Eodromaeus

Autor:	Maciej Ziegler, Marcin Szermański
Korekta:	Tomasz Skawiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Michał Siedlecki

---

Eodromaeus (eodrom)
Długość	1,6 m (ale patrz akapit "Budowa")
Wysokość	48 cm (w biodrach)
Masa	4,1 kg (ale patrz akapit "Budowa")
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - San Juan (formacja Ischigualasto - ogniwa Valle de la Luna, La Pena i Cancha de Bochas)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 231.4-229 Ma późny trias (późny karnik)
Systematyka	Dinosauria Saurischia / Ornithoscelida ?Theropoda/ ?Herrerasauria
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequielvera. [4] 1.6 m Porównanie wielkości Eodromaeus i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eogniwo Valle de la Luna, formacja Ischigualasto \u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"ogniwo Valle de la Luna, formacja Ischigualasto \n","link":"","lat":-30.06763888888900027041017892770469188690185546875,"lon":-67.936499999999995225152815692126750946044921875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Eodromaeus to rodzaj prymitywnego dinozaura, być może bliskiego neoteropodom teropoda, z triasu Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta.

Etymologia

Nazwę dinozaura nadano w odniesieniu do jego wczesnego wieku oraz smukłych proporcji kończyn i szkieletu osiowego. Powstała z połączenia słów eos (gr. świt, początek) i dromaeus (gr. biegacz). Epitet gatunkowy (murphi) honoruje J. Murphy'ego, ochotnika z Earthwatch, który odnalazł holotyp eodroma.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Na biało oznaczono znane elementy szkieletu, a na szaro nieznane elementy szkieletu. Autor: Maurissauro. [2]

Holotyp (PVSJ 560) to częściowa czaszka oraz prawie kompletny szkielet dorosłego osobnika. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Valle de la Luna formacji Ischigualasto.

Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki: PVSJ 561 (lewa kość szczękowa, lewa, k. nosowa, lewa k. jarzmowa oraz prawa k. udowa; nie ma pewności, czy te szczątki należą do jednego osobnika), PVSJ 562 (tylna część czaszki oraz stosunkowo kompletny szkielet pozaczaszkowy) (oba szkielety znaleziono w skałach tego samego ogniwa co okaz typowy), PVSJ 534 (częściowa lewa kończyna tylna oraz przednia część prawej k. piszczelowej z ogniwa La Pena) oraz PVSJ 877 (trzon trzeciego kręgu szyjnego z ogniwa Cancha de Bochas).

Początkowo wzięto te szczątki za materiał eoraptora.

Budowa

Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Autor zdjęcia: Kumiko. [3]

Eodromaeus to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje kość piszczelowa dłuższa od kości udowej) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał herrerazaurydy (był dość masywnie zbudowan), ale nie celofyzoidy, w przeciwieństwie do rodzaju Tawa. Miał bardzo małą czaszkę - u holotypu mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na ok. 5,5 kg (za Paulem 2024). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) szacują masę tego dinozaura na 4,1 kg. Curry Rogers i współpracowicy (2024) szacują masę tego dinozaura na mniej niż 25 kg. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. Eodromaeus, Eoraptor i Pampadromaeus to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych kręgach szyjnych obecne są pleurocele, co wskazuje na obecność worków powietrznych (zob. pneumatyzacja), rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej. Jego miednica była nieco wychylona do przodu i w górę.

Spis gatunków

Eodromaeus	Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011
E. murphi	Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011

Bibliografia

Balter, M. (2011). "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree". Science, t. 331, nr 6014, str. 134. doi: 10.1126/science.331.6014.134

Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. doi:10.1038/nature21700

Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology, t. 26, str. 1-6. [5]

Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer M.C. (2011). "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil". Naturwissenschaften, t. 98, nr 12, str. 1035-1040. doi: 10.1007/s00114-011-0858-0

Curry Rogers, K., Martínez, R. N., Colombi, C., Rogers, R. R., Alcober, O. (2024). "Osteohistological insight into the growth dynamics of early dinosaurs and their contemporaries". PLOS ONE. 19 (4). e0298242 [6]

Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. (2011). "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea". Science, t. 331, str. 206-210. doi: 10.1126/science.1198467

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja). Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.