Chubutisaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Chubutisaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Chubutisaurus''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Marcin Szermański]], [[Dawid Mazurek]] | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Dawid Mazurek]] | ||
| − | |Korekta = [[Tomasz Sokołowski]], [[Łukasz Czepiński]], [[Maciej Ziegler]] | + | |Korekta = [[Tomasz Sokołowski]], [[Łukasz Czepiński]], [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | |nazwa = ''Chubutisaurus'' ( | + | |nazwa = ''Chubutisaurus'' (czubutizaur) |
| − | |długość = 18,5 m | + | |długość = 18,5 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> |
| − | |wysokość = 4,3 m (w ramionach) | + | |wysokość = 4,3 m (w ramionach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | |masa = 14 t | + | |masa = 14 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
|miejsce = [[Argentyna]] - Chubut | |miejsce = [[Argentyna]] - Chubut | ||
<small>([[formacja]] [[Cerro Barcino]] - ogniwo Bayo Overo)</small> | <small>([[formacja]] [[Cerro Barcino]] - ogniwo Bayo Overo)</small> | ||
| − | |czas = { | + | |czas = {{Występowanie|113|112}} |
| − | ok. | + | ok. 113-112 [[Ma]] <br> |
| − | <small>[[wczesna kreda]] ( | + | <small>[[wczesna kreda]] (późny [[apt]]-wczesny [[alb]])<small/> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 32: | Linia 30: | ||
[[Camarasauromorpha]] | [[Camarasauromorpha]] | ||
| − | + | [[Titanosauriformes]] | |
| − | + | [[Somphospondyli]] | |
|grafika = Chubutisaurus.jpg | |grafika = Chubutisaurus.jpg | ||
| Linia 47: | Linia 45: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Chubutisaurus'' to rodzaj średniej wielkości | + | ''Chubutisaurus'' to rodzaj średniej wielkości zauropoda żyjącego na terenie dzisiejszej Ameryki Południowej pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego szczątki zostały odnalezione w Argentynie (prowincja Chubut). |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik:Chubutisaurus insignis.jpg|300px|thumb|right|Rysunek łopatki chubutizaura. Autor: Ghedoghedo. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chubutisaurus_insignis.jpg].]] | [[Plik:Chubutisaurus insignis.jpg|300px|thumb|right|Rysunek łopatki chubutizaura. Autor: Ghedoghedo. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chubutisaurus_insignis.jpg].]] | ||
| − | + | [[Holotyp]] to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, który znajduje się w kolekcjach dwóch instytucji badawczych (Argentyńskim Muzeum Historii Naturalnej oraz Muzeum Paleontologicznego Egidia Feruglia) pod czterema numerami katalogowymi (MACN 1222/01-41, MPEF-PV 1129/A-B, D ,E-G, I; CHMO-901 i CHMO-565) obejmujący kręgi grzbietowe: dwa przednie, cztery kręgi ze środkowego do tylnego odcinka kręgosłupa, jeden kompletny trzon, dwa wyrostki kolczyste łuków neuralnych; kręgi ogonowe: jedenaście przednich trzonów, fragmenty czterech przednich kręgów, cztery środkowe trzony i dwa tylne trzony, dwa łuki neuralne; fragmenty żeber szyjnych i grzbietowych, dwa przednie szewrony i izolowane fragmenty szewronu, prawie kompletna lewa k. łopatkowa i fragmenty prawej, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa i promieniowa, cztery kompletne i dwie niekompletne k. śródręcza, lewa k. kulszowa, kompletna prawa k. udowa i grzbietowa połowa lewej, kompletny prawa k. piszczelowa i fragmenty lewej oraz trzy próbki histologiczne z prawej k. udowej. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Bayo Overo [[formacja|formacji]] [[Cerro Barcino]] datowanego na ok. 113-112 [[Ma]] (późny [[apt]]- wczesny [[alb]]). Del Corro (1975) oraz Carballido i współautorzy (2011a) podejrzewali iż osady tego ogniwa pochodzą z późnej kredy ([[cenoman|cenomanu]]). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Anatomia, rozmiary i paleobiologia== | ==Anatomia, rozmiary i paleobiologia== | ||
[[Plik:Chubutisaurus GL.png|300px|thumb|right|Spacerujący niespiesznie czubutizaur. Autor: Gabriel Lio.]] | [[Plik:Chubutisaurus GL.png|300px|thumb|right|Spacerujący niespiesznie czubutizaur. Autor: Gabriel Lio.]] | ||
| − | Kończyny przednie czubutizaura były krótsze od tylnych, a kręgi były w bardzo dużym stopniu [[Pneumatyzacja|spneumatyzowane]] – a więc | + | Kończyny przednie czubutizaura były krótsze od tylnych, a kręgi były w bardzo dużym stopniu [[Pneumatyzacja|spneumatyzowane]] – a więc zawierały puste przestrzenie zwane pleurocelami. Ogon zaś był stosunkowo krótki, w przeciwieństwie do zauropodów należących do [[Diplodocidae]]. Czubutizaur był raczej średniej wielkości zauropodem – wg Paula (2024) mierzył 18 metrów długości ważąc przy tym 12 ton. Molina-Pérez i Larramendi (2020) w swej książce szacują rozmiary omawianego zauropoda na 18,5 m długości, 4,3 m wysokości w ramionach i 14 t masy. |
Czubutizaur prawdopodobnie większą część dnia spędzał na pożywianiu się roślinnością, np: drzewami iglastymi, czy sagowcami. Prawdopodobnie potrafił poruszać się z maksymalną prędkością 24,3 km/h (6,8 m/s), lecz "biegł" tylko wtedy, gdy musiał uciekać przed wielkimi drapieżnikami żyjącymi razem z nim np: [[Tyrannotitan|tyranotytanami]] (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). | Czubutizaur prawdopodobnie większą część dnia spędzał na pożywianiu się roślinnością, np: drzewami iglastymi, czy sagowcami. Prawdopodobnie potrafił poruszać się z maksymalną prędkością 24,3 km/h (6,8 m/s), lecz "biegł" tylko wtedy, gdy musiał uciekać przed wielkimi drapieżnikami żyjącymi razem z nim np: [[Tyrannotitan|tyranotytanami]] (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| − | Początkowo utworzono dla tego dinozaura osobną rodzinę (Chubutisauridae). Później najczęściej klasyfikowało się tego kredowego zauropoda w obrębie brachiozaurydów ([[Leonardo Salgado|Salgado]], 1993) lub tytanozaurów (Upchurch i in., 2004). | + | Początkowo utworzono dla tego dinozaura osobną rodzinę (Chubutisauridae). Później najczęściej klasyfikowało się tego kredowego zauropoda w obrębie brachiozaurydów ([[Leonardo Salgado|Salgado]], 1993) lub tytanozaurów (Upchurch i in., 2004). Późniejsze analizy filogenetyczne (np: Carballido i in., 2011A, 2011B; D'Emic, 2012; González Riga i in., 2009) wykazały, że ''Chubutisaurus'' jest najbardziej bazalnym przedstawicielem kladu [[Somphospondyli]] albo nawet bazalnym przedstawicielem kladu [[Camarasauromorpha]] (wraz z taksonem siostrzanym ''[[Wintonotitan]]'') więc nie należy ani do [[Brachiosauridae]], ani do [[Titanosauria]]. Najnowsze analizy filogenetyczne uwzględniające ten takson potwierdzają jego przynależność do somfospondyli (np: Carballido i in., 2022). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 80: | Linia 74: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | Carballido, J.L., Bellardini, F., Salgado, L. (2022). "The Rise of Non-Titanosaur Macronarians in South America". [W]: A. Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 237–268. [https://doi.org/10.1007%2F978-3-030-95959-3_7] | ||
| + | |||
Carballido J.L., Pol D., Cerda I., Salgado L. (2011A). "The osteology of ''Chubutisaurus insignis'' del Corro, 1975 (Dinosauria: Neosauropoda) from the 'middle' Cretaceous of central Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology. 31 (1), ss. 93–110 | Carballido J.L., Pol D., Cerda I., Salgado L. (2011A). "The osteology of ''Chubutisaurus insignis'' del Corro, 1975 (Dinosauria: Neosauropoda) from the 'middle' Cretaceous of central Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology. 31 (1), ss. 93–110 | ||
Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011B). "Osteology and phylogenetic relationships of ''Tehuelchesaurus benitezii'' (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia". The Linnean Society of London, [[doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x]] | Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011B). "Osteology and phylogenetic relationships of ''Tehuelchesaurus benitezii'' (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia". The Linnean Society of London, [[doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x]] | ||
| + | |||
| + | del Corro, G. (1975). "Un nuevo sauropodo del Cretácico Superior". Actas del Primer Congreso Argentino de Paleontologia y Bioestratigrafia 2:229-240 | ||
D'Emic, M. (2012). "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] | D'Emic, M. (2012). "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] | ||
González Riga, B.J., Previtera, E. & Pirrone, C.A. (2008). "''Malarguesaurus florenciae'' gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research, 30(1), 135–148. [[doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006]] | González Riga, B.J., Previtera, E. & Pirrone, C.A. (2008). "''Malarguesaurus florenciae'' gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research, 30(1), 135–148. [[doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006]] | ||
| + | |||
| + | Salgado, L. (1993). "Comments on ''Chubutisaurus insignis'' del Corro (Saurischia, Sauropoda)". Ameghiniana. 30 (3): 265-270 | ||
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004): Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004): Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | ||
| − | Paul, G.S. (2024): "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja) wyd. Princeton University - Princeton i Oxford</small> | + | Paul, G.S. (2024): "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja) wyd. Princeton University - Princeton i Oxford |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 103: | Linia 104: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Alb]] |
Aktualna wersja na dzień 17:31, 6 paź 2024
| Autor: | Marcin Szermański, Dawid Mazurek |
| Korekta: | Tomasz Sokołowski, Łukasz Czepiński, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki |
| Chubutisaurus (czubutizaur) | |
|---|---|
| Długość | 18,5 m [1] |
| Wysokość | 4,3 m (w ramionach) [1] |
| Masa | 14 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Chubut
(formacja Cerro Barcino - ogniwo Bayo Overo) |
| Czas |
ok. 113-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Levi bernardo. [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Chubutisaurus to rodzaj średniej wielkości zauropoda żyjącego na terenie dzisiejszej Ameryki Południowej pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego szczątki zostały odnalezione w Argentynie (prowincja Chubut).
Materiał kopalny
Holotyp to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, który znajduje się w kolekcjach dwóch instytucji badawczych (Argentyńskim Muzeum Historii Naturalnej oraz Muzeum Paleontologicznego Egidia Feruglia) pod czterema numerami katalogowymi (MACN 1222/01-41, MPEF-PV 1129/A-B, D ,E-G, I; CHMO-901 i CHMO-565) obejmujący kręgi grzbietowe: dwa przednie, cztery kręgi ze środkowego do tylnego odcinka kręgosłupa, jeden kompletny trzon, dwa wyrostki kolczyste łuków neuralnych; kręgi ogonowe: jedenaście przednich trzonów, fragmenty czterech przednich kręgów, cztery środkowe trzony i dwa tylne trzony, dwa łuki neuralne; fragmenty żeber szyjnych i grzbietowych, dwa przednie szewrony i izolowane fragmenty szewronu, prawie kompletna lewa k. łopatkowa i fragmenty prawej, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa i promieniowa, cztery kompletne i dwie niekompletne k. śródręcza, lewa k. kulszowa, kompletna prawa k. udowa i grzbietowa połowa lewej, kompletny prawa k. piszczelowa i fragmenty lewej oraz trzy próbki histologiczne z prawej k. udowej. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Bayo Overo formacji Cerro Barcino datowanego na ok. 113-112 Ma (późny apt- wczesny alb). Del Corro (1975) oraz Carballido i współautorzy (2011a) podejrzewali iż osady tego ogniwa pochodzą z późnej kredy (cenomanu).
Anatomia, rozmiary i paleobiologia
Kończyny przednie czubutizaura były krótsze od tylnych, a kręgi były w bardzo dużym stopniu spneumatyzowane – a więc zawierały puste przestrzenie zwane pleurocelami. Ogon zaś był stosunkowo krótki, w przeciwieństwie do zauropodów należących do Diplodocidae. Czubutizaur był raczej średniej wielkości zauropodem – wg Paula (2024) mierzył 18 metrów długości ważąc przy tym 12 ton. Molina-Pérez i Larramendi (2020) w swej książce szacują rozmiary omawianego zauropoda na 18,5 m długości, 4,3 m wysokości w ramionach i 14 t masy.
Czubutizaur prawdopodobnie większą część dnia spędzał na pożywianiu się roślinnością, np: drzewami iglastymi, czy sagowcami. Prawdopodobnie potrafił poruszać się z maksymalną prędkością 24,3 km/h (6,8 m/s), lecz "biegł" tylko wtedy, gdy musiał uciekać przed wielkimi drapieżnikami żyjącymi razem z nim np: tyranotytanami (Molina-Pérez i Larramendi, 2020).
Pozycja systematyczna
Początkowo utworzono dla tego dinozaura osobną rodzinę (Chubutisauridae). Później najczęściej klasyfikowało się tego kredowego zauropoda w obrębie brachiozaurydów (Salgado, 1993) lub tytanozaurów (Upchurch i in., 2004). Późniejsze analizy filogenetyczne (np: Carballido i in., 2011A, 2011B; D'Emic, 2012; González Riga i in., 2009) wykazały, że Chubutisaurus jest najbardziej bazalnym przedstawicielem kladu Somphospondyli albo nawet bazalnym przedstawicielem kladu Camarasauromorpha (wraz z taksonem siostrzanym Wintonotitan) więc nie należy ani do Brachiosauridae, ani do Titanosauria. Najnowsze analizy filogenetyczne uwzględniające ten takson potwierdzają jego przynależność do somfospondyli (np: Carballido i in., 2022).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Chubutisaurus pochodzi od nazwy prowincji Chubut, gdzie został odnaleziony jego holotyp. Znaczy ona dosłownie "jaszczur z Chubut".
Spis gatunków
| Chubutisaurus | del Corro, 1975 |
| C. insignis | del Corro, 1975 |
Bibliografia
Carballido, J.L., Bellardini, F., Salgado, L. (2022). "The Rise of Non-Titanosaur Macronarians in South America". [W]: A. Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 237–268. [3]
Carballido J.L., Pol D., Cerda I., Salgado L. (2011A). "The osteology of Chubutisaurus insignis del Corro, 1975 (Dinosauria: Neosauropoda) from the 'middle' Cretaceous of central Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology. 31 (1), ss. 93–110
Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011B). "Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia". The Linnean Society of London, doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x
del Corro, G. (1975). "Un nuevo sauropodo del Cretácico Superior". Actas del Primer Congreso Argentino de Paleontologia y Bioestratigrafia 2:229-240
D'Emic, M. (2012). "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
González Riga, B.J., Previtera, E. & Pirrone, C.A. (2008). "Malarguesaurus florenciae gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research, 30(1), 135–148. doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006
Salgado, L. (1993). "Comments on Chubutisaurus insignis del Corro (Saurischia, Sauropoda)". Ameghiniana. 30 (3): 265-270
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004): Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Paul, G.S. (2024): "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja) wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chubutisaurus.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chubutisaurus_insignis.jpg){kind=link}