Ojo Alamo: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Koprolity) |
m |
||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
==Wiek== | ==Wiek== | ||
[[Plik:Ojo Alamo conglomerate lens with petrified wood.jpg|thumb|Odsłonięcia skał formacji Ojo Alamo z widocznym w środku fragmentem skamieniałego drzewa. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ojo_Alamo_conglomerate_lens_with_petrified_wood.jpg]]] | [[Plik:Ojo Alamo conglomerate lens with petrified wood.jpg|thumb|Odsłonięcia skał formacji Ojo Alamo z widocznym w środku fragmentem skamieniałego drzewa. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ojo_Alamo_conglomerate_lens_with_petrified_wood.jpg]]] | ||
| − | Dokładny wiek formacji Ojo Alamo jest trudny do ustalenia, ale uważa się, że osady ogniwa Naashoibito pochodzą z [[mastrycht]]u, natomiast Kimbeto - [[paleocen]]u. Na podstawie datowania metotodów U-Pb (uranowo-ołowiową) cyrkonów określono wiek ogniwa Naashoibito na 70 [[Ma]], natomiast metoda Ar/Ar (argon-argon) dała nieco młodszy wiek (ok. 67-66,5 [[Ma]]). Sugeruje, to, że omawiana podjednostka jest nieco starsza niż [[formacja]] [[ | + | Dokładny wiek formacji Ojo Alamo jest trudny do ustalenia, ale uważa się, że osady ogniwa Naashoibito pochodzą z [[mastrycht]]u, natomiast Kimbeto - [[paleocen]]u. Na podstawie datowania metotodów U-Pb (uranowo-ołowiową) cyrkonów określono wiek ogniwa Naashoibito na 70 [[Ma]], natomiast metoda Ar/Ar (argon-argon) dała nieco młodszy wiek (ok. 67-66,5 [[Ma]]). Sugeruje, to, że omawiana podjednostka jest nieco starsza niż [[formacja]] [[Hell Creek]] (Fowler, 2017). Według badań Flynna i współpracowników (2025) warstwy ogniwa Naashoibito zawierające skamieniałości dinozaurów datowane są na schyłek [[mastrycht]]u, a ich wiek wynosi od 66,9 do 66,4 [[Ma]]. Zdaniem badaczy mezoziczna część pokłady Ojo Alamo odpowiada swoim wiekiem warstwom [[Hell Creek]]. Z kolei Flynn i in. (2020) uważają, że paleoceńske osady formacji Ojo Alamo (ogniwo Kimbeto) powstały tuż po erze mezozoicznej, około 66-65 [[Ma]]. |
==Paleofauna== | ==Paleofauna== | ||
| Linia 63: | Linia 63: | ||
SMP VP-2430 - niekompletny szkielet | SMP VP-2430 - niekompletny szkielet | ||
| | | | ||
| − | Pierwotnie był zaliczony do grupy [[Velociraptorinae | + | Pierwotnie był zaliczony do grupy [[Velociraptorinae]]. |
| | | | ||
[[Plik:Dineobellator skeleton.png|200px]] | [[Plik:Dineobellator skeleton.png|200px]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:51, 13 lis 2025
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Formacja Ojo Alamo | |
|---|---|
| Wiek |
ok. (?70) 67-65 Ma |
| Miejsce | USA - Nowy Meksyk |
| Podjednostki | ogniwa Naashoibito i Kimbeto |
| Leży pod | formacja Kirtland (niezgodnie) |
| Leży nad | formacja Nacimiento |
| Klimat | tropikalny |
| Litologia | piaskowce i mułowce |
 Odsłonięcia skał formacji Ojo Alamo w rezerwacie Bisti/De-Na-Zin. Fot. Kent G. Budge [3] | |
Wstęp
Formacja Ojo Alamo to jednostka skalna znajdująca się w amerykańskim stanie Meksyk (Basen San Juan). Jest ona datowana na schyłek ery mezozoicznej oraz początek kenozocznej.
Paleoceńskie dinozaury?
Przez długi czas naukowcy zastanawiali się, czy nieptasie dinozaury mogły przetrwać wymieranie kredowe. Fassett i współpracownicy (2002) donieśli o 34 elementach szkieletu hadrozauryda, które pochodziły z paleoceńskiej części formacji Ojo Alamo. Zdaniem naukowców, skamieniałości te nie zostały wtórnie przeniesione ze starszych osadów kredowych, lecz pochodzą z młodszych warstw paleoceńskich. Fauna dinozaurów z Nowego Meksyku mogła być dość zróżnicowana, a ich przedstawiciele prawdopodobnie żyli jeszcze około 1 mln lat po wymieraniu kredowym. Fassett i in. uważają, że dinozaury mogły przetrwać uderzenie asteroidy poprzez licznie złożone zakopane jaja tuż przed samym kataklizmem. Zakopane jaja mogły stanowić bezpieczne schronienie dla rozwijających się embrionów w dwóch pierwszych latach po katastrofie, co mogło umożliwić im przetrwanie najgorszej fazy jej skutków. Fassett (2009) i Fassett i in. (2011) na podstawie danych palinologicznych (pyłki roślin i zarodniki) oraz paleomagnetycznych stwierdzili kenozoiczny wiek ogniwa Naashoibito oraz formacji Animas z Kolorado, gdzie odnaleziono skamieniałości dinozaurów. Zdaniem powyższych naukowców skamieniałości dinozaurów nie zostały przemieszczone z warstw kredowych.
Z taką interpretacją nie zgadzają się Lucas i in. (2009). Naukowcy uważają, że Fassett (2009) nie przedstawił wystarczająco przekonujących dowodów na obecność paleoceńskich dinozaurów. Ich zdaniem Fassett (2009) zignorował znaczną nieciągłość osadów występującą powyżej warstw zawierających dinozaury w ogniwie Naashoibito. Dodatkowo Fassett w swojej publikacji traktował podjednostki formacji Ojo Alamo (ogniwa Naashoibito i Kimbeto) za jednolitą jednostkę stratygraficzną, przypisując jej wiek paleoceński, co według poprzednich badań było błędem. Ponadto Lucas i współpracownicy podają, że tylko jedna kość hadrozauryda może być młodsza, gdyż została ona przeniesiona z warstw kredowych. Tym samym ten zespół naukowców stwierdził, że dane palinologiczne i magnetostratygraficzne przytoczone przez Fassetta są niewiarygodne.
Wiek
Dokładny wiek formacji Ojo Alamo jest trudny do ustalenia, ale uważa się, że osady ogniwa Naashoibito pochodzą z mastrychtu, natomiast Kimbeto - paleocenu. Na podstawie datowania metotodów U-Pb (uranowo-ołowiową) cyrkonów określono wiek ogniwa Naashoibito na 70 Ma, natomiast metoda Ar/Ar (argon-argon) dała nieco młodszy wiek (ok. 67-66,5 Ma). Sugeruje, to, że omawiana podjednostka jest nieco starsza niż formacja Hell Creek (Fowler, 2017). Według badań Flynna i współpracowników (2025) warstwy ogniwa Naashoibito zawierające skamieniałości dinozaurów datowane są na schyłek mastrychtu, a ich wiek wynosi od 66,9 do 66,4 Ma. Zdaniem badaczy mezoziczna część pokłady Ojo Alamo odpowiada swoim wiekiem warstwom Hell Creek. Z kolei Flynn i in. (2020) uważają, że paleoceńske osady formacji Ojo Alamo (ogniwo Kimbeto) powstały tuż po erze mezozoicznej, około 66-65 Ma.
Paleofauna
Na terenach formacji Ojo Alamo występowały bardzo podobne grupy dinozaurów jak w półnonych regionach Ameryki Północnej, jednak nowością były zauropody z grupy Titanosauria. Dorosłe tytanozaury zapewne nie były narażone na ataki ze strony tyranozaurydów, jednak mogły stanowić zagrożenie dla młodych, starych i chorych. Innymi występującymi grupami roślinożerców były hadrozaurydy, ceratopsydy oraz ankylozaury. W cieniu dużych drapieżników żyły mniejsze dromeozaurydy, troodontydy oraz owiraptorozaury. Oprócz dinozaurów faunę Ojo Alamo stanowiły również krokodylomorfy, żółwie, łuskonośne, ryby oraz ssaki. Według Flynna i współpracowników (2025) fauna dinozaurów w mastrychtcie nie była jednolita w całej Laramidii.
Dinozaury
| Dinozaury | ||||
|---|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
Naashoibito |
wiele okazów |
Pierwszy opisany zauropod pochodzący z mastrychtu Ameryki Północnej. |
| |
|
Naashoibito |
SMP VP-2430 - niekompletny szkielet |
Pierwotnie był zaliczony do grupy Velociraptorinae. |
| |
|
Naashoibito |
wiele okazów |
Jedyny opisany nodozauryd z omawianej formacji. |
| |
|
Naashoibito |
wiele okazów |
Chasmozauryn blisko spokrewniony z Triceratops. |
| |
|
Naashoibito |
SMP VP-1458 - zrośnięte kości łonowe |
Obecnie jest uważany za nomen dubium. |
| |
|
Naashoibito |
NMMNH P-32742 - ząb |
Nieokreślony gatunek z rodzaju Richardoestesia. |
| |
|
Niezidentyfikowany ankylozaur [1] |
Naashoibito |
SMP VP-1570, SMP VP-1573, SMP VP-1731, SMP VP-1831, SMP VP-1832, SMP VP1863, SMP VP-2355, SMP VP-2519 - osteodermy; SMP VP-2048 - osteoderma oraz dwa niezidentyfikowane fragmenty kości; USNM 8571 - niemalże kompletna lewa łopatka |
Te okazy mogą należeć do różnych taksonów. | |
|
Niezidentyfikowany ankylozauryd [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-22654 - dwie fragmentaryczne osteodermy miedniczne; NMMNH P-33917 - osteoderma; NMMNH P46390 - ząb; SMP VP-1249 - niekompletny przedni kręg ogonowy; SMP VP-2632 - lewa kość łopatkowo-krucza, kręgi z połączonymi żebrami, kręgi, żebra, fragmenty żeber połączonych z niezidentyfikowanymi kośćmi |
Takson mogący być podobny do Euoplocephalus. |
|
|
Niezidentyfikowany cenagnatyd [1] |
Naashoibito |
SMP VP-2172 - niekompletny pazur stopy |
Niediagnostyczny takson. Zachowany pazur jest krótki, masywny oraz lekko wygięty. | |
|
Niezidentyfikowany ceratopsyd [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-21100 - niekompletna prawa kość łuskowa; NMMNH P-25074 - częściowa kości ciemieniowa; SMP VP-1459 - dwa niezidentyfikowane fragmenty krawędzi kryzy młodocianego lub młodego osobnika; SMP VP-1533 – fragmenty podstawy czaszki oraz fragmenty kości znajdujące się w konkrecji; SMP VP-1642 - nieokreślony element czaszki; SMP VP-1714 - trzon kręgu grzbietowego; SMP VP-1830 - niezidentyfikowany fragment kości; SMP VP-2047 - niezidentyfikowany element w czterech częściach; SMP VP-2088 - trzon kręgu i towarzyszące fragmenty kości; SMP VP-2107 - fragmenty podstawy czaszki; SMP VP-2262 – niekompletny prawy wyrostek dziobiasty; SMP VP-2509 - 88 zębów i fragmentów zębów; SMP VP-2539 - dwa prawdopodobne fragmenty kości łuskowej; SMP VP-2589 - nieoznaczone fragmenty czaszki; SMP VP-2592 - fragment prawdopodobnie kości czołowej oraz zidentyfikowany fragment kostny; SMP VP-2693 - ząb; SMP VP-2733 - prawdopodobny fragment rogu |
Te okazy mogą należeć do rodzaju Ojoceratops. | |
|
Naashoibito |
SMP VP-1244 - trzy niezidentyfikowane kostne elementy; SMP VP-1820 - fragment kręgu; SMP VP-1833 i SMP VP-VP-2191 - niezidentyfikowana kość; SMP VP-2066 - bliższa część niezidentyfikowanej kości; SMP VP-2106 - dalsza część ?kości strzałkowej; SMP VP-2108 - niezidentyfikowany element; SMP VP-2231 - ?fragment kończyny; SMP VP-2261 - ?fragment czaszki; SMP VP-2516 - ?fragment żebra; SMP VP-2591 - element pozaczaszkowy; SMP VP-2596 - niekompletny trzon kręgu oraz fragmenty czaszki; SMP VP-2627 - ?kość skrzydłowa zewnętrzna; SMP VP-2700 - koprolit; SMP VP-2784 -?fragmenty czaszki oraz kręgów; SMP VP-2789 - prawie kompletne żebro; SMP VP-2808 - ?niekompletny kręg oraz fragmenty kręgów |
Niediagnostyczne taksony. Skąpy materiał kopalny uniemożliwia przypisanie ich do konkretnych grup. | ||
|
Niezidentyfikowany hadrozauryd [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-22544 - niekompletna prawa kość piszczelowa; SMP VP-1247 - zwietrzałe i niekompletne kręgi ogonowe; SMP VP- 1320 - niekompletne ścięgno; SMP VP-1624 - kręgi oraz ich fragmenty; SMP VP-1867 - niekompletne żebro i fragmenty kręgów; SMP VP2050 - prawie kompletna kość strzałkowa; SMP VP-2087 - fragmenty czaszki z niekompletnym wyrostkiem dziobiastym; SMP VP-2508 i SMP VP-2692 - zęby oraz ich fragmenty; SMP VP-2809 - ? skostniałe ścięgno; SMP VP-2823 - prawie kompletny trzon kręgu ogonowego |
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson. | |
|
Niezidentyfikowany lambeozauryn [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-19147 - 22 żerba, dwa kręgi grzbietowe, pięć wyrostków kolczystych, skostniałe ścięgno, słabo zachowana kość krzyżowa, niekompletna prawa łopatka, części obydwu kości łonowych, dystalna część kości piszczeli; SMP VP-1534 - prawie kompletna prawa kość jarzmowa; SMP VP-2263 - prawie kompletna lewa kość ramienna |
Takson mogący być podobny do Corythosaurus i Hypacrosaurus. | |
|
Niezidentyfikowany ornitomimyd [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-22660 - niekompletny pazur; NMMNH P-37811 - niekompletny paliczek; NMMNH P-38482 - dystalna części kości śródstopia IV będącej w 20 kawałkach |
Niediagnostyczne takson. |
|
|
Naashoibito |
NMMNH P-28367 i NMMNH P-28369 - niekompletne zęby; SMP VP-1318 - niekompletne kręg ogonowy; SMP VP-2176 - niekompletny trzon kręgu ogonowego; SMP VP-2434 i SMP VP-2521 - ?fragment czaszki; SMP VP-2435 - prawdopodobny fragment czaszki; SMP VP-2500 - dwa fragmenty ? kości ciemieniowej oraz częściowa mózgoczaszka; SMP VP-2626 - niekompletny kręg oraz powiązane z nim fragmenty kości; SMP VP-2069 - niekompletny ?ząb przedszczękowy; SMP VP-2709 - niekompletna kość śródstopia; SMP VP-2781 - niekompletny pazur stopy; SMP VP-2788 - prawie kompletny pazur stopy; SMP VP-3357 - paliczek stopy ?III-1 |
Niediagnostyczne taksony. | ||
|
Niezidentyfikowany tyranozauryd [1] |
Naashoibito |
AMNH 5882 - prawy paliczek stopy; NMMNH P-7199 - fragment lewej kości zębowej, fragmenty zębów oraz fragment kręgu; SMP VP-1113 - niekompletna prawa kość udowa; SMP VP-1317 - niekompletny wierzchołek zęba; SMP VP-1574 - prawie kompletny ząb; SMP VP-1848 - lewa kość śródstopia; SMP VP-2105 - prawie kompletny prawa kość łopatkowo-krucza; SMP VP-2174 - wierzchołek zęba powiązany z niezidentyfikowanym fragmentem kości; SMP VP-2352 - boczna połowa zęba. |
Takson mogący być odrębny od Tyrannosaurus. |
|
|
Niezidentyfikowany troodontyd [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-22566 i SMP VP-3341 - cztery zęby |
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson. |
|
Krokodylomorfy
| Krokodylomorfy | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Naashoibito |
SMP VP-2504 - ząb z górnej lub dolnej szczęki |
Ten okaz może należeć do rodzaju Brachychampsa. | |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Crocodylidae [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-25022, SMP VP-2049 i SMP VP-2787 - zęby; SMP VP-1321, SMP VP-1823 i SMP VP-2511 - osteodermy; NMMNH P-32838 - fragment żuchwy |
Niediagnostyczne taksony. |
Żółwie
| Żółwie | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Naashoibito |
USNM 6555 - elementy skorupy |
Ten okaz był wcześniej uważany za gatunek Basilemys nobilis, jednak został uznany za nomen dubium i został obecnie sklasyfikowany jako nieokreślony gatunek Basilemys. | |
|
Naashoibito |
SMP VP-2527, SMP VP-2590 i USNM 8349 - elementy skorupy |
Nieokreślony gatunek z rodzaju Compsemys. | |
|
Naashoibito |
NMMNH P-29159, SMP VP-1571, SMP VP-1578, SMP VP-1650, SMP VP-2109 i SMP VP-2514 - elementy skorupy |
Nieokreślony gatunek z rodzaju Hoplochelys. | |
|
Naashoibito |
SMP VP-2517 - prawie kompletna prawa kość ciemieniowa |
Ten okaz może należeć do rodzaju Plastomenus. | |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Adocidae [1] |
Naashoibito |
USNM 6554, SMP VP-1308, SMP VP-2356, SMP VP-2389, SMP VP-2663 i SMP VP-2785 - elementy skorupy |
Okaz USNM 6554 jest holotypem Adocus vigoratus, jednak ze względu na brak cech diagnostycznych został uznany za nomen dubium. |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Baenidae [1] |
Naashoibito |
SMP VP-2482, SMP VP-2506, SMP VP-2513, SMP VP-2594, SMP VP-2637 i SMP VP-3259 - elementy skorupy |
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony. |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Paracryptodira [1] |
Naashoibito |
SMP VP-2670 - element skorupy |
Na chwilę obecną jest niemożliwe ustalenie dokładna przynależeć tego okazu wewnętrz grupy Paracryptodira. |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Testudines [1] |
Naashoibito |
SMP VP-2518 i SMP VP-2671 - elementy skorupy |
Niediagnostyczne taksony. |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae [1] |
Naashoibito |
liczne elementy skorupy |
Niediagnostyczne taksony. |
Łuskonośne
| Łuskonośne | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Naashoibito |
NMMNH P-15017 - ząb |
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson. | |
|
Naashoibito |
NMMNH P-36544 - szczęka z zębami; NMMNH P-41233 - dolny ząb; NMMNH P-41224 - górny ząb |
Nieokreślony gatunek z rodzaju Peneteius. | |
Płazy
| Płazy | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel?Batrachosauroididae [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-44917 - kręg tułowiowy |
Przedstawiciel grupy Caudata (płazy ogonowe. |
Ryby kostnoszkieletowe
| Ryby kostnoszkieletowe | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Niezidentyfikowani przedstawiciele Lepisosteidae [1] |
Naashoibito |
SMP VP-2068, SMP VP-2501, SMP VP-2782 i SMP VP-2858 - izolowane łuski |
Niediagnostyczne taksony. |
Ryby chrzęstnoszkieletowe
| Ryby chrzęstnoszkieletowe | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Naashoibito |
NMMNH P-44485 - ząb |
Nieokreślony gatunek z rodzaju Myledaphus. | |
|
Naashoibito |
NMMNH P-27832 - ząb |
Przynależność tego okazu do Squatirhina jest wątpliwa. | |
Ssaki
| Ssaki | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Alphadon marshi [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-49828 i NMMNH P-49779 - zęby |
Przedstawiciel grupy Alphadontinae (torbacze). |
|
Naashoibito |
NMMNH P-30243, NMMNH P-32570, NMMNH P-32771, NMMNH P-32773 i UNM FKK-020 - zęby |
Przedstawiciel grupy Multituberculata (wieloguzkowce). | |
|
Naashoibito |
NMMNH P-41560, NMMNH P-46380, NMMNH P-46381 i NMMNH P-46384 - zęby |
Przedstawiciel grupy Glasbiidae (ssaki niższe). Przynależność tych okazów do rodzaju Glasbius jest niepewna. | |
|
Naashoibito |
NMMNH P-49780 - niekompletny ząb |
Przedstawiciel grupy Multituberculata (wieloguzkowce). | |
|
Mesodma formosa [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-49781, NMMNH P-49782, NMMNH P-49829 i NMMNH P-49830 - zęby |
Przedstawiciel grupy Multituberculata (wieloguzkowce). |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Alphadontinae [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-41549 - zęby |
Przedstawiciel grupy Alphadontinae (torbacze). |
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Multituberculata [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-49783 - ząb |
Być może niediagnostyczny takson. |
|
Naashoibito |
NMMNH P-41557, NMMNH P-46395 i NMMNH P-54200 - zęby |
Przedstawiciel grupy Pediomyidae (torbacze). | |
Pozostałe kręgowce
| Kręgowce | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Niezidentyfikowane przedstawiciele Vertebrata [1] |
Naashoibito |
NMMNH P-32988 - niezidentyfikowany fragment kości; SMP VP-2480, lewa kość czołowa; SMP VP-2502 - dwa koprolity; SMP VP-2512 - dwa niezidentyfikowane fragmenty kości; SMP VP-2662 - niekompletny ?ząb; SMP VP-2695 - dwa niezidentyfikowane fragmenty kości; SMP VP-2700 - koprolit |
Niediagnostyczne taksony. |
Koprolity
Sullivan i Jasinski (2012) opisali 3 morfotypów koprolitów odnalezionych w formacji Ojo Alamo, które zostały odnalezione w ogniwie Naashoibito. Jeden z okazów (SMP VP-2502) został przypisany do morfotypu G. Koprolit charakteryzował się spiralnym, półksiężycowatym kształtem. Miał on długość ok. 55 mm oraz ok. 10,5 mm grubości.
Paleoflora
Na początku paleocenu (ok. 350 tys lat. po wymieraniu kredowym), paleoflora foramcji Ojo Alamo charakteryzowała się wysoką różnorodnością, lecz różniła się od siebie w zależności od danego środowiska. Dominowały w niej rośliny okrytonasienne, a w ich towarzystwie występowały paprotniki, widłakowe oraz rośliny iglaste. Część tej floru mogła być endemiczna dla regionu San Juan. W porównaniu do innych równowiekowych roślinności z Ameryki Północnej, flora Ojo Alamo wykazywała o 10-55% większe zróżnicowanie gatunkowe, przy jednocześnie mniejszej równomierności ich występowania. Dynamiczny rozwój roślin na południu kontynentu północnoamerykańskiego był możliwy dzięki ciepłemu i wilgotnemu klimatowi (Flynn i Peppe, 2019).
Bibliografia
Fassett, J. E. (2009). "New geochronologic and stratigraphic evidence confirms the Paleocene age of the dinosaur‑bearing Ojo Alamo Sandstone and Animas Formation in the San Juan Basin, New Mexico and Colorado". Palaeontologia Electronica, 12(1), 1‑155 [4]
Fassett, J. E., Heaman, L. M., & Simonetti, A. (2011). "Direct U-Pb dating of Cretaceous and Paleocene dinosaur bones, San Juan Basin, New Mexico". Geology, 39(2), 159-162. doi:10.1130/G31466.1
Fassett, J. E., Zielinski, R. A., & Budahn, J. R. (2002). "Dinosaurs that did not die: Evidence for Paleocene dinosaurs in the Ojo Alamo Sandstone, San Juan Basin, New Mexico". Geological Society of America Special Paper, 356, 307-336 [5]
Flynn, A. G., Brusatte, S. L., Chiarenza, A. A., García-Girón, J., Davis, A. J., Fenley, C. W., Leslie, C. E., Secord, R., Shelley, S., Weil, A., Heizler, M. T., Williamson, T. E., & Peppe, D. J. (2025). "Late-surviving New Mexican dinosaurs illuminate high end-Cretaceous diversity and provinciality". Science, 390(6771), 400-404. doi:10.1126/science.adw3282
Flynn, A. G., Davis, A. J., Williamson, T. E., Heizler, M., Fenley, C. W., Leslie, C., Secord, R., Brusatte, S., & Peppe, D. J. (2020). "Early Paleocene magnetostratigraphy and revised biostratigraphy of the Ojo Alamo Sandstone and lower Nacimiento Formation, San Juan Basin, New Mexico, USA". GSA Bulletin, 132(9-10), 2154. doi:10.1130/B35481.1
Flynn, A. G., & Peppe, D. J. (2019). "Early Paleocene tropical forest from the Ojo Alamo Sandstone, San Juan Basin, New Mexico, USA". Paleobiology, 45(4), 612-635. doi:10.1017/pab.2019.24
Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
Lucas, S. G., Sullivan, R. M., Cather, S. M., Jasinski, S. E., Fowler, D. W., Heckert, A. B., Spielmann, J. A., & Hunt, A. P. (2009). "No definitive evidence of Paleocene dinosaurs in the San Juan Basin". Palaeontologia Electronica, 12(2), 8A [6]
Sullivan, R. M., & Jasinski, S. E. (2012). "Coprolites from the Upper Cretaceous Fruitland, Kirtland and Ojo Alamo formations, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 57: 255-262
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 Jasinski, S. E., Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2011). "Taxonomic composition of the Alamo Wash local fauna from the Upper Cretaceous Ojo Alamo Formation (Naashoibito Member), San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53: 216-271
- ↑ Paul, G. S. (2025). "Stratigraphic and anatomical evidence for multiple titanosaurid dinosaur taxa in the Late Cretaceous (Campanian-Maastrichtian) of southwestern North America". Geology of the Intermountain West. 12: 201-220. doi:10.31711/giw.v12.pp201-220
- ↑ Jasinski, S. E., Sullivan, R. M. & Dodson, P. (2020). "New Dromaeosaurid Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from New Mexico and Biodiversity of Dromaeosaurids at the end of the Cretaceous". Scientific Reports. 10 (1). doi:10.1038/s41598-020-61480-7.
- ↑ Jasinski, S. E., Sullivan, R. M., Carter, A. M., Johnson, E. H., Dalman, S. G., Zariwala, J., & Currie, P. J. (2023). "Osteology and reassessment of Dineobellator notohesperus, a southern eudromaeosaur (Theropoda: Dromaeosauridae: Eudromaeosauria) from the latest Cretaceous of New Mexico. The Anatomical Record, 1-45. doi:10.1002/ar.25103
- ↑ Funston, G. F., Williamson, T. E., & Brusatte, S. L. (2024). "A caenagnathid tibia (Theropoda: Oviraptorosauria) from the upper Campanian Kirtland Formation of New Mexico". Cretaceous Research, 158, 105856. doi:10.1016/j.cretres.2024.105856
- ↑ 6,0 6,1 Williamson, T. E., & Weil, A. (2008). "Metatherian mammals from the Naashoibito Member, Kirtland Formation, San Juan Basin, New Mexico and their biochronologic and paleobiogeographic significance". Journal of Vertebrate Paleontology, 28(3), 803-815.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ojo_Alamo_Bisti.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ojo_Alamo_conglomerate_lens_with_petrified_wood.jpg){kind=link}