Medusaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (format.) |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Medusaceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Medusaceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Paweł Konarzewski]], [[Maciej Ziegler]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | + | |nazwa = ''Medusaceratops'' (meduzaceratops) | |
| − | + | |długość = ~ 5,5 m <ref name=Paul2016>Wymiary zbliżone do ''Centrosaurus'' na podstawie: Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | + | |masa = ~ 2,3 t <ref name=Paul2016>Wymiary zbliżone do ''Centrosaurus'' na podstawie: Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Montana | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Judith River]] - ogniwo McClelland Ferry)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|78.5|78}} | |
| − | + | ok. 78,2 [[Ma]] <ref>Loewen i in., 2024</ref><br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Montana | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[Judith River]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[późna kreda]] ( | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 54: | Linia 24: | ||
[[Ceratopsidae]] | [[Ceratopsidae]] | ||
| − | + | [[Centrosaurinae]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | [[Albertaceratopsini]] | ||
| + | |grafika = Medusaceratops (cropped).jpg | ||
| + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Medusaceratops''. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Medusaceratops-779040809] | ||
| + | |PorównanieGrupa = Albertaceratops silhouette | ||
| + | |PorównanieDługość = 5.5 | ||
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 48.9452,-110.562~ miejsce odnalezienia szczątków ''Medusaceratops''. | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Medusaceratops'' to [[rodzaj]] dinozaura rogatego należącego do [[Ceratopsidae]], żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego skamieniałości odkryto w | + | ''Medusaceratops'' to [[rodzaj]] dinozaura rogatego należącego do [[Ceratopsidae]], żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego skamieniałości odkryto w północnym rejonie stanu Montana, w osadach należących do formacji skalnej [[Judith River]], datowanej na późną kredę ([[kampan]]). |
| + | |||
| + | ==Historia taksonu== | ||
| + | Skamieniałości meduzaceratopsa były początkowo uznane za kości innego ceratopsa - centrozauryna ''[[Albertaceratops]]'', który został opisany przez [[Michael Ryan|Ryan]]a w [[2007]]. Po wnikliwej analizie Ryan wraz [[Anthony Russell|Russell]]em i [[Scott Hartman|Hartman]]em doszli do wniosku, że przynajmniej dwa osobniki przypisane do albertaceratopsa wykazują inne cechy morfologiczne. Wskutek tego utworzyli dla niego w [[2010]] roku nową nazwę [[rodzaj]]ową ''Medusaceratops'' (która wcześniej była nieformalną nazwą dla albertaceratopsa) z gatunkiem typowym ''M. lokii''. Początkowo uznali, że dwie części kości ciemieniowych należały do chasmozaurynów, ponieważ znajdowały się na nich po trzy różki ciemieniowe (''[[epiparietales]]'') po obu stronach kryzy. | ||
| + | |||
| + | Z kolei [[Nicholas Longrich|Longrich]] ([[2013]]) nie zgodził się z ustaleniami Ryana i in. Zauważył, że zarówno [[holotyp]], jak i [[paratyp]] meduzaceratopsa w swojej budowie nie przypominały [[Chasmosaurinae|chasmozaurynów]] a [[Centrosaurinae|centrozauryny]]. Uważał, że występowanie szczątków w złożu Mansfield (obfitującym w centrozauryny) wskazuje na poprawność pierwotnego zaliczenia ich do albertaceratopsa lub jakiegoś jego krewniaka. | ||
| + | |||
| + | Chiba i in. (2018) opisali kolejne szczątki należące do tego dinozaura i na podstawie nowej rekonstrukcji wyglądu kryzy uznali, że jest przedstawicielem podrodziny [[Centrosaurinae]]. | ||
| − | + | Loewen i współautorzy (2024) uznali, że ''Medusaceratops'' jest przedstawicielem nowego kladu znajdującego się w obrębnie [[Centrosaurinae]] zwanego [[Albertaceratopsini]]. | |
| − | [[ | ||
| − | [[ | + | ==Materiał kopalny== |
| + | [[Plik:Fukui Prefectural Dinosaur Museum 20210504 19.jpg|thumb|right|Zrekonstruowany szkielet ''Medusaceratops''. [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Fukui_Prefectural_Dinosaur_Museum_20210504_19.jpg]]] | ||
| + | [[Holotyp]] stanowi prawa gałąź kości ciemieniowej - WDC-DJR-001. | ||
| − | + | [[Paratyp]] to lewa gałąź kości ciemieniowej - WDC-DJR-002. | |
| − | + | Poza tym do omawianego rodzaju należą zapewne wszystkie kości centrozaurynów z typowej lokalizacji Mansfield, m.in. inne fragmenty kryzy, rogi nadoczne i nieopisane kości (Chiba i in., 2018). | |
| − | |||
| − | + | ==Budowa== | |
| + | [[Plik:Medusaceratops.jpg|thumb|Zrekonstruowana czaszka ''Medusaceratops''. Fot. sobolevnrm [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Medusaceratops.jpg]]] | ||
| + | Wymiary ''Medusaceratops'' były zbliżone do ''[[Centrosaurus]] i [[Styracosaurus]]''. Charakteryzował się unikatowym wyglądem kostnej kryzy. Ze względu na ornamentację swojej czaszki wyglądem przypominał ''[[Albertaceratops]]''. Na kości ciemieniowej po prawej i lewej stronie znajdowało się po 5 różków ciemieniowych (''[[epiparietales]]''). Pierwszy wyrostek ciemieniowy (ep 1) był mały i wygięty. Największy różek ciemieniowy (ep 2) znajdował się na boku kości ciemieniowej i miał haczykowaty kształt. Swoim wyglądem przypominał obecny u ''[[Lokiceratops]]'', lecz był znacznie mniejszy. Trzeci różek ciemieniowy (ep 3) wyglądał podobnie jak ep 2, jednakże był krótszy. Pozostałe wyrostki (ep 4 i ep 5) miały trójkątny kształt. Na kości łuskowej okazów ROM 73833 i TMP 2002.069.0003 znajdowały się trzy [[episquamosales|różki łuskowe]], podobnie jak u ''[[Lokiceratops]]''. Meduzaceratops miał dwa długie rozchylone na boki rogi nadoczne. Na kości nosowej znajdowała się płaska narośl, podobna jak u rodzajów ''[[Xenoceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]'' (Chiba i in., 2018; Loewen i in., 2024). | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Medusaceratops'' znaczy "rogate oblicze Meduzy" – kobiety-potwora z mitologii greckiej, która posiadała moc zamieniania w kamień tych, którzy spojrzeli w jej | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Medusaceratops'' znaczy "rogate oblicze Meduzy" – kobiety-potwora z mitologii greckiej, która posiadała moc zamieniania w kamień tych, którzy spojrzeli w jej oczy. Zamiast włosów na głowie miała wijące się na wszystkie strony węże, co według autorów nazwy nawiązuje do charakterystycznej kryzy z zakrzywionymi kolcami tego ceratopsa. Epitet gatunkowy ''lokii'' został zapożyczony od imienia nordyckiego boga oszustwa Lokiego, ze względu na problemy w identyfikacji okazów ze złoża Mansfield. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Medusaceratops''}} | |
| {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]], [[Anthony Russell|Russell]]}} i {{Kpt|[[Scott Hartman|Hartman]]}}, [[2010]] | | {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]], [[Anthony Russell|Russell]]}} i {{Kpt|[[Scott Hartman|Hartman]]}}, [[2010]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''M. lokii''}} | |
| {{Kpt|Ryan, Russell}} i {{Kpt|Hartman}}, 2010 | | {{Kpt|Ryan, Russell}} i {{Kpt|Hartman}}, 2010 | ||
|} | |} | ||
| Linia 89: | Linia 74: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Longrich, N.R. (2013) "Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. [[doi:10.3374/014.054.0103]] | + | Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2018). "New material and systematic re-evaluation of ''Medusaceratops lokii'' (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, [[doi:10.1017/jpa.2017.62]] |
| + | |||
| + | Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]] | ||
| + | |||
| + | Longrich, N.R. (2013). "''Judiceratops tigris'', a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. [[doi:10.3374/014.054.0103]] | ||
| + | |||
| + | Ryan, M. J., Evans, D. C., & Shepherd, K. M. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. [[doi:10.1139/e2012-056]] | ||
| − | Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010) A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press:181-188 | + | Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs". The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press:181-188 |
| − | + | <references/></small> | |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:12, 1 lip 2024
| Autor: | Marcin Szermański, Paweł Konarzewski, Maciej Ziegler |
| Medusaceratops (meduzaceratops) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ~ 5,5 m [1] | ||||
| Masa | ~ 2,3 t [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | USA - Montana
(formacja Judith River - ogniwo McClelland Ferry) | ||||
| Czas |
ok. 78,2 Ma [2] | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
.jpg) Rekonstrukcja przyżyciowa Medusaceratops. Autor: ABelov2014 [3]
Porównanie wielkości Medusaceratops i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Medusaceratops to rodzaj dinozaura rogatego należącego do Ceratopsidae, żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego skamieniałości odkryto w północnym rejonie stanu Montana, w osadach należących do formacji skalnej Judith River, datowanej na późną kredę (kampan).
Historia taksonu
Skamieniałości meduzaceratopsa były początkowo uznane za kości innego ceratopsa - centrozauryna Albertaceratops, który został opisany przez Ryana w 2007. Po wnikliwej analizie Ryan wraz Russellem i Hartmanem doszli do wniosku, że przynajmniej dwa osobniki przypisane do albertaceratopsa wykazują inne cechy morfologiczne. Wskutek tego utworzyli dla niego w 2010 roku nową nazwę rodzajową Medusaceratops (która wcześniej była nieformalną nazwą dla albertaceratopsa) z gatunkiem typowym M. lokii. Początkowo uznali, że dwie części kości ciemieniowych należały do chasmozaurynów, ponieważ znajdowały się na nich po trzy różki ciemieniowe (epiparietales) po obu stronach kryzy.
Z kolei Longrich (2013) nie zgodził się z ustaleniami Ryana i in. Zauważył, że zarówno holotyp, jak i paratyp meduzaceratopsa w swojej budowie nie przypominały chasmozaurynów a centrozauryny. Uważał, że występowanie szczątków w złożu Mansfield (obfitującym w centrozauryny) wskazuje na poprawność pierwotnego zaliczenia ich do albertaceratopsa lub jakiegoś jego krewniaka.
Chiba i in. (2018) opisali kolejne szczątki należące do tego dinozaura i na podstawie nowej rekonstrukcji wyglądu kryzy uznali, że jest przedstawicielem podrodziny Centrosaurinae.
Loewen i współautorzy (2024) uznali, że Medusaceratops jest przedstawicielem nowego kladu znajdującego się w obrębnie Centrosaurinae zwanego Albertaceratopsini.
Materiał kopalny
Holotyp stanowi prawa gałąź kości ciemieniowej - WDC-DJR-001.
Paratyp to lewa gałąź kości ciemieniowej - WDC-DJR-002.
Poza tym do omawianego rodzaju należą zapewne wszystkie kości centrozaurynów z typowej lokalizacji Mansfield, m.in. inne fragmenty kryzy, rogi nadoczne i nieopisane kości (Chiba i in., 2018).
Budowa
Wymiary Medusaceratops były zbliżone do Centrosaurus i Styracosaurus. Charakteryzował się unikatowym wyglądem kostnej kryzy. Ze względu na ornamentację swojej czaszki wyglądem przypominał Albertaceratops. Na kości ciemieniowej po prawej i lewej stronie znajdowało się po 5 różków ciemieniowych (epiparietales). Pierwszy wyrostek ciemieniowy (ep 1) był mały i wygięty. Największy różek ciemieniowy (ep 2) znajdował się na boku kości ciemieniowej i miał haczykowaty kształt. Swoim wyglądem przypominał obecny u Lokiceratops, lecz był znacznie mniejszy. Trzeci różek ciemieniowy (ep 3) wyglądał podobnie jak ep 2, jednakże był krótszy. Pozostałe wyrostki (ep 4 i ep 5) miały trójkątny kształt. Na kości łuskowej okazów ROM 73833 i TMP 2002.069.0003 znajdowały się trzy różki łuskowe, podobnie jak u Lokiceratops. Meduzaceratops miał dwa długie rozchylone na boki rogi nadoczne. Na kości nosowej znajdowała się płaska narośl, podobna jak u rodzajów Xenoceratops i Albertaceratops (Chiba i in., 2018; Loewen i in., 2024).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Medusaceratops znaczy "rogate oblicze Meduzy" – kobiety-potwora z mitologii greckiej, która posiadała moc zamieniania w kamień tych, którzy spojrzeli w jej oczy. Zamiast włosów na głowie miała wijące się na wszystkie strony węże, co według autorów nazwy nawiązuje do charakterystycznej kryzy z zakrzywionymi kolcami tego ceratopsa. Epitet gatunkowy lokii został zapożyczony od imienia nordyckiego boga oszustwa Lokiego, ze względu na problemy w identyfikacji okazów ze złoża Mansfield.
Spis gatunków
| Medusaceratops | Ryan, Russell i Hartman, 2010 |
| M. lokii | Ryan, Russell i Hartman, 2010 |
Bibliografia
Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2018). "New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, doi:10.1017/jpa.2017.62
Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224
Longrich, N.R. (2013). "Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. doi:10.3374/014.054.0103
Ryan, M. J., Evans, D. C., & Shepherd, K. M. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. doi:10.1139/e2012-056
Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs". The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press:181-188
![[1]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Fukui_Prefectural_Dinosaur_Museum_20210504_19.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Medusaceratops.jpg){kind=link}