Chubutisaurus

Autor:	Marcin Szermański, Dawid Mazurek
Korekta:	Tomasz Sokołowski, Łukasz Czepiński, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki

---

Chubutisaurus (czubutizaur)
Długość	18,5 m
Wysokość	4,3 m (w ramionach)
Masa	14 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Chubut (formacja Cerro Barcino - ogniwo Bayo Overo)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 113-112 Ma wczesna kreda (późny apt-wczesny alb)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Camarasauromorpha Titanosauriformes Somphospondyli
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Levi bernardo. [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E10 km na p\u00f3\u0142nocny wch\u00f3d od Cerro Barcino\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"10 km na p\u00f3\u0142nocny wch\u00f3d od Cerro Barcino\n","link":"","lat":-43.39999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":-68.2999999999999971578290569595992565155029296875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Chubutisaurus to rodzaj średniej wielkości zauropoda żyjącego na terenie dzisiejszej Ameryki Południowej pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego szczątki zostały odnalezione w Argentynie (prowincja Chubut).

Materiał kopalny

Rysunek łopatki chubutizaura. Autor: Ghedoghedo. [1].

Holotyp to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, który znajduje się w kolekcjach dwóch instytucji badawczych (Argentyńskim Muzeum Historii Naturalnej oraz Muzeum Paleontologicznego Egidia Feruglia) pod czterema numerami katalogowymi (MACN 1222/01-41, MPEF-PV 1129/A-B, D ,E-G, I; CHMO-901 i CHMO-565) obejmujący kręgi grzbietowe: dwa przednie, cztery kręgi ze środkowego do tylnego odcinka kręgosłupa, jeden kompletny trzon, dwa wyrostki kolczyste łuków neuralnych; kręgi ogonowe: jedenaście przednich trzonów, fragmenty czterech przednich kręgów, cztery środkowe trzony i dwa tylne trzony, dwa łuki neuralne; fragmenty żeber szyjnych i grzbietowych, dwa przednie szewrony i izolowane fragmenty szewronu, prawie kompletna lewa k. łopatkowa i fragmenty prawej, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa i promieniowa, cztery kompletne i dwie niekompletne k. śródręcza, lewa k. kulszowa, kompletna prawa k. udowa i grzbietowa połowa lewej, kompletny prawa k. piszczelowa i fragmenty lewej oraz trzy próbki histologiczne z prawej k. udowej. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Bayo Overo formacji Cerro Barcino datowanego na ok. 113-112 Ma (późny apt- wczesny alb). Del Corro (1975) oraz Carballido i współautorzy (2011a) podejrzewali iż osady tego ogniwa pochodzą z późnej kredy (cenomanu).

Anatomia, rozmiary i paleobiologia

Spacerujący niespiesznie czubutizaur. Autor: Gabriel Lio.

Kończyny przednie czubutizaura były krótsze od tylnych, a kręgi były w bardzo dużym stopniu spneumatyzowane – a więc zawierały puste przestrzenie zwane pleurocelami. Ogon zaś był stosunkowo krótki, w przeciwieństwie do zauropodów należących do Diplodocidae. Czubutizaur był raczej średniej wielkości zauropodem – wg Paula (2024) mierzył 18 metrów długości ważąc przy tym 12 ton. Molina-Pérez i Larramendi (2020) w swej książce szacują rozmiary omawianego zauropoda na 18,5 m długości, 4,3 m wysokości w ramionach i 14 t masy.

Czubutizaur prawdopodobnie większą część dnia spędzał na pożywianiu się roślinnością, np: drzewami iglastymi, czy sagowcami. Prawdopodobnie potrafił poruszać się z maksymalną prędkością 24,3 km/h (6,8 m/s), lecz "biegł" tylko wtedy, gdy musiał uciekać przed wielkimi drapieżnikami żyjącymi razem z nim np: tyranotytanami (Molina-Pérez i Larramendi, 2020).

Pozycja systematyczna

Początkowo utworzono dla tego dinozaura osobną rodzinę (Chubutisauridae). Później najczęściej klasyfikowało się tego kredowego zauropoda w obrębie brachiozaurydów (Salgado, 1993) lub tytanozaurów (Upchurch i in., 2004). Późniejsze analizy filogenetyczne (np: Carballido i in., 2011A, 2011B; D'Emic, 2012; González Riga i in., 2009) wykazały, że Chubutisaurus jest najbardziej bazalnym przedstawicielem kladu Somphospondyli albo nawet bazalnym przedstawicielem kladu Camarasauromorpha (wraz z taksonem siostrzanym Wintonotitan) więc nie należy ani do Brachiosauridae, ani do Titanosauria. Najnowsze analizy filogenetyczne uwzględniające ten takson potwierdzają jego przynależność do somfospondyli (np: Carballido i in., 2022).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Chubutisaurus pochodzi od nazwy prowincji Chubut, gdzie został odnaleziony jego holotyp. Znaczy ona dosłownie "jaszczur z Chubut".

Spis gatunków

Chubutisaurus	del Corro, 1975
C. insignis	del Corro, 1975

Bibliografia

Carballido, J.L., Bellardini, F., Salgado, L. (2022). "The Rise of Non-Titanosaur Macronarians in South America". [W]: A. Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 237–268. [3]

Carballido J.L., Pol D., Cerda I., Salgado L. (2011A). "The osteology of Chubutisaurus insignis del Corro, 1975 (Dinosauria: Neosauropoda) from the 'middle' Cretaceous of central Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology. 31 (1), ss. 93–110

Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011B). "Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia". The Linnean Society of London, doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x

del Corro, G. (1975). "Un nuevo sauropodo del Cretácico Superior". Actas del Primer Congreso Argentino de Paleontologia y Bioestratigrafia 2:229-240

D'Emic, M. (2012). "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

González Riga, B.J., Previtera, E. & Pirrone, C.A. (2008). "Malarguesaurus florenciae gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research, 30(1), 135–148. doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006

Salgado, L. (1993). "Comments on Chubutisaurus insignis del Corro (Saurischia, Sauropoda)". Ameghiniana. 30 (3): 265-270

Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004): Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Paul, G.S. (2024): "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja) wyd. Princeton University - Princeton i Oxford