Styracosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (datowanie za Fiorillo i Tykoskim w druku) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Styracosaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 24: | Linia 25: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Kanada]] - | + | | [[Kanada]] - Alberta |
| − | <small>([[ | + | <small>(formacja [[Dinosaur Park]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | ok. 75-74,5 Ma | + | | ok. 75-74,5 [[Ma]] |
<small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small> | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small> | ||
| Linia 51: | Linia 52: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Styracosaurus'' to [[rodzaj]] średniej wielkości dinozaura rogatego należącego do centrozaurynów. Żył około 75,5-74 milionów lat temu, w okresie późnej kredy ([[kampan]]) na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Rodzaj ten | + | ''Styracosaurus'' to [[rodzaj]] średniej wielkości dinozaura rogatego należącego do centrozaurynów. Żył około 75,5-74 milionów lat temu, w okresie późnej kredy ([[kampan]]) na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Rodzaj ten ma tylko jeden ważny [[gatunek]]: ''Styracosaurus albertensis''. Dawniej do styrakozaura było zaliczanych dużo więcej gatunków, lecz straciły one ważność bądź zostały przeniesione do innych rodzajów (''[[Einiosaurus]]'', ''[[Rubeosaurus]]''). Jego skamieniałości znajdywane są w Kanadyjskiej prowincji Alberta. |
Styrakozaur to roślinożerca żerujący i poruszający się na wszystkich czterech kończynach. Osiągał on długość 5,5 metra, 2 metrów wysokości w biodrach oraz wagę w okolicach 3 ton. Prawdopodobnie padał ofiarą takich dinozaurów drapieżnych jak ''[[Daspletosaurus]]''. | Styrakozaur to roślinożerca żerujący i poruszający się na wszystkich czterech kończynach. Osiągał on długość 5,5 metra, 2 metrów wysokości w biodrach oraz wagę w okolicach 3 ton. Prawdopodobnie padał ofiarą takich dinozaurów drapieżnych jak ''[[Daspletosaurus]]''. | ||
| Linia 61: | Linia 62: | ||
==Diagnoza== | ==Diagnoza== | ||
| + | {{Szablon: diagnoza}} | ||
Ornamentacja kości ciemieniowej na pozycji 1 słabo rozwinięta - wyrostki krótkie, tępe, skierowane grzbietowo lub dziobowo-grzbietowo; wyrostki na pozycji 2 zazwyczaj małe, medialnie zakrzywione w kształcie haków, czasem jako małe, grzbietowo-brzuszne ściśnięte krezy; zwężające się, grzbietowo-brzusznie ściśnięte, zakręcone tylno-bocznie wyrostki na pozycjach 3 i 4; wyrostki 3 rozbieżne i najdłuższe ze wszystkich na kryzie; wyrostki 5-7 zmiennie rozwinięte: krótkie kolcopodobne wyrostki lub są niezmodyfikowane jak u innych centrozaurynów (zmodyfikowano z Ryan i in., 2007). | Ornamentacja kości ciemieniowej na pozycji 1 słabo rozwinięta - wyrostki krótkie, tępe, skierowane grzbietowo lub dziobowo-grzbietowo; wyrostki na pozycji 2 zazwyczaj małe, medialnie zakrzywione w kształcie haków, czasem jako małe, grzbietowo-brzuszne ściśnięte krezy; zwężające się, grzbietowo-brzusznie ściśnięte, zakręcone tylno-bocznie wyrostki na pozycjach 3 i 4; wyrostki 3 rozbieżne i najdłuższe ze wszystkich na kryzie; wyrostki 5-7 zmiennie rozwinięte: krótkie kolcopodobne wyrostki lub są niezmodyfikowane jak u innych centrozaurynów (zmodyfikowano z Ryan i in., 2007). | ||
==Morfologia== | ==Morfologia== | ||
| − | ''Styracosaurus'' jest jednym z najbardziej znanych dinozaurów rogatych. Charakterystyczną cechą tego dinozaura były co najmniej cztery duże kolce na kryzie których długość wahała się w granicach 50-55 cm. Ornamentacja kryzy różniła się u poszczególnych osobników - oprócz charakterystycznych kolców mogły występować mniejsze kolce lub guzki. Kryza miała duże otwory (tzw. okna), które miały na celu zmniejszenie wagi czaszki. Nad nosem znajdował się długi pojedynczy róg o długości ok. 0 | + | ''Styracosaurus'' jest jednym z najbardziej znanych dinozaurów rogatych. Charakterystyczną cechą tego dinozaura były co najmniej cztery duże kolce na kryzie których długość wahała się w granicach 50-55 cm. Ornamentacja kryzy różniła się u poszczególnych osobników - oprócz charakterystycznych kolców mogły występować mniejsze kolce lub guzki. Kryza miała duże otwory (tzw. okna), które miały na celu zmniejszenie wagi czaszki. Nad nosem znajdował się długi pojedynczy róg o długości ok. 0,5 metra. Czaszki styrakozaurów były różne w zależności od osobnika. Niektóre posiadały guzki i haczykowate wyrostki na brzegu kryzy, przypominające te występujące u rodzaju ''[[Centrosaurus]]''. Łączna ilość kolców na kryzie była różna - przeważnie od czterech do sześciu (m.in. u okazu typowego). U niektórych ów kolce były znacznie mniejsze. Niewielkie wybrzuszenia położone bocznie występowały tylko u niektórych okazów. Niewielkie rogi brwiowe występowały jedynie u niedojrzałych osobników, zastąpione u osobników dorosłych płaskimi powierzchniami. Na przodzie czaszki znajdował się duży kostny dziób, a z tyłu szczęk liczne, ciasno upakowane zęby. Jak znaczna część ceratopsów posiadał on duże nozdrza. Na palcach miał niewielkie, zrogowaciałe "kopytka". |
==Styrakozaur w kulturze masowej== | ==Styrakozaur w kulturze masowej== | ||
| − | Styrakozaur należy do najpopularniejszych dinozaurów rogatych - ze względu na charakterystyczną ornamentację kryzy. Występował w filmach: "The Son of Kong" (1933), gdzie ''Styracosaurus'' walczy z bohaterami; "The Valley of Gwangi" (1969), gdzie przeciwstawia się teropodom; "The Land That Time Forgot" (1975), gdzie para zwierząt jest ostrzeliwana przez niemieckiego niemiecki okręt podwodny (U-Boota); Disneyowski film animowany "Dinozaur" (2000). Był także bohaterem powieści Michaela Crichtona pt. Jurassic Park (Park Jurajski). Nie występuje on jednak w jej ekranizacji. Przedstawiony został on także w wielu kreskówkach i filmach dla dzieci w tym Power Rangers: "Dino Thunder", "Dinozaurs", "Dino-Riders", "Dinosaucers" oraz "Zoids". Styrakozaura można napotkać także w niektórych grach wideo jak Jurassic Park, Turok i Zoo Tycoon 2: Extinct Animals. Styrakozaur jest także popularny wśród producentów zabawek. Był między innymi zestawem z klocków LEGO, dzięki czemu miedzy innymi znają go już najmłodsi miłośnicy dinozaurów. | + | Styrakozaur należy do najpopularniejszych dinozaurów rogatych - ze względu na charakterystyczną ornamentację kryzy. Występował w filmach: "The Son of Kong" (1933), gdzie ''Styracosaurus'' walczy z bohaterami; "The Valley of Gwangi" (1969), gdzie przeciwstawia się teropodom; "The Land That Time Forgot" (1975), gdzie para zwierząt jest ostrzeliwana przez niemieckiego niemiecki okręt podwodny (U-Boota); Disneyowski film animowany "Dinozaur" (2000). Był także bohaterem powieści Michaela Crichtona pt. ''Jurassic Park'' (Park Jurajski). Nie występuje on jednak w jej ekranizacji. Przedstawiony został on także w wielu kreskówkach i filmach dla dzieci w tym Power Rangers: "Dino Thunder", "Dinozaurs", "Dino-Riders", "Dinosaucers" oraz "Zoids". Styrakozaura można napotkać także w niektórych grach wideo jak Jurassic Park, Turok i Zoo Tycoon 2: Extinct Animals. Styrakozaur jest także popularny wśród producentów zabawek. Był między innymi zestawem z klocków LEGO, dzięki czemu miedzy innymi znają go już najmłodsi miłośnicy dinozaurów. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Styracosaurus'' oznacza "jaszczur z harpunem" (gr. ''styrax''/στύραξ "harpun", ''sauros''/σαῦρος "jaszczur") i odnosi się do kolców na kryzie, które przypominają ostrza harpuna. Epitet gatunkowy ''albertensis'' odnosi się do miejsca odkrycia holotypu: kanadyjskiej prowincji | + | Nazwa ''Styracosaurus'' oznacza "jaszczur z harpunem" (gr. ''styrax''/στύραξ "harpun", ''sauros''/σαῦρος "jaszczur") i odnosi się do kolców na kryzie, które przypominają ostrza harpuna. Epitet gatunkowy ''albertensis'' odnosi się do miejsca odkrycia holotypu: kanadyjskiej prowincji Alberta. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Styracosaurus'' | ! ''Styracosaurus'' | ||
| − | | [[Lambe]], [[1913]] | + | | {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]]}}, [[1913]] |
|- | |- | ||
! ''S. albertensis'' | ! ''S. albertensis'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Lambe}}, 1913 |
|- | |- | ||
| = "S. borealis" | | = "S. borealis" | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Brown}}, [[1937]] ''via'' {{Kpt|[[George Olshevsky|Olshevsky]]}}, [[1992]] |
|- | |- | ||
| = ''[[Monoclonius]] albertensis'' | | = ''[[Monoclonius]] albertensis'' | ||
| − | | ( | + | | ({{Kpt|Lambe}}, 1913) {{Kpt|Leathy}}, [[1987]] |
|- | |- | ||
| = ''S. parksi'' | | = ''S. parksi'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Brown}} i {{Kpt|Schlaikjer}}, 1937 |
|- | |- | ||
| ''S. ovatus'' | | ''S. ovatus'' | ||
| − | | [[Gilmore]], [[1930]] | + | | {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1930]] |
| = ''[[Rubeosaurus]] ovatus'' | | = ''[[Rubeosaurus]] ovatus'' | ||
| − | | [[McDonald]] i [[Horner]], [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Scott McDonald|McDonald]]}} i {{Kpt|[[John Horner|Horner]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
| "S. makeli" | | "S. makeli" | ||
| − | | Czerkas i Czerkas, [[1990]] | + | | {{Kpt|Czerkas}} i {{Kpt|Czerkas}}, [[1990]] |
| = ''[[Einiosaurus]] procurvicornis'' | | = ''[[Einiosaurus]] procurvicornis'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Sampson}}, [[1995]] |
|} | |} | ||
Wersja z 16:39, 15 lis 2012
| Autor: | Korekta: |
| Paweł Kryta | Maciej Ziegler |
| Styracosaurus (styrakozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 5,5 m |
| Masa: | ok. 1,8-3 t |
| Miejsce występowania: | Kanada - Alberta
(formacja Dinosaur Park) |
| Czas występowania | ok. 75-74,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Raul Martin [1] | |
Wstęp
Styracosaurus to rodzaj średniej wielkości dinozaura rogatego należącego do centrozaurynów. Żył około 75,5-74 milionów lat temu, w okresie późnej kredy (kampan) na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Rodzaj ten ma tylko jeden ważny gatunek: Styracosaurus albertensis. Dawniej do styrakozaura było zaliczanych dużo więcej gatunków, lecz straciły one ważność bądź zostały przeniesione do innych rodzajów (Einiosaurus, Rubeosaurus). Jego skamieniałości znajdywane są w Kanadyjskiej prowincji Alberta.
Styrakozaur to roślinożerca żerujący i poruszający się na wszystkich czterech kończynach. Osiągał on długość 5,5 metra, 2 metrów wysokości w biodrach oraz wagę w okolicach 3 ton. Prawdopodobnie padał ofiarą takich dinozaurów drapieżnych jak Daspletosaurus.
Materiał kopalny
Okaz typowy: CMN 344 - niemal kompletna czaszka.
Okazy przypisane: AMNH 5372, AMNH 5361, ROM 1436, TMP 86.126.1, TMP 89.91.1; cały materiał ceratopsydów ze złoża 42.
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Ornamentacja kości ciemieniowej na pozycji 1 słabo rozwinięta - wyrostki krótkie, tępe, skierowane grzbietowo lub dziobowo-grzbietowo; wyrostki na pozycji 2 zazwyczaj małe, medialnie zakrzywione w kształcie haków, czasem jako małe, grzbietowo-brzuszne ściśnięte krezy; zwężające się, grzbietowo-brzusznie ściśnięte, zakręcone tylno-bocznie wyrostki na pozycjach 3 i 4; wyrostki 3 rozbieżne i najdłuższe ze wszystkich na kryzie; wyrostki 5-7 zmiennie rozwinięte: krótkie kolcopodobne wyrostki lub są niezmodyfikowane jak u innych centrozaurynów (zmodyfikowano z Ryan i in., 2007).
Morfologia
Styracosaurus jest jednym z najbardziej znanych dinozaurów rogatych. Charakterystyczną cechą tego dinozaura były co najmniej cztery duże kolce na kryzie których długość wahała się w granicach 50-55 cm. Ornamentacja kryzy różniła się u poszczególnych osobników - oprócz charakterystycznych kolców mogły występować mniejsze kolce lub guzki. Kryza miała duże otwory (tzw. okna), które miały na celu zmniejszenie wagi czaszki. Nad nosem znajdował się długi pojedynczy róg o długości ok. 0,5 metra. Czaszki styrakozaurów były różne w zależności od osobnika. Niektóre posiadały guzki i haczykowate wyrostki na brzegu kryzy, przypominające te występujące u rodzaju Centrosaurus. Łączna ilość kolców na kryzie była różna - przeważnie od czterech do sześciu (m.in. u okazu typowego). U niektórych ów kolce były znacznie mniejsze. Niewielkie wybrzuszenia położone bocznie występowały tylko u niektórych okazów. Niewielkie rogi brwiowe występowały jedynie u niedojrzałych osobników, zastąpione u osobników dorosłych płaskimi powierzchniami. Na przodzie czaszki znajdował się duży kostny dziób, a z tyłu szczęk liczne, ciasno upakowane zęby. Jak znaczna część ceratopsów posiadał on duże nozdrza. Na palcach miał niewielkie, zrogowaciałe "kopytka".
Styrakozaur w kulturze masowej
Styrakozaur należy do najpopularniejszych dinozaurów rogatych - ze względu na charakterystyczną ornamentację kryzy. Występował w filmach: "The Son of Kong" (1933), gdzie Styracosaurus walczy z bohaterami; "The Valley of Gwangi" (1969), gdzie przeciwstawia się teropodom; "The Land That Time Forgot" (1975), gdzie para zwierząt jest ostrzeliwana przez niemieckiego niemiecki okręt podwodny (U-Boota); Disneyowski film animowany "Dinozaur" (2000). Był także bohaterem powieści Michaela Crichtona pt. Jurassic Park (Park Jurajski). Nie występuje on jednak w jej ekranizacji. Przedstawiony został on także w wielu kreskówkach i filmach dla dzieci w tym Power Rangers: "Dino Thunder", "Dinozaurs", "Dino-Riders", "Dinosaucers" oraz "Zoids". Styrakozaura można napotkać także w niektórych grach wideo jak Jurassic Park, Turok i Zoo Tycoon 2: Extinct Animals. Styrakozaur jest także popularny wśród producentów zabawek. Był między innymi zestawem z klocków LEGO, dzięki czemu miedzy innymi znają go już najmłodsi miłośnicy dinozaurów.
Etymologia
Nazwa Styracosaurus oznacza "jaszczur z harpunem" (gr. styrax/στύραξ "harpun", sauros/σαῦρος "jaszczur") i odnosi się do kolców na kryzie, które przypominają ostrza harpuna. Epitet gatunkowy albertensis odnosi się do miejsca odkrycia holotypu: kanadyjskiej prowincji Alberta.
Spis gatunków
| Styracosaurus | Lambe, 1913 | ||
|---|---|---|---|
| S. albertensis | Lambe, 1913 | ||
| = "S. borealis" | Brown, 1937 via Olshevsky, 1992 | ||
| = Monoclonius albertensis | (Lambe, 1913) Leathy, 1987 | ||
| = S. parksi | Brown i Schlaikjer, 1937 | ||
| S. ovatus | Gilmore, 1930 | = Rubeosaurus ovatus | McDonald i Horner, 2010 |
| "S. makeli" | Czerkas i Czerkas, 1990 | = Einiosaurus procurvicornis | Sampson, 1995 |
Bibliografia
Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2012) "A new species of the centrosaurine ceratopsid Pachyrhinosaurus from the North Slope (Prince Creek Formation: Maastrichtian) of Alaska" Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2011.0033
McDonald A.T. & Horner J.R. (2010) "New Material of "Styracosaurus" ovatus from the Two Medicine Formation of Montana", In: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, and David A. Eberth (eds), New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium, Indiana University Press, 656 pp.
McDonald A.T. (2011) "A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation". PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710
Ryan, M.J.; Holmes, R. & Russell, A.P. (2007). "A revision of the late Campanian centrosaurine ceratopsid genus Styracosaurus from the Western Interior of North America" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 944-962.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Styracosaurus
![[1]](http://www.raul-martin.net/raulmartin/new/styracosaurus.jpg){kind=link}