Wintonotitan

Autor:	Marcin Szermański
Korekta:	Mateusz Tałanda,Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski

---

Wintonotitan (wintonotytan)
Długość	14,7 m
Wysokość	ok. 3,5 m (w ramionach)
Masa	7 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Australia - Queensland (formacja Winton)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 100-94 (?90) Ma późna kreda (cenoman-?turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli ?? Diamantinasauria
Rekonstrukcja przyżyciowa W. wattsi.
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja_Winton\" title=\"Formacja Winton\"\u003Eformacja Winton\u003C/a\u003E, miasto Winton, Queensland, \u003Ca href=\"/wiki/Australia\" title=\"Australia\"\u003EAustralia\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EW. wattsi\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EQMF 7292\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E).\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Winton, miasto Winton, Queensland, Australia|W. wattsi - QMF 7292 (holotyp).\n","link":"","lat":-22.384516300000001365333446301519870758056640625,"lon":143.036481199999997215854818932712078094482421875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Sylwetki australijskich dinozaurów z formacji Winton z zachowanymi kośćmi: A i B to diamantizaur, C to wintonotytan, D to australowenator.

Wintonotytan (łac. Wintonotitan wattsi) to średniej wielkości zauropod, występujący na obszarze dzisiejszej północno-wschodniej Australii (skamieniałości znalezione ok. 60 km na północny zachód od miasta Winton, Queensland). Występował na tych terenach wraz z innym przedstawicielami zauropodów - Diamantinasaurus, Savannasaurus oraz Australotitan.

Prawdopodobnie jego naturalnym wrogiem był Australovenator, teropod należący do megaraptorów, którego szczątki również zostały odnalezione w osadach formacji Winton.

Historia badań

W 1964 roku doktor Alan Bartholomai z Muzeum Queensland znalazł częśćiowo zachowany szkielet zauropoda na terenie stacji Alni Sheep, na północny wschód od miasta Winton. Następnie, doktor Mary Wade zorganizowała przynajmniej dwa wyjazdy w tę okolicę, by zbierać kości zauropodów. Pierwsza była w 1972, druga w 1974. Udało się zebrać nowe kości z czterech dodatkowych miejsc między dwiema stacjami dla owiec: Elderslie i Lovelle Downs. Najkompletniejszym znaleziskiem, podarowanym muzeum w 1974 roku przez właściciela stacji Elderslie (Keith Watts), był okaz z zachowaną większością kończyny przedniej, częścią ogona oraz innymi elementami. Wszystkie te odkrycia zostały ogłoszone przez Coombsa i Molnara w 1981 roku. Uznali oni te znaleziska za kolejne osobniki austrozaura. Jednak pochodziły one z młodszych skał niż ten dinozaur. W dodatku jedynymi wspólnymi elementami były niektóre kręgi. Przez długie lata nikt nie zwracał na to uwagi.

W 2004 roku paleontolog David Elliott został zaproszony na stację Elderslie Sheep by zrobić inspekcję kilku stanowisk z dinozaurami. Udało mu się zlokalizować dokładne miejsca skąd pochodziły kości zauropodów. Było to możliwe dzięki notatkom Mary Wade i informacjom z artykułu Coombsa i Molnara. Ponadto odnalazł na powierzchni liczne kawałki kości, w tym elementy kręgów ogonowych, które pasowały do tych znalezionych 30 lat wcześniej. Wykopaliska przeprowadzone w 2006 roku doprowadziły do odnalezienia części miednicy, serii kręgów ogonowych z łukami hemalnymi i część kręgu grzbietowego. W 2009 roku zespół Hocknulla i współpracowników opisał te wszystkie szczątki jako nowego dinozaura i nadał im oficjalną nazwę. Wintonatytan został uznany za prymitywnego krewniaka tytanozaurów. Niestety z powodu niekompletności i słabego zachowania wiele elementów zostało źle zinterpretowanych. W 2011 roku Molnar zinterpretował dwa kawałki kości jako osteodermy tego dinozaura. Oznaczałoby to, że wintonatytan ma bardziej zaawansowaną budowę niż wcześniej zakładano. W 2015 roku ukazał się artykuł Poropata i współpracowników, który zrewidował cały materiał. Osteodermy okazały się być kawałkami kręgów. Ich brak potwierdza prymitywną budowę tego dinozaura.

Materiał kopalny

Zachowane elementy szkieletu na tle całej sylwetki wintonotytana.

Kości ręki wintonotytana.

Holotyp (QMF 7292) zawiera: lewą łopatkę, część lewej i prawej kości ramieniowej, niekompletne obie kości łokciowe, część prawej i prawie kompletną lewą kość promieniową, prawie kompletne lewe śródręcze (kompletne kości śródręcza II-V, część I), fragmentaryczne kręgi grzbietowe i krzyżowe, żebra, część lewej kości biodrowej, lewą kość kulszową, 25 kręgów z ogona (odcinek przedni i środkowy), pięć łuków hemalnych oraz liczne niezidentyfikowane fragmenty kości.

Drugi osobnik (QM F10916) to cztery kręgi ogonowe z innego stanowiska (stacja Selwyn Park Sheep). Początkowo kości te brano za należące do gigantycznego kangura. Już w muzeum mylnie podpisano je jako ichtiozaur. Dopiero Coombs i Molnar w 1981 rozpoznali w nich zauropoda.

Beeston i współpracownicy (2024) do omawianego rodzaju przypisali następujące okazy:

• AODF 0591, AODL 0080 ("Bob") - dwa kręgi ogonowe, częściowa lewa kość strzałkowa i dodatkowe fragmenty powierzchni kości
• AODF 0832, AODL 0160 ("Patrice") - środkowy kręg ogonowy, prawa kość udowa oraz dodatkowe niewypreparowane elementy pochodzące prawdopodobnie więcej niż od jednego osobnika
• AODF 2851, AODL 0001 - kręg ogonowy
• EMF106, EML010 - niekompletny trzon środkowego kręgu ogonowego oraz koniec stawowy kości śródręcza lub śródstopia
• EMF109, EML012 - dwa przednie kręgi ogonowe

Systematyka

Autorzy opisu uznali, że Wintonotitan jest przedstawicielem Titanosauriformes o niepewnej pozycji systematycznej, zaś Carballido i in. (2011b) - Somphospondyli. Wcześniej wymienieni badacze w tym samym roku stwierdzili, że należy do Camarosauromorpha. Poropat i in. (2015) wskazują, że omawiamy zauropod plasuje się w Somphospondyli. Zespół naukowców pod przewodnictwem Samanthy Beeston w 2024 roku potwierdził przynależność do kladu Somphospondyli, jednak wskazuje, że mógł być on przedstawicielem grupy Diamantinasauria.

Etymologia

Nazwa rodzajowa znaczy w wolnym tłumaczeniu "tytan z Winton" (miasta, nieopodal którego znaleziono szczątki w formacji skalnej o tej samej nazwie). Natomiast człon gatunkowy upamiętnia Keitha Wattsa, który odnalazł szczątki tego dinozaura i przekazał je Muzeum w Queensland w 1974 roku.

Spis gatunków

Wintonotitan	Hocknull, White, Tischler, Cook, Calleja, Sloan i Elliot, 2009
W. wattsi	Hocknull, White, Tischler, Cook, Calleja, Sloan i Elliot, 2009

Bibliografia

Beeston, S. L., Poropat, S. F., Mannion, P. D., Pentland, A. H., Enchelmaier, M. J., Sloan, T. & Elliott, D. A. 2024. Reappraisal of sauropod dinosaur diversity in the Upper Cretaceous Winton Formation of Queensland, Australia, through 3D digitisation and description of new specimens. PeerJ. 12. e17180. doi:10.7717/peerj.17180

Carballido, J.L., Pol, D., Cerda, I., Salgado, L. 2011A. The osteology of Chubutisaurus insignis del Corro, 1975 (Dinosauria: Neosauropoda) from the 'middle' Cretaceous of central Patagonia, Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 31, nr 1, str. 93–110.

Carballido, J.L., Rauhut, O.W.M., Pol, D., Salgado, L. 2011B. Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia. Zoological Journal of the Linnean Society of London, t. 163, nr 2, str. 605-662. doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x

D'Emic, M. 2012. The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs. Zoological Journal of the Linnean Society, t. 166, str. 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

Hocknull, S.A., White, M.A., Tischler, T.R., Cook, A.G., Calleja, N.D., Sloan, T., Elliott, D.A. 2009. New mid-Cretaceous (latest Albian) dinosaurs from Winton, Queensland, Australia. PLoS ONE, t. 4, nr art. e6190. doi:10.1371/journal.pone.0006190

Poropat, S.F., Mannion, P.D., Upchurch, P., Hocknull, S.A., Kear, B.P., Elliott, D.A. 2015. Reassessment of the non-titanosaurian somphospondylan Wintonotitan wattsi (Dinosauria: Sauropoda: Titanosauriformes) from the mid-Cretaceous Winton Formation, Queensland, Australia. Papers in Palaeontology, t. 1, str. 59–106. doi: 10.1002/spp2.1004

Poropat, S.F., Mannion, P.D., Upchurch, P., Hocknull, S.A., Kear, B.P., Kundrát, M., Tischler, T.R., Sloan, T., Sinapius, G.H., Elliot, J.A., Elliott, D.A. 2016. New Australian sauropods shed light on Cretaceous dinosaur palaeobiogeography. Scientific Reports, t. 6, nr art. 34467. doi: 10.1038/srep34467