Eodromaeus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (→Budowa) |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Eodromaeus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Eodromaeus''}} | ||
| − | {{ | + | {{Opis |
| − | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]] | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]] |
| − | |Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Mateusz Tałanda]] | + | |Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Mateusz Tałanda]], [[Łukasz Czepiński]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | + | |nazwa = ''Eodromaeus'' (eodrom) | |
| − | + | |długość = 1,6 m (ale patrz akapit "Budowa") <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 48 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | + | |masa = 4,1 kg (ale patrz akapit "Budowa") <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |dieta = mięsożerny |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - San Juan | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Ischigualasto]] - ogniwa Valle de la Luna, La Pena i Cancha de Bochas)</small> | |
| − | |- | + | |czas = {{Występowanie|231.4|229}} |
| − | + | 231.4-229 [[Ma]]<br> | |
| − | | | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] | ||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<small>[[późny trias]] (późny [[karnik]])</small> | <small>[[późny trias]] (późny [[karnik]])</small> | ||
| − | | | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | [[Saurischia]] <small> | + | [[Saurischia]] <small><ref>>''sensu'' Clarke i in., 2004 ''[[Megalosaurus]] bucklandii'' & ''[[Plateosaurus]] engelhardti'' ~ ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' (Clarke, J., Gauthier, J.A., de Queiroz, K., Joyce, W.G., Parham, J.F. & Rowe. T. (2004) "A Phylogenetic Nomenclature for the Major Clades of Amniota Haeckel 1866, with Emphasis on Aves Linnaeus 1758" First International Phylogenetic Nomenclature Meeting, Paris, Muséum National d’Histoire Naturelle, July 6-9, 2004, abstracts [https://www.researchgate.net/publication/228909923_First_International_Phylogenetic_Nomenclature_Meeting])</ref></small> / [[Ornithoscelida]] |
| − | ? [[Theropoda]] | + | ?[[Theropoda]]/ ?[[Herrerasauria]] |
| − | + | |grafika = Eodromaeus murphi (2).jpg | |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequielvera. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_murphi_(2).jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = Theropoda_bazalne | |
| − | + | |PorównanieDługość = 1.6 | |
| − | + | |mapa = | |
| − | + | <display_points type="terrain" zoom=4> | |
| − | + | 30°04'3.5"S, 67°56'11.4"W~ogniwo Valle de la Luna, formacja Ischigualasto <br> | |
| − | | | + | </display_points> |
| − | | | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
'''''Eodromaeus''''' to [[rodzaj]] prymitywnego dinozaura, być może bliskiego [[Neotheropoda|neoteropodom]] [[teropod]]a, z [[trias]]u Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta. | '''''Eodromaeus''''' to [[rodzaj]] prymitywnego dinozaura, być może bliskiego [[Neotheropoda|neoteropodom]] [[teropod]]a, z [[trias]]u Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta. | ||
| Linia 50: | Linia 35: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[ | + | [[Plik:Eodromaeus skeletal.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Na biało oznaczono znane elementy szkieletu, a na szaro nieznane elementy szkieletu. Autor: Maurissauro. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_skeletal.png]]] |
| + | [[Holotyp]] (PVSJ 560) to częściowa czaszka oraz prawie kompletny szkielet dorosłego osobnika. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Valle de la Luna [[formacja|formacji]] [[Ischigualasto]]. | ||
| − | Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki ( | + | Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki: PVSJ 561 (lewa kość szczękowa, lewa, k. nosowa, lewa k. jarzmowa oraz prawa k. udowa; nie ma pewności, czy te szczątki należą do jednego osobnika), PVSJ 562 (tylna część czaszki oraz stosunkowo kompletny szkielet pozaczaszkowy) (oba szkielety znaleziono w skałach tego samego ogniwa co okaz typowy), PVSJ 534 (częściowa lewa kończyna tylna oraz przednia część prawej k. piszczelowej z ogniwa La Pena) oraz PVSJ 877 (trzon trzeciego kręgu szyjnego z ogniwa Cancha de Bochas). |
Początkowo wzięto te szczątki za materiał [[eoraptor]]a. | Początkowo wzięto te szczątki za materiał [[eoraptor]]a. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Eodromaeus'' to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje [[kość piszczelowa]] dłuższa od [[kość udowa|kości udowej]]) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał [[ | + | [[Plik:Eodromaeus in Japan.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Autor zdjęcia: Kumiko. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_in_Japan.jpg]]] |
| + | ''Eodromaeus'' to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje [[kość piszczelowa]] dłuższa od [[kość udowa|kości udowej]]) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał [[Herrerasauridae|herrerazaurydy]] (był dość masywnie zbudowany, ale nie [[Coelophysoidea|celofyzoidy]], w przeciwieństwie do [[rodzaj]]u ''[[Tawa]]''. Miał bardzo małą czaszkę - u [[holotyp]]u mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na ok. 5,5 kg (za [[Paul]]em [[[2024]]]). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) szacują masę tego dinozaura na 4,1 kg. Curry Rogers i współpracowicy (2024) szacują masę tego dinozaura na mniej niż 25 kg. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. ''Eodromaeus'', ''Eoraptor'' i ''[[Pampadromaeus]]'' to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych [[kręg]]ach szyjnych obecne są [[pleurocele]], co wskazuje na obecność worków powietrznych (zob. [[pneumatyzacja]]), rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej. Jego miednica była nieco wychylona do przodu i w górę. | ||
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
| Linia 64: | Linia 51: | ||
| {{Kpt|[[Ricardo Martinez|Martinez]], [[Paul Sereno|Sereno]], [[Oscar Alcober|Alcober]], [[Carina Colombi|Colombi]], [[Paul Renne|Renne]], [[Isabel Montañez|Montañez]]}} i {{Kpt|[[Brian Currie|Currie]]}}, [[2011]] | | {{Kpt|[[Ricardo Martinez|Martinez]], [[Paul Sereno|Sereno]], [[Oscar Alcober|Alcober]], [[Carina Colombi|Colombi]], [[Paul Renne|Renne]], [[Isabel Montañez|Montañez]]}} i {{Kpt|[[Brian Currie|Currie]]}}, [[2011]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|'' | + | | {{V|''E. murphi''}} |
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez}} i {{Kpt|Currie}}, 2011 |
|} | |} | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | <small>Balter, M. 2011. Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree. Science, t. 331, nr 6014, str. 134. [[doi: 10.1126/science.331.6014.134]] | + | <small>Balter, M. (2011). "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree". Science, t. 331, nr 6014, str. 134. [[doi: 10.1126/science.331.6014.134]] |
Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. [[doi:10.1038/nature21700]] | Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. [[doi:10.1038/nature21700]] | ||
| − | Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040] | + | Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040] |
| + | |||
| + | Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer M.C. (2011). "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil". Naturwissenschaften, t. 98, nr 12, str. 1035-1040. [[doi: 10.1007/s00114-011-0858-0]] | ||
| − | + | Curry Rogers, K., Martínez, R. N., Colombi, C., Rogers, R. R., Alcober, O. (2024). "Osteohistological insight into the growth dynamics of early dinosaurs and their contemporaries". PLOS ONE. 19 (4). e0298242 [https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0298242] | |
| − | Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. 2011. A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea. Science, t. 331, str. 206-210. [[doi: 10.1126/science.1198467]] | + | Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. (2011). "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea". Science, t. 331, str. 206-210. [[doi: 10.1126/science.1198467]] |
| − | Paul, G.S. | + | Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja). Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. |
<references/></small> | <references/></small> | ||
Aktualna wersja na dzień 11:57, 28 cze 2024
| Autor: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański |
| Korekta: | Tomasz Skawiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Michał Siedlecki |
| Eodromaeus (eodrom) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 1,6 m (ale patrz akapit "Budowa") [1] | ||||
| Wysokość | 48 cm (w biodrach) [1] | ||||
| Masa | 4,1 kg (ale patrz akapit "Budowa") [1] | ||||
| Dieta | mięsożerny | ||||
| Miejsce | Argentyna - San Juan
(formacja Ischigualasto - ogniwa Valle de la Luna, La Pena i Cancha de Bochas) | ||||
| Czas |
231.4-229 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
.jpg) Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequielvera. [4]
Porównanie wielkości Eodromaeus i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Eodromaeus to rodzaj prymitywnego dinozaura, być może bliskiego neoteropodom teropoda, z triasu Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta.
Etymologia
Nazwę dinozaura nadano w odniesieniu do jego wczesnego wieku oraz smukłych proporcji kończyn i szkieletu osiowego. Powstała z połączenia słów eos (gr. świt, początek) i dromaeus (gr. biegacz). Epitet gatunkowy (murphi) honoruje J. Murphy'ego, ochotnika z Earthwatch, który odnalazł holotyp eodroma.
Materiał kopalny
Holotyp (PVSJ 560) to częściowa czaszka oraz prawie kompletny szkielet dorosłego osobnika. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Valle de la Luna formacji Ischigualasto.
Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki: PVSJ 561 (lewa kość szczękowa, lewa, k. nosowa, lewa k. jarzmowa oraz prawa k. udowa; nie ma pewności, czy te szczątki należą do jednego osobnika), PVSJ 562 (tylna część czaszki oraz stosunkowo kompletny szkielet pozaczaszkowy) (oba szkielety znaleziono w skałach tego samego ogniwa co okaz typowy), PVSJ 534 (częściowa lewa kończyna tylna oraz przednia część prawej k. piszczelowej z ogniwa La Pena) oraz PVSJ 877 (trzon trzeciego kręgu szyjnego z ogniwa Cancha de Bochas).
Początkowo wzięto te szczątki za materiał eoraptora.
Budowa
Eodromaeus to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje kość piszczelowa dłuższa od kości udowej) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał herrerazaurydy (był dość masywnie zbudowany, ale nie celofyzoidy, w przeciwieństwie do rodzaju Tawa. Miał bardzo małą czaszkę - u holotypu mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na ok. 5,5 kg (za Paulem [[[2024]]]). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) szacują masę tego dinozaura na 4,1 kg. Curry Rogers i współpracowicy (2024) szacują masę tego dinozaura na mniej niż 25 kg. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. Eodromaeus, Eoraptor i Pampadromaeus to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych kręgach szyjnych obecne są pleurocele, co wskazuje na obecność worków powietrznych (zob. pneumatyzacja), rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej. Jego miednica była nieco wychylona do przodu i w górę.
Spis gatunków
| Eodromaeus | Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011 |
| E. murphi | Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011 |
Bibliografia
Balter, M. (2011). "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree". Science, t. 331, nr 6014, str. 134. doi: 10.1126/science.331.6014.134
Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. doi:10.1038/nature21700
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology, t. 26, str. 1-6. [5]
Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer M.C. (2011). "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil". Naturwissenschaften, t. 98, nr 12, str. 1035-1040. doi: 10.1007/s00114-011-0858-0
Curry Rogers, K., Martínez, R. N., Colombi, C., Rogers, R. R., Alcober, O. (2024). "Osteohistological insight into the growth dynamics of early dinosaurs and their contemporaries". PLOS ONE. 19 (4). e0298242 [6]
Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. (2011). "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea". Science, t. 331, str. 206-210. doi: 10.1126/science.1198467
Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja). Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
- ↑ >sensu Clarke i in., 2004 Megalosaurus bucklandii & Plateosaurus engelhardti ~ Iguanodon bernissartensis (Clarke, J., Gauthier, J.A., de Queiroz, K., Joyce, W.G., Parham, J.F. & Rowe. T. (2004) "A Phylogenetic Nomenclature for the Major Clades of Amniota Haeckel 1866, with Emphasis on Aves Linnaeus 1758" First International Phylogenetic Nomenclature Meeting, Paris, Muséum National d’Histoire Naturelle, July 6-9, 2004, abstracts [1])
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_murphi_(2).jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_skeletal.png){kind=link}
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_in_Japan.jpg){kind=link}