaj]] dużego neowenatoryda ze "środkowej" kredy Azji. Charakterystyczna dla gatunku jest budowa kości ramiennej, która mierzyła aż 58 cm.
+
Nazwa ''Chilantaisaurus'' pochodzi od jeziora Chilantai znajdującego się w Mongolii Wewnętrznej oraz greckiego słowa ''sauros'' - jaszczur. Epitet gatunkowy ''tashuikouensis'' miejsca Tashuikou w pobliżu której odkryto okaz (Ford, online).
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
''Chilantaisaurus tashuikouensis'' znany jest z kości ramiennej (lektotyp IVPP V.2884.1) oraz należących prawdopodobnie do tego samego osobnika paralektotypów: szponu przedniej kończyny, fragmentu kości biodrowej, kości udowej, obu kości strzałkowych i kości śródstopia.
+
''Chilantaisaurus tashuikouensis'' znany jest z kości ramiennej ([[lektotyp]] IVPP V.2884.1) oraz należących prawdopodobnie do tego samego osobnika [[paralektotyp]]ów: szponu przedniej kończyny, fragmentu kości biodrowej, kości udowej, obu kości strzałkowych i kości śródstopia.
  
 
==Rozmiary==
 
==Rozmiary==
−
Jego szacowana długość wynosi około 10,8 metra. Jest to średnia obliczona na podstawie długości kości udowej i piszczelowej w porównaniu do ''[[Australovenator]]'', ''[[Fukuiraptor]]'', ''[[Neovenator]]'', ''[[Acrocanthosaurus]]'', ''[[Tyrannotitan]]'', ''[[Giganotosaurus]]'', ''[[Allosaurus]]'' (AMNH 680, AMNH 290) i ''[[Yangchuanosaurus]]''; wymiary za [[Mortimer]], online.
+
Jego szacowana długość wynosi około 10,8 metra, a masa ok. 2,5-6 t (oszacowanie własne - MZ). Jest to średnia obliczona na podstawie długości kości udowej i piszczelowej w porównaniu do ''[[Australovenator]]'', ''[[Fukuiraptor]]'', ''[[Neovenator]]'', ''[[Acrocanthosaurus]]'', ''[[Tyrannotitan]]'', ''[[Giganotosaurus]]'', ''[[Allosaurus]]'' (AMNH 680, AMNH 290) i ''[[Yangchuanosaurus]]''; wymiary za [[Mortimer]]em (online).
−
 
 
−
==Etymologia==
 
−
Nazwa ''Chilantaisaurus ''pochodzi od miejsca, niedaleko którego znaleziono jego szczątki - Chilantai (= Jilantai) w Alashan (za Creisler, online).
 
  
−
==Klasyfikacja==
+
Molina Pérez i Larramendi (2019) oszacowali długość ''Chilantaisaurus'' na 11,9 m, masę 4,1 t oraz 3,3 m wysokości w biodrach.
−
''Chilantaisaurus'' obecnie uważa się za bazalnego neowenatoryda ([[Benson]] i in., [[2010]]), lecz w przeszłości jego pozycja w filogenezie tetanurów była niepewna ([[Holtz]] i in., [[2004]]).
 
  
−
Początkowo klasyfikowano go jako megalozauryda ([[Hu]], [[1964]]), allozauryda (rozumianego jako [[grad]] - [[Paul]], [[1988]]; [[Molnar]] i in., [[1990]]) i torwozauryda ([[Sereno]] i in., [[1994]]). Analiza Rauhuta ([[2003]]) wykazała, że ''Chilantaisaurus'' to bazalny spinozauryd, lecz [[Benson]] i [[Xu]] ([[2008]]) w redeskrypcji ''Chilantaisaurus'' stwierdzili, że chodzi raczej o karnozaura lub bardzo bazalnego celurozaura. Tę drugą możliwość potwierdziła analiza Bensona ([[2010]]).
+
==Filogeneza==
 +
Początkowo klasyfikowano go jako [[megalozauryd]]a ([[Hu]], [[1964]]), [[allozauryd]]a (rozumianego jako [[grad]] - [[Paul]], [[1988]]; [[Molnar]] i in., [[1990]]) i [[torwozauryd]]a ([[Sereno]] i in., [[1994]]). [[Tetanurae#Rauhut.2C_2003|Analiza Rauhuta (2003]]) wykazała, że ''Chilantaisaurus'' to bazalny [[spinozauryd]]; podobnie Allain i in. (2012). Lecz [[Benson]] i [[Xu]] ([[2008]]) w redeskrypcji ''Chilantaisaurus'' stwierdzili, że chodzi raczej o [[karnozaur]]a lub bardzo bazalnego [[celurozaur]]a, co potwierdziły kolejne badania. Tę drugą możliwość ujawniły [[Tetanurae#Benson.2C_2010_A|analiza Bensona (2010]]) oraz Novasa i in. (2013) i jej modyfikacje. Wg późniejszych, obszernych modyfikacji macierzy Bensona, ''Chilantaisaurus'' to [[bazalny]] [[neowenatoryd]] ([[Tetanurae#Benson_i_in..2C_2010|Benson i in., 2010]], [[Tetanurae#Carrano_i_in..2C_2012|Carrano i in., 2012]] i ich modyfikacje). Natomiast niektóre analizy na podstawie macierzy Novasa i in. ([[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28IIb.29|Bell i in., 2016]]) wykazały, że ''Chilantaisaurus'' to dość zaawansowany [[karcharodontozauryd]], blisko spokrewniony ze ''[[Shaochilong]]''. Porfiri i in. (2018) wykazali, że opisywany teropod to [[bazalny]] członek [[Coelurosauria]].  Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha i Cau (2022) uplasowała ''Chilantaisaurus'' w  [[Megaraptora]] jako [[bazalny|bazalnego]] przedstawiciela tego [[klad]]u. Ich zdaniem [[Megaraptora]] są [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla [[Tyrannosauridae]] w obrębie [[Tyrannosauroidea]].
  
−
==''Chilantaisaurus''? ''sibiricus''==
+
==''C. sibiricus''==
−
Wiek: 146-130 Ma
+
'''Wiek:''' 145-130 Ma
  
−
Lokalizacja: [[Rosja]] (Turginskaya Svita)
+
'''Lokalizacja:''' [[Rosja]] - (Turginskaya Svita)
  
−
Materiał kopalny: IV kość śródstopia
+
'''Materiał kopalny''': IV kość śródstopia
  
−
Ten tetanur został opisany jako gatunek allozaura przez Riabinina ([[1914]]), a do omawianego rodzaju przenieśli go z pewną dozą niepewności [[Molnar]] i in. ([[1990]]). Kształt i proporcje dystalnego kłykcia są "prawie identyczne" z ''C. tashuikouensis'', co odróżnia oba od teropodów znanych w [[1990]] r. Od tego czasu opisano jednak wiele teropodów - w tym prawie wszystkie neowenatorydy - więc aby uznać oba za taksony siostrzane, trzeba porównać materiał z innymi gatunkami.
+
'''Komentarz:''' ten [[tetanur]] został opisany jako gatunek [[Allosaurus|allozaura]] przez Riabinina ([[1914]]), a do omawianego [[rodzaj]]u przenieśli go z pewną dozą niepewności [[Molnar]] i in. ([[1990]]). Kształt i proporcje dystalnego kłykcia są "prawie identyczne" z ''C. tashuikouensis'', co odróżnia oba od teropodów znanych w [[1990]] r. Od tego czasu opisano jednak wiele teropodów - w tym prawie wszystkie [[neowenatoryd]]y - więc aby uznać oba za [[takson siostrzany|taksony siostrzane]], trzeba porównać materiał z innymi [[gatunek|gatunkami]].
  
−
=="Chilantaisaurus" ''zheziangensis''==
+
==''C. zheziangensis''==
−
Wiek: 100-90 Ma
+
'''Wiek:''' 100-90 Ma ([[cenoman]]-[[turon]])
  
−
Lokalizacja: [[Chiny]] - Zhejiang ([[formacja Tangshang]])
+
'''Lokalizacja:''' [[Chiny]] - Zhejiang ([[formacja]] [[Tangshang]])
  
−
Materiał kopalny: fragment kości piszczelowej i kości stopy (ZhM V.001).
+
'''Materiał kopalny:''' fragment kości piszczelowej i kości stopy (ZMNH V001).
  
−
Są to szczątki jakiegoś terizinozaura. [[Glut]] ([[1997]]) stwierdził, że jest to prawdopodobnie część holotypu ''[[Nanshiungosaurus]] brevispinus'', lecz oba okazy pochodzą z różnych formacji i lokalizacji.
+
'''Komentarz:''' [[Glut]] ([[1997]]) stwierdził, że jest to prawdopodobnie część [[holotyp]]u ''[[Nanshiungosaurus]] brevispinus'', lecz oba okazy pochodzą z różnych formacji i lokalizacji. Zhou i Qian (2020) podają, że stopa okazu ZMNH V001 mierzyła 50 cm, a jej właściciel osiągał ok. 5 m długości. Zdaniem badaczy mogła ona należeć do zauropoda, przedstawiciela [[Therizinosauridae]] lub nieznanego nauce teropoda.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Chilantaisaurus''
+
|{{V| ''Chilantaisaurus''}}
−
| [[Hu]], [[1964]]
+
| {{Kpt|[[Hu]], [[1964]]}}
 
|-
 
|-
−
! ''C. tashuikouensis''
+
|{{V| ''C. tashuikouensis''}}
−
| [[Hu]], [[1964]]
+
| {{Kpt|[[Hu]], [[1964]]}}
 
|-
 
|-
−
| ? ''C. sibiricus''
+
| ''C. maortuensis''
−
| ([[Riabinin]], [[1914]]) [[Molnar]], [[Kurzanov]] i [[Dong]], [[1990]]
+
| {{Kpt|[[Hu]], [[1964]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| = ''[[Shaochilong]] maortuensis''
−
|-
 
−
| = ''[[Allosaurus]] sibiricus''
 
−
| [[Riabinin]], [[1914]]
 
 
|-
 
|-
−
| "C." ''zheziangensis''
+
| ''"C " zheziangensis''
−
| [[Dong]], [[1979]]
+
| {{Kpt|[[Dong]], [[1979]]}}
 
| ''[[nomen dubium]]''
 
| ''[[nomen dubium]]''
 
|-
 
|-
−
| ''Chilantaisaurus maortuensis''
+
|?''C. sibiricus'' <br> = ''Allosaurus sibiricus'' <br> = ''Antrodemus sibiricus''
−
| [[Hu]], [[1964]]
+
| {{Kpt|([[Riabinin]], [[1914]]) [[Molnar]], [[Kurzanov]] & [[Dong]], [[1990]]}} <br> {{Kpt|[[Riabinin]], [[1914]]}} <br> {{Kpt|([[Riabinin]], [[1914]]) [[Steel]], [[1970]]}}
−
| = ''[[Shaochilong]] maortuensis''
+
| ''[[nomen dubium]]'' <br>{{pad}}<br>{{pad}}
−
| [[Brusatte]], [[Chure]], [[Benson]] i [[Xu]], [[2010]]
 
 
|}
 
|}
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
<small>
+
<small>Allain, R., Xaisanavong, T., Richir, P. & Khentavong, B. (2012) "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos" Naturwissenschaften. [[doi:10.1007/s00114-012-0911-7]]
−
Benson, R.B.J. & Xu, X. (2008) "The anatomy and systematic position of the theropod dinosaur Chilantaisaurus tashuikouensis Hu, 1964 from the Early Cretaceous of Alanshan, People's Republic of China" Geological Magazine, 145,778-789.
+
 
 +
Bell, P.R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E.T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473- 487. [[doi:10.1016/j.gr.2015.08.004]]
 +
 
 +
Benson, R.B.J. & Xu, X. (2008) "The anatomy and systematic position of the theropod dinosaur ''Chilantaisaurus tashuikouensis'' Hu, 1964 from the Early Cretaceous of Alanshan, People's Republic of China" Geological Magazine, 145, 778-789.
  
 
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78.
 
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78.
  
 
Brusatte, S.L.; Chure, D.J.; Benson, R.B.J.; Xu, X. (2010). "The osteology of Shaochilong maortuensis, a carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Asia". Zootaxa 2334: 1–46.
 
Brusatte, S.L.; Chure, D.J.; Benson, R.B.J.; Xu, X. (2010). "The osteology of Shaochilong maortuensis, a carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Asia". Zootaxa 2334: 1–46.
 +
 +
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/ 14772019.2011.630927
  
 
Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110.
 
Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110.
 +
 +
Hu, S.-Y. (1964). "Carnosaurian remains from Alashan, Inner Mongolia". Vertebrata PalAsiatica. 8 (1): 42–63. (w języku chińskim i anglieskim) [http://www.ivpp.cas.cn/cbw/gjzdwxb/xbwzxz/200912/P020091230393410738156.pdf]
  
 
Molnar, R.E., Kurzanov, S.M & Dong, Z. (1990) "Carnosauria".[w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 169-209.
 
Molnar, R.E., Kurzanov, S.M & Dong, Z. (1990) "Carnosauria".[w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 169-209.
 +
 +
Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of ''Eotyrannus lengi'', a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 [[doi:10.7717/peerj.12727]].
 +
 +
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]]
  
 
Paul, G.S.P (1988) "Predatory Dinosaurs of the World". Simon & Schuster, New York.
 
Paul, G.S.P (1988) "Predatory Dinosaurs of the World". Simon & Schuster, New York.
 +
 +
Porfiri, J.D., Juárez Valieri R.D., Santos, D.D.D., Lamanna, M.C. (2018). "A new megaraptoran theropod dinosaur from the Upper Cretaceous Bajo de la Carpa Formation of northwestern Patagonia". Cretaceous Research. [[doi:10.1016/j.cretres.2018.03.014]]
  
 
Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213.
 
Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213.
Linia 128: Linia 122:
 
Weishampel, D.B., Barrett, P.M., Coria, R.A., Le Loeuff, J. Xu, X., Zhao, X., Sahni, A., Gomani, E.M.P. & Noto, C.R. (2004) " Dinosaur Distribution" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 517-606.
 
Weishampel, D.B., Barrett, P.M., Coria, R.A., Le Loeuff, J. Xu, X., Zhao, X., Sahni, A., Gomani, E.M.P. & Noto, C.R. (2004) " Dinosaur Distribution" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 517-606.
  
−
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor
+
Zhou, C. & Qian M. (2020). "Discussion on "''Chilantaisaurus''" ''zhejiangensis''". Journal of Geology 44(3): 283-287 [http://www.journalofgeology1977.com/ch/reader/view_abstract.aspx?file_no=20200308&flag=1]
 +
 
 +
Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.com/Coelurosauria.htm#Chilantaisaurustashuikouensis]
 +
 
 +
Ford, T. (online) [http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Theropods/Chilantaisaurus.asp]
 +
 
 +
Creisler, B. (online) [http://www.dinosauria.com/dml/names/dinoc.htm]
  
−
Creisler, online: http://www.dinosauria.com/dml/names/dinoc.htm
+
<references/></small>
−
</small>
 
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
Linia 137: Linia 136:
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
−
[[Kategoria:Carnosauria]]
+
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 +
[[Kategoria:Megaraptora]]
 
[[Kategoria:Azja]]
 
[[Kategoria:Azja]]
 
[[Kategoria:Chiny]]
 
[[Kategoria:Chiny]]
Linia 143: Linia 143:
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Turon]]
 
[[Kategoria:Turon]]
−
[[Kategoria:Apt]]
+
[[Kategoria:Takson worek]]
−
[[Kategoria:Alb]]
 

Aktualna wersja na dzień 09:26, 4 kwi 2024

Autor: Maciej Ziegler, Sebastian Oziemski
Korekta: Paweł Konarzewski

Chilantaisaurus (czilantajzaur)
Długość 11,9 m [1]
Wysokość 3,3 m (w biodrach) [1]
Masa 4,1 t [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce Chiny - Mongolia Wewnętrzna

(formacja Ulansuhai)

Czas
252 201 145
66

ok. 92 Ma
późna kreda (turon)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Avetheropoda (?? Spinosauridae)

Carnosauria / Coelurosauria

Neovenatoridae (??? Carcharodontosauridae) / ??? Megaraptora

Chilantaisaurus Skeletal.svg
Sylwetka Chilantaisaurus jako przedstawiciela Megaraptora z zaznaczonymi na biało odnalezionymi kośćmi. Autor: Slate Weasel [1]

Wstęp

Chilantaisaurus to rodzaj dużego tetanura z późnej kredy żyjącego na terenach dzisiejszej Azji. Charakterystyczna jest budowa kości ramiennej, która mierzyła aż 58 cm. Molina Pérez i Larramendi (2019) obliczyli, że opisywany teropod mógł rozwijać maksymalnie prędkość 26,9 km/h podczas biegu i był najwolniejszym dinozaurem mięsożernym żyjącym na początku późnej kredy.

Etymologia

Nazwa Chilantaisaurus pochodzi od jeziora Chilantai znajdującego się w Mongolii Wewnętrznej oraz greckiego słowa sauros - jaszczur. Epitet gatunkowy tashuikouensis miejsca Tashuikou w pobliżu której odkryto okaz (Ford, online).

Materiał kopalny

Chilantaisaurus tashuikouensis znany jest z kości ramiennej (lektotyp IVPP V.2884.1) oraz należących prawdopodobnie do tego samego osobnika paralektotypów: szponu przedniej kończyny, fragmentu kości biodrowej, kości udowej, obu kości strzałkowych i kości śródstopia.

Rozmiary

Jego szacowana długość wynosi około 10,8 metra, a masa ok. 2,5-6 t (oszacowanie własne - MZ). Jest to średnia obliczona na podstawie długości kości udowej i piszczelowej w porównaniu do Australovenator, Fukuiraptor, Neovenator, Acrocanthosaurus, Tyrannotitan, Giganotosaurus, Allosaurus (AMNH 680, AMNH 290) i Yangchuanosaurus; wymiary za Mortimerem (online).

Molina Pérez i Larramendi (2019) oszacowali długość Chilantaisaurus na 11,9 m, masę 4,1 t oraz 3,3 m wysokości w biodrach.

Filogeneza

Początkowo klasyfikowano go jako megalozauryda (Hu, 1964), allozauryda (rozumianego jako grad - Paul, 1988; Molnar i in., 1990) i torwozauryda (Sereno i in., 1994). Analiza Rauhuta (2003) wykazała, że Chilantaisaurus to bazalny spinozauryd; podobnie Allain i in. (2012). Lecz Benson i Xu (2008) w redeskrypcji Chilantaisaurus stwierdzili, że chodzi raczej o karnozaura lub bardzo bazalnego celurozaura, co potwierdziły kolejne badania. Tę drugą możliwość ujawniły analiza Bensona (2010) oraz Novasa i in. (2013) i jej modyfikacje. Wg późniejszych, obszernych modyfikacji macierzy Bensona, Chilantaisaurus to bazalny neowenatoryd (Benson i in., 2010, Carrano i in., 2012 i ich modyfikacje). Natomiast niektóre analizy na podstawie macierzy Novasa i in. (Bell i in., 2016) wykazały, że Chilantaisaurus to dość zaawansowany karcharodontozauryd, blisko spokrewniony ze Shaochilong. Porfiri i in. (2018) wykazali, że opisywany teropod to bazalny członek Coelurosauria. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha i Cau (2022) uplasowała Chilantaisaurus w Megaraptora jako bazalnego przedstawiciela tego kladu. Ich zdaniem Megaraptora są taksonem siostrzanym dla Tyrannosauridae w obrębie Tyrannosauroidea.

C. sibiricus

Wiek: 145-130 Ma

Lokalizacja: Rosja - (Turginskaya Svita)

Materiał kopalny: IV kość śródstopia

Komentarz: ten tetanur został opisany jako gatunek allozaura przez Riabinina (1914), a do omawianego rodzaju przenieśli go z pewną dozą niepewności Molnar i in. (1990). Kształt i proporcje dystalnego kłykcia są "prawie identyczne" z C. tashuikouensis, co odróżnia oba od teropodów znanych w 1990 r. Od tego czasu opisano jednak wiele teropodów - w tym prawie wszystkie neowenatorydy - więc aby uznać oba za taksony siostrzane, trzeba porównać materiał z innymi gatunkami.

C. zheziangensis

Wiek: 100-90 Ma (cenoman-turon)

Lokalizacja: Chiny - Zhejiang (formacja Tangshang)

Materiał kopalny: fragment kości piszczelowej i kości stopy (ZMNH V001).

Komentarz: Glut (1997) stwierdził, że jest to prawdopodobnie część holotypu Nanshiungosaurus brevispinus, lecz oba okazy pochodzą z różnych formacji i lokalizacji. Zhou i Qian (2020) podają, że stopa okazu ZMNH V001 mierzyła 50 cm, a jej właściciel osiągał ok. 5 m długości. Zdaniem badaczy mogła ona należeć do zauropoda, przedstawiciela Therizinosauridae lub nieznanego nauce teropoda.

Spis gatunków

Chilantaisaurus Hu, 1964
C. tashuikouensis Hu, 1964
C. maortuensis Hu, 1964 = Shaochilong maortuensis
"C " zheziangensis Dong, 1979 nomen dubium
?C. sibiricus
= Allosaurus sibiricus
= Antrodemus sibiricus 		(Riabinin, 1914) Molnar, Kurzanov & Dong, 1990
Riabinin, 1914
(Riabinin, 1914) Steel, 1970 		nomen dubium
 
 

Bibliografia

Allain, R., Xaisanavong, T., Richir, P. & Khentavong, B. (2012) "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos" Naturwissenschaften. doi:10.1007/s00114-012-0911-7

Bell, P.R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E.T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473- 487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004

Benson, R.B.J. & Xu, X. (2008) "The anatomy and systematic position of the theropod dinosaur Chilantaisaurus tashuikouensis Hu, 1964 from the Early Cretaceous of Alanshan, People's Republic of China" Geological Magazine, 145, 778-789.

Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78.

Brusatte, S.L.; Chure, D.J.; Benson, R.B.J.; Xu, X. (2010). "The osteology of Shaochilong maortuensis, a carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Asia". Zootaxa 2334: 1–46.

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/ 14772019.2011.630927

Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110.

Hu, S.-Y. (1964). "Carnosaurian remains from Alashan, Inner Mongolia". Vertebrata PalAsiatica. 8 (1): 42–63. (w języku chińskim i anglieskim) [2]

Molnar, R.E., Kurzanov, S.M & Dong, Z. (1990) "Carnosauria".[w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 169-209.

Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 doi:10.7717/peerj.12727.

Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001

Paul, G.S.P (1988) "Predatory Dinosaurs of the World". Simon & Schuster, New York.

Porfiri, J.D., Juárez Valieri R.D., Santos, D.D.D., Lamanna, M.C. (2018). "A new megaraptoran theropod dinosaur from the Upper Cretaceous Bajo de la Carpa Formation of northwestern Patagonia". Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2018.03.014

Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213.

Sereno, P.C., Wilson, J.A., Larsson, H.C.E., Dutheil, D.B., & Sues, H-D. (1994) "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara" Science, 266, 267-270.

Weishampel, D.B., Barrett, P.M., Coria, R.A., Le Loeuff, J. Xu, X., Zhao, X., Sahni, A., Gomani, E.M.P. & Noto, C.R. (2004) " Dinosaur Distribution" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 517-606.

Zhou, C. & Qian M. (2020). "Discussion on "Chilantaisaurus" zhejiangensis". Journal of Geology 44(3): 283-287 [3]

Mortimer, M. (online) [4]

Ford, T. (online) [5]

Creisler, B. (online) [6]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Chilantaisaurus&oldid=32577”