Lythronax: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Filogeneza i biogeografia: +ref.)
m
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Lythronax''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Lythronax''}}
<small>
+
{{Opis
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Janusz Mermer]]
| Autor:
+
|Korekta                = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]]
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Lythronax'' (lytronaks)
|-
+
|długość                = 6,8 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press". </ref>
| [[Janusz Mermer]]
+
|wysokość              = 2,3 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
| [[Maciej Ziegler]]
+
|masa                  = 1,4 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
|}
+
|dieta                  = mięsożerny
</small>
+
|miejsce                = [[USA]] - Utah  
 
+
<small>([[formacja]] [[Wahweap]] - ogniwo Reynolds Point)</small>
----
+
|czas                  = {{Występowanie|81.6|80.6}}
 
+
ok. 81,6-80,6 [[Ma]] <ref>Badanie przeprowadzone przez Beveridge'a i in. (2022) wykazało, że dokładny wiek osadów, w którym odnaleziono ''Lythronax'' wynosi 81,49 [[Ma]]. Wiek ogniwa Reynolds Point, gdzie wydobyto [[holotyp]] ''Lythronax'' jest w przedziale 81,55-80,62 [[Ma]]. W haśle jako czas występowania dinozaura przyjęto cały wiek ogniwa Reynolds Point.</ref><br>
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
! colspan=2 | ''Lythronax''
 
|-
 
! '''Długość''':
 
| 8 m
 
 
 
|-
 
! '''Masa''':
 
| 1,75-2,8<ref>Na podstawie opisu ''[[Bistahieversor]]'', odpowiednio zmniejszona.</ref> t
 
 
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
| [[USA]] - Utah  
 
 
 
<small>([[formacja]] [[Wahweap]])
 
 
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
| 80,6-79,9 [[Ma]]
 
 
 
 
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
 
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
|-
+
|systematyka            =
! '''Systematyka'''
+
[[Dinosauria]]
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Saurischia]]
 
[[Saurischia]]
Linia 50: Linia 29:
  
 
[[Tyrannosaurinae]]
 
[[Tyrannosaurinae]]
|-
 
| colspan=2 |[[Plik:Lythronax_i_Teratophoneus_Scott_Hartman.png|400px|]]
 
<small>Szkielety ''Lythronax'' (z tyłu) i ''[[Teratophoneus]]''. Odnalezione kości na pomarańczowo.
 
 
Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.</small>
 
|-
 
|}
 
  
 +
[[Teratophoneini]]
 +
|grafika                = Lythronax argestes cast.jpg
 +
|podpis                = Zrekonstruowany szkielet ''Lythronax''.
 +
|PorównanieGrupa        = Tyrannosauridae
 +
|PorównanieDługość      = 6.8
 +
|mapa                  =
 +
<display_points type="terrain" zoom=3>
 +
37.1911, -111.6467~Nipple Butte, formacja [[Wahweap]]~<br>'''UMNH VP 20200''' - okaz holotypowy ''[[Lythronax]] argestes''
 +
</display_points>
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
 
''Lythronax argestes'' z [[kampan]]u [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] to najstarszy znany [[tyranozauryd]]. Jego odkrycie może mieć duże znaczenie dla rekonstrukcji filogenezy tej grupy.
 
''Lythronax argestes'' z [[kampan]]u [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] to najstarszy znany [[tyranozauryd]]. Jego odkrycie może mieć duże znaczenie dla rekonstrukcji filogenezy tej grupy.
Linia 65: Linia 47:
  
 
==Materiał==
 
==Materiał==
[[Holotyp]]: prawa kość szczękowa, obie kości nosowe, prawa kość czołowa, lewa kość jarzmowa, lewa kość kwadratowa, prawa kość klinowa boczna (ang. ''laterosphenoid''), prawa kość podniebienia, lewa kość zębowa, lewa kość płatowa , lewa kość kątowa górna, lewa kość przedstawowa, żebro grzbietowe, szewron, obie kości łonowe, lewa kość piszczelowa, lewa kość strzałkowa, kości lewego śródstopia II i IV.
+
[[Plik:Lythronax_i_Teratophoneus_Scott_Hartman.png|thumb|Szkielety ''Lythronax'' (z tyłu) i ''Teratophoneus''. Odnalezione kości na pomarańczowo. Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.]]
 +
[[Holotyp]] UMNH VP 20200 to: prawa kość szczękowa, obie kości nosowe, prawa kość czołowa, lewa kość jarzmowa, lewa kość kwadratowa, prawa kość klinowa boczna (ang. ''laterosphenoid''), prawa kość podniebienia, lewa kość zębowa, lewa kość płatowa , lewa kość kątowa górna, lewa kość przedstawowa, żebro grzbietowe, szewron, obie kości łonowe, lewa kość piszczelowa, lewa kość strzałkowa, kości lewego śródstopia II i IV.
  
 
==Diagnoza==
 
==Diagnoza==
Linia 71: Linia 54:
  
 
{{Szablon: diagnoza}}
 
{{Szablon: diagnoza}}
[[Tyranozauryd]] którego cechują następujące [[autapomorfia|autapomorfie]]: sigmoidalna boczna krawędź kości szczękowej; stosunek szerokości przedniej części kości nosowej do części środkowej większy niż 2,5; powierzchnie styku kości czołowej z kośćmi przedczołową i zaoczodołową niemal łączą się ze sobą, oddzielone są tylko wąskim, głębokim, grzbietowo-bocznym rowkiem; obecność odrębnego kołnierza pod oczodołem, na kości jarzmowej. ''Lythronax'' charakteryzuje się także unikalną kombinacją cech obecnych u innych tyranozauroidów
+
[[Tyranozauryd]] którego cechują następujące [[autapomorfia|autapomorfie]]: sigmoidalna boczna krawędź kości szczękowej; stosunek szerokości przedniej części kości nosowej do części środkowej większy niż 2,5; powierzchnie styku kości czołowej z kośćmi przedczołową i zaoczodołową niemal łączą się ze sobą, oddzielone są tylko wąskim, głębokim, grzbietowo-bocznym rowkiem; obecność odrębnego kołnierza pod oczodołem, na kości jarzmowej. ''Lythronax'' charakteryzuje się także unikalną kombinacją cech obecnych u innych tyranozauroidów.
  
 
==Budowa==
 
==Budowa==
Linia 83: Linia 66:
 
[[Plik:Lythronax_Steve_Corbato_szkielt.jpg|200px|thumb|left|Rekonstrukcja szkieletu. [http://www.flickr.com/photos/93986423@N00/10724480496/in/photostream/ Fot.: Steve Corbato].]]
 
[[Plik:Lythronax_Steve_Corbato_szkielt.jpg|200px|thumb|left|Rekonstrukcja szkieletu. [http://www.flickr.com/photos/93986423@N00/10724480496/in/photostream/ Fot.: Steve Corbato].]]
  
[[Mark Loewen|Loewen]] i współpracownicy ([[2013]]) przeprowadzili [[analiza filogenetyczna|analizę filogenetyczną]], obejmującą 54 gatunki [[teropod]]ów. Według niej ''Lythronax'' jest [[zaawansowany]]m przedstawicielem [[Tyrannosaurinae]], siostrzanym do [[klad]]u tworzonego przez ''[[Tyrannosaurus]] rex'', ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Zhuchengtyrannus]] magnus'', co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej [[zaawansowany]]ch tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 [[Ma]]. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione [[takson]]y tworzą wraz z ''[[Teratophoneus]] curriei'' i ''[[Bistahieversor]] sealeyi'' [[klad]] wewnątrz [[Tyrannosaurinae]] (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów<ref>http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.</ref>), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z [[kampan]]u północnej Laramidii ([[Albertosaurinae]], ''[[Daspletosaurus]]'' i 2 nienazwane [[takson]]y) są bardziej [[bazalny|bazalne]]. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów [[Tyrannosauridae]] pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec [[kampan]]u jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – [[Tyrannosaurinae]] i [[Albertosaurinae]] – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać z a dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność [[hadrozauryd]]ów w Ameryce Pd.<ref>Prieto-Marquez, A. & Salinas, G.C. (2010) A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology 30(30: 813-837 [doi:10.1080/02724631003763508]</ref>). Innym przykładem mogą być [[Ceratopside]], których tylko jedna znana linia (''[[Sinoceratops]]'') opuściła Amerykę Północną<ref>Xu, X., Wang, K., Zhao, X., & Li, D. (2010) First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. Chinese Science Bulletin 55: 1631–1635 [doi:10.1007/s11434-009-3614-5]</ref>, co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.
+
[[Mark Loewen|Loewen]] i współpracownicy ([[2013]]) przeprowadzili [[analiza filogenetyczna|analizę filogenetyczną]], obejmującą 54 gatunki [[teropod]]ów (zob. [[Tyrannosauroidea#Loewen_i_in..2C_2013|kladogram]]). Według niej ''Lythronax'' jest [[zaawansowany]]m przedstawicielem [[Tyrannosaurinae]], siostrzanym do [[klad]]u tworzonego przez ''[[Tyrannosaurus]] rex'', ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Zhuchengtyrannus]] magnus'' (wg [[Tyrannosauroidea#Fiorillo_i_Tykoski_2014|Fiorillo i Tykoskiego (2014), na podstawie Brusatte i in., 2010]] przedstawicielem tego klady był też ''[[Nanuqsaurus]]'')  co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej [[zaawansowany]]ch tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 [[Ma]]. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione [[takson]]y tworzą wraz z ''[[Teratophoneus]] curriei'' i ''[[Bistahieversor]] sealeyi'' [[klad]] wewnątrz [[Tyrannosaurinae]] (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów<ref>http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.</ref>), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z [[kampan]]u północnej Laramidii ([[Albertosaurinae]], ''[[Daspletosaurus]]'' i 2 nienazwane [[takson]]y) są bardziej [[bazalny|bazalne]]. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów [[Tyrannosauridae]] pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec [[kampan]]u jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – [[Tyrannosaurinae]] i [[Albertosaurinae]] – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać za dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność [[hadrozauryd]]ów w Ameryce Pd.<ref>Prieto-Marquez, A. & Salinas, G.C. (2010) A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology 30(30: 813-837 [doi:10.1080/02724631003763508]</ref>). Innym przykładem mogą być [[Ceratopsidae]], których tylko jedna znana linia (''[[Sinoceratops]]'') opuściła Amerykę Północną<ref>Xu, X., Wang, K., Zhao, X., & Li, D. (2010) First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. Chinese Science Bulletin 55: 1631–1635 [doi:10.1007/s11434-009-3614-5]</ref>, co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.
 +
[[Plik:Lythronax argestes a by raph04art.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Raph04art [http://raph04art.deviantart.com/art/Lythronax-Argestes-A-644113693].]]
 +
 
 +
Późniejsze analizy filogenetyczne ([[Tyrannosauroidea#Brusatte_i_Carr_2016|Brusatte i Carra (2016)]] oraz oparta na niej [[Tyrannosauroidea#Carr_i_in._2017|Carr i in. (2017)]]) wykazały mniej zaawansowaną pozycję ''Lythronax'', gdzie był on bardziej bazalny niż ''[[Daspletosaurus]]''. Zdaniem [[Tyrannosauroidea#Voris i in., 2020|Vorisa i in. (2020)]] oraz [[Tyrannosauroidea#Warshaw i Fowler, 2022|Warshawa i Fowlera (2022)]] najbliższymi kuzynami opisywanego dinozaura są ''[[Teratophoneus]]'' i ''[[Dynamoterror]]''.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! ''Lythronax''
+
|{{V|''Lythronax''}}
 
| {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}}, {{Kpt|[[Randall Irmis|Irmis]]}}, {{Kpt|[[Joseph Sertich|Sertich]]}}, {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}} i {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]]}}, [[2013]]
 
| {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}}, {{Kpt|[[Randall Irmis|Irmis]]}}, {{Kpt|[[Joseph Sertich|Sertich]]}}, {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}} i {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]]}}, [[2013]]
 
|-
 
|-
! ''L. argestes''
+
|{{V|''L. argestes''}}
 
| {{Kpt|Loewen, Irmis, Sertich, Currie}} i {{Kpt|Sampson}}, 2013
 
| {{Kpt|Loewen, Irmis, Sertich, Currie}} i {{Kpt|Sampson}}, 2013
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
<small>
+
<small>Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. [[doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876]]
 +
 
 +
Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. [[doi:10.1038/srep20252]]
 +
 
 +
Carr, T.D., Varricchio, D.J., Sedlmayr, J.C., Roberts, E.M. & Moore, J.S. (2017) "A new tyrannosaur with evidence for anagenesis and crocodile-like facial sensory system" Scientific Reports, 7, 44942. [[doi:10.1038/srep44942]]
 +
 
 
Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. [[doi:10.1371/journal.pone.0079420]]
 
Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. [[doi:10.1371/journal.pone.0079420]]
  
 +
Voris, J.T., Therrien, F., Zelenitzky, D.K., Brown, C.M.. (2020). "A new tyrannosaurine (Theropoda:Tyrannosauridae) from the Campanian Foremost Formation of Alberta, Canada, provides insight into the evolution and biogeography of tyrannosaurids". Cretaceous Research: 104388. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104388]]
 +
 +
Warshaw, E.A. & Fowler, D.W. (2022). "A transitional species of ''Daspletosaurus'' Russell, 1970 from the Judith River Formation of eastern Montana". PeerJ. 10. e14461. [[doi:10.7717/peerj.14461]]
 
<references/></small>
 
<references/></small>
  

Aktualna wersja na dzień 22:15, 20 gru 2023

Autor: Janusz Mermer
Korekta: Maciej Ziegler, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski


Lythronax (lytronaks)
Długość 6,8 m [1]
Wysokość 2,3 m (w biodrach) [1]
Masa 1,4 t [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce USA - Utah

(formacja Wahweap - ogniwo Reynolds Point)

Czas
252 201 145
66

ok. 81,6-80,6 Ma [2]
późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

Tyrannosauridae

Tyrannosaurinae

Teratophoneini

Lythronax argestes cast.jpg
Zrekonstruowany szkielet Lythronax.
Homo sapiens.png Tyrannosauridae.png

6.8 m

Porównanie wielkości Lythronax i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Lythronax argestes z kampanu Ameryki Północnej to najstarszy znany tyranozauryd. Jego odkrycie może mieć duże znaczenie dla rekonstrukcji filogenezy tej grupy.

Etymologia

Nazwa pochodzi od greckich słów lythron (krew wypływająca z rany, nieczysta krew[3]) i anax (król). Epitet argestes pochodzi od homeryckiego określenia południowego wiatru i nawiązuje do miejsca miejsca odkrycia na południu Ameryki Północnej.

Materiał

Szkielety Lythronax (z tyłu) i Teratophoneus. Odnalezione kości na pomarańczowo. Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.

Holotyp UMNH VP 20200 to: prawa kość szczękowa, obie kości nosowe, prawa kość czołowa, lewa kość jarzmowa, lewa kość kwadratowa, prawa kość klinowa boczna (ang. laterosphenoid), prawa kość podniebienia, lewa kość zębowa, lewa kość płatowa , lewa kość kątowa górna, lewa kość przedstawowa, żebro grzbietowe, szewron, obie kości łonowe, lewa kość piszczelowa, lewa kość strzałkowa, kości lewego śródstopia II i IV.

Diagnoza

Rekonstrukcja czaszki (A), rekonstrukcja ze znanymi elementami na brązowo (B) (autor: Lukas Panzarin), wybrane kości czaszki (C-J). Skale: A i C-J = 10 cm, B = 50 cm. Źródło: Loewen i in., 2013.

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Tyranozauryd którego cechują następujące autapomorfie: sigmoidalna boczna krawędź kości szczękowej; stosunek szerokości przedniej części kości nosowej do części środkowej większy niż 2,5; powierzchnie styku kości czołowej z kośćmi przedczołową i zaoczodołową niemal łączą się ze sobą, oddzielone są tylko wąskim, głębokim, grzbietowo-bocznym rowkiem; obecność odrębnego kołnierza pod oczodołem, na kości jarzmowej. Lythronax charakteryzuje się także unikalną kombinacją cech obecnych u innych tyranozauroidów.

Budowa

Czaszka Lythronax argestes jest krótka i szeroka. W kości szczękowej znajduje się 11 zębów, przy czym pięć pierwszych jest wyraźnie większych od pozostałych. Tylna część czaszki jest silnie rozszerzona, przez co oczodoły są skierowane ku przodowi podobnie jak u Tyrannosaurus i Tarbosaurus. Również żuchwa, która jest w tylnej części głęboka upodabnia Lythronax do tych rodzajów. Elementy szkieletu pozaczaszkowego są podobne jak u innych tyranozaurydów. Kość łonowa najbardziej przypomina te u tyranozaura i tarbozaura – jej hakowate zakończenie jest bardziej rozrośnięte grzbietowo-brzusznie niż u bardziej bazalnych form.

Filogeneza i biogeografia

Rekonstrukcja głowy. Fot.: Steve Corbato.
Trójwymiarowa rekonstrukcja czaszki. Kość kwadaratowo-jarzmowa (na szaro) pochodzi od Teratophoneus. Źródło: Loewen i in., 2013.
Rekonstrukcja szkieletu. Fot.: Steve Corbato.

Loewen i współpracownicy (2013) przeprowadzili analizę filogenetyczną, obejmującą 54 gatunki teropodów (zob. kladogram). Według niej Lythronax jest zaawansowanym przedstawicielem Tyrannosaurinae, siostrzanym do kladu tworzonego przez Tyrannosaurus rex, Tarbosaurus bataar i Zhuchengtyrannus magnus (wg Fiorillo i Tykoskiego (2014), na podstawie Brusatte i in., 2010 przedstawicielem tego klady był też Nanuqsaurus) co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej zaawansowanych tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 Ma. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione taksony tworzą wraz z Teratophoneus curriei i Bistahieversor sealeyi klad wewnątrz Tyrannosaurinae (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów[4]), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z kampanu północnej Laramidii (Albertosaurinae, Daspletosaurus i 2 nienazwane taksony) są bardziej bazalne. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów Tyrannosauridae pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec kampanu jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – Tyrannosaurinae i Albertosaurinae – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać za dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność hadrozaurydów w Ameryce Pd.[5]). Innym przykładem mogą być Ceratopsidae, których tylko jedna znana linia (Sinoceratops) opuściła Amerykę Północną[6], co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.

Rekonstrukcja. Autor: Raph04art [1].

Późniejsze analizy filogenetyczne (Brusatte i Carra (2016) oraz oparta na niej Carr i in. (2017)) wykazały mniej zaawansowaną pozycję Lythronax, gdzie był on bardziej bazalny niż Daspletosaurus. Zdaniem Vorisa i in. (2020) oraz Warshawa i Fowlera (2022) najbliższymi kuzynami opisywanego dinozaura są Teratophoneus i Dynamoterror.

Spis gatunków

Lythronax Loewen, Irmis, Sertich, Currie i Sampson, 2013
L. argestes Loewen, Irmis, Sertich, Currie i Sampson, 2013

Bibliografia

Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876

Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Carr, T.D., Varricchio, D.J., Sedlmayr, J.C., Roberts, E.M. & Moore, J.S. (2017) "A new tyrannosaur with evidence for anagenesis and crocodile-like facial sensory system" Scientific Reports, 7, 44942. doi:10.1038/srep44942

Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. doi:10.1371/journal.pone.0079420

Voris, J.T., Therrien, F., Zelenitzky, D.K., Brown, C.M.. (2020). "A new tyrannosaurine (Theropoda:Tyrannosauridae) from the Campanian Foremost Formation of Alberta, Canada, provides insight into the evolution and biogeography of tyrannosaurids". Cretaceous Research: 104388. doi:10.1016/j.cretres.2020.104388

Warshaw, E.A. & Fowler, D.W. (2022). "A transitional species of Daspletosaurus Russell, 1970 from the Judith River Formation of eastern Montana". PeerJ. 10. e14461. doi:10.7717/peerj.14461

  1. 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press".
  2. Badanie przeprowadzone przez Beveridge'a i in. (2022) wykazało, że dokładny wiek osadów, w którym odnaleziono Lythronax wynosi 81,49 Ma. Wiek ogniwa Reynolds Point, gdzie wydobyto holotyp Lythronax jest w przedziale 81,55-80,62 Ma. W haśle jako czas występowania dinozaura przyjęto cały wiek ogniwa Reynolds Point.
  3. http://www.anbg.gov.au/gnp/gnp2/lythrum-salicaria.html
  4. http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.
  5. Prieto-Marquez, A. & Salinas, G.C. (2010) A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology 30(30: 813-837 [doi:10.1080/02724631003763508]
  6. Xu, X., Wang, K., Zhao, X., & Li, D. (2010) First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. Chinese Science Bulletin 55: 1631–1635 [doi:10.1007/s11434-009-3614-5]