Rukwatitan: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Nowe hasło)
 
m
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Rukwatitan''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Rukwatitan''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor        = [[Mateusz Tałanda]]
−
| Autor:
+
|Korekta      = [[Michał Siedlecki]]
−
| Korekta:
+
|nazwa        = ''Rukwatitan'' (rukwatytan)
−
|-
+
|długość      = 16,2 m<ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref>
−
| [[Mateusz Tałanda]]
+
|wysokość    = 3,5 m (w ramionach)<ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|
+
|masa        = 7,9 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta        = roślinożerny
−
</small>
+
|miejsce      = [[Tanzania]] - region Rukwa
 +
<small>([[formacja]] [[Galula]] - środkowa część ogniwa Namba</small>
 +
|czas        = {{Występowanie|90|85}}
 +
ok. ?90 - ?85 [[Ma]]<ref>Datowanie formacji Galula jest problematyczne. Z analizy paleomagnatycznej wiemy, że skały ogniwa Namba nie są starsze niż cenoman i nie młodsze niż kampan. Podany przedział czasowy jest spekulatywny i arbitralny. Źródło: Widlansky, Sarah J.; Clyde, William C.; O'Connor, Patrick M.; Roberts, Eric M.; Stevens, Nancy J. (March 2018). "Paleomagnetism of the Cretaceous Galula Formation and implications for vertebrate evolution". Journal of African Earth Sciences. 139: 403–420 https://doi.org/10.1016%2Fj.jafrearsci.2017.11.029</ref><br>
 +
<small> [[późna kreda]] (?[[turon]] - ?[[santon]])</small>
 +
|systematyka =
 +
[[Dinosauria]]
  
−
----
+
[[Sauropodomorpha]]
  
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
[[Sauropoda]]
−
! colspan=2 | ''Rukwatitan'' (rukwatytan)
 
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| 9,5-10 m
 
  
−
|-
+
[[Macronaria]]
−
! '''Masa''':
 
−
| ?
 
  
−
|-
+
[[Titanosauria]]
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Tanzania]]
 
  
−
<small>([[formacja]] [[Galula]])</small>
+
[[Lithostrotia]]
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| 110-100 [[Ma]]
 
  
−
<small>[[późna kreda]] ([[cenoman]] - [[apt]])</small>
+
?[[Eutitanosauria]]
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
−
[[Sauropodomorpha]]
+
?[[Saltasauroidea]]
  
−
[[Sauropoda]]
+
|grafika    = Rukwatitan humerus.jpg
−
 
+
|podpis    = Bliższa część kości ramieniowej rukwatytana. Zdjęcie: Eric Gorscak. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rukwatitan_humerus.jpg]
−
[[Neosauropoda]]
+
|PorównanieGrupa =
−
 
+
|PorównanieDługość    =
−
[[Macronaria]]
+
|mapa        =
−
 
 
−
[[Titanosauria]]
 
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Opisthocoelicaudia.jpg|400px|]]
 
−
<small>Tak mógł wyglądać rukwatytan.</small>
 
−
|-
 
−
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
 
−
|-
 
−
| colspan=2 |
 
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
−
8.7° S, 32.7° E|stanowisko Namba 2
+
8.7° S, 32.7° E~stanowisko Namba 2
 
</display_points>
 
</display_points>
−
|}
+
}}
 +
==Wstęp==
 +
'''Rukwatitan''' to rodzaj [[Sauropoda|zauropoda]] z grupy [[Titanosauria|tytanozaurów]] żyjący na terenie obecnej Tanzanii w późnej kredzie.
  
−
== Wstęp ==
+
==Etymologia==
−
'''Rukwatytan''' (łac. ''Rukwatitan bisepultus'') to [[dinozaur]] z grupy [[Sauropoda|zauropodów]] zamieszkujących [[Gondwana|Gondwanę]] w okresie [[kreda|kredowym]]. Nazwa pochodzi od słowa Rukwa, które jest nazwą jeziora w Tanzanii i basenu ryftowego, w którym znaleziono tego dinozaura. Tytanami w mitologii greckiej nazywano potomstwo Uranusa i Gei, są symbolem brutalnej siły i ogromnych rozmiarów. Drugi człon nazwy ''bisepultus'' pochodzi z łaciny. Oznacza dwukrotnie pogrzebany, co odnosi się do zasypania okazu typowego przez muł rzeczny, a następnie odgrzebania niektórych jego kości przez rzekę i zdeponowania ich kawałek dalej razem z piaskiem. Zauropod ten zamieszkiwał tereny dzisiejszej [[Tanzania|Tanzanii]] około 110-100 milionów lat temu.
+
Nazwa rodzajowa pochodzi od słowa Rukwa, które jest nazwą jeziora w Tanzanii i basenu ryftowego, w którym znaleziono tego dinozaura. Tytanami w mitologii greckiej nazywano potomstwo Uranusa i Gei, są symbolem brutalnej siły i ogromnych rozmiarów. Epitet gatunkowy ''bisepultus'' pochodzi z łaciny. Oznacza dwukrotnie pogrzebany, co odnosi się do zasypania okazu typowego przez muł rzeczny, a następnie odgrzebania niektórych jego kości przez rzekę i zdeponowania ich kawałek dalej razem z piaskiem.  
  
−
== Materiał kopalny ==
+
==Materiał kopalny==
−
Znany jest jak dotąd jeden niekompletny szkielet rukwatytana. Składa się z trzech tylnych [[kręg]]ów szyjnych, części łuku neuralnego z przedniego kręgu grzbietowego, trzech przednich kręgów ogonowych, sześciu środkowych kręgów ogonowych, dwóch łuków hemalnych, wielu częściowo zachowanych żeber, lewej łopatki, częściowo zachowanych obu kości kruczych, lewej kości ramieniowej, częściowej prawej kości łokciowej, lewej biodrowej i bliższej części prawej kości łonowej. W innym stanowisku natrafiono na prawą kość ramieniową tego dinozaura.
+
[[Holotyp]] (RRBP 07409) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy składający się z trzech dalszych [[kręg|kręgów]] szyjnych, części łuku neuralnego z przedniego kręgu grzbietowego, trzech przednich kręgów ogonowych, sześciu środkowych kręgów ogonowych, dwóch łuków hemalnych, wielu częściowo zachowanych żeber grzbietowych, dalszej części lewej łopatki, częściowo zachowanych obu kości kruczych, lewej k. ramieniowej, częściowej prawej k. łokciowej, lewej biodrowej i bliższej części prawej k. łonowej. Został znaleziony na stanowisku RRBP 2007-02 (Namba 2) w późnokredowych osadach środkowej części ogniwa Namba formacji geologicznej Galula. Materiał przypisany to znaleziona w innym stanowisku prawa k. ramieniowa tego dinozaura (RRBP 03151).
  
−
== Krewniacy ==
+
==Systematyka==
−
Badacze są zgodni, że rukwatytan należy do tytanozaurów. Jednak w obrębie tej grupy trudno jednoznacznie wskazać jego najbliższych krewnych, gdyż paleontolodzy mają różne hipotezy na ten temat.
+
Badacze są zgodni, że rukwatytan należy do tytanozaurów. Jednak w obrębie tej grupy trudno jednoznacznie wskazać jego najbliższych krewnych, gdyż paleontolodzy mają różne hipotezy na ten temat. Obecnie wydaje się, że rukwatytan był [[bazalny takson|bazalnym]] przedstawicielem [[Lithostrotia]]. Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020) uznali ten rodzaj za członka [[Saltasauroidea]], zbliżonego wyglądem do [[Epachthosaurus|epachtozaura]]. Silva i współpracownicy (2019) w swej analizie filogenetycznej umieścili go jako [[takson siostrzany]] [[Malawisaurus|malawizaura]], analiza filogenetyczna Gorsacka i O'Connora (2019) umieszcza go w jako członka [[Saltasauridae]] bliżej spokrewnionego z [[Ampelosaurus|ampelozaurem]], [[Nemegtosaurus|nemegtozaurem]] i [[Alamosaurus|alamozaurem]], niż z [[Saltasaurus|saltazaurem]], epachtozaurem i [[Notocolossus|notokolosem]], analiza filogenetyczna Vili i współpracowników (2022) jako takson siostrzany [[Futalognkosaurus|futalognkozaura]], a w analizie filogenetycznej przeprowadzonej przez Gorsacka i współpracowników (2023) okazuje się on taksonem siostrzanym [[Mendozasaurus|mendozazaura]].
  
−
== Paleoekologia ==
+
==Paleoekologia==
−
Niewiele wiadomo o ekosystemie, w którym żył rukwatytan. Fragmentaryczne znaleziska sugerują istnienie jeszcze jednego zauropoda, prawdopodobnie tytanozaura, który występował z rukwatytanem na tym terenie. Innym zwierzęciem znanym z tego samego stanowiska jest krewniak krokodyli ''Rukwasuchus yajabalijekundu''. Teren ten przecinały koryta rzek.
+
Niewiele wiadomo o ekosystemie, w którym żył rukwatytan. Odkryto na tym terenie jeszcze jednego zauropoda, którego nazwano ''[[Shingopana]]''. Innym zwierzęciem znanym z tego samego stanowiska jest krewniak krokodyli ''Rukwasuchus yajabalijekundu''. Teren ten przecinały koryta rzek. Z [[formacja|formacji]] [[Galula]] znamy również kości ryb doskonałokostnych i dwudysznych, żółwi, ssaków ( w tym ''Galulatherium'', prawdopodobnie przedstawicielem grupy Gondwanatheria, [[Theropoda|teropodów]] i krokodyliforma ''Pakasuchus kapilimai''.
  
−
== Spis gatunków ==
+
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
| {{V|''Rukwatitan''}}
 
| {{V|''Rukwatitan''}}
 
| {{Kpt|[[Eric Gorscak|Gorscak]], [[Patrick O'Connor|O'Connor]], [[Nancy Stevens|Stevens]]}} i {{Kpt|[[Eric Roberts|Roberts]]}}, [[2014]]
 
| {{Kpt|[[Eric Gorscak|Gorscak]], [[Patrick O'Connor|O'Connor]], [[Nancy Stevens|Stevens]]}} i {{Kpt|[[Eric Roberts|Roberts]]}}, [[2014]]
 
|-
 
|-
−
| {{V|''Rukwatitan bisepultus''}}
+
| {{V|''R. bisepultus''}}
−
| {{Kpt|[[Eric Gorscak|Gorscak]], [[Patrick O'Connor|O'Connor]], [[Nancy Stevens|Stevens]]}} i {{Kpt|[[Eric Roberts|Roberts]]}}, [[2014]]
+
| {{Kpt|Gorscak, O'Connor, Stevens}} i {{Kpt|Roberts}}, 2014
 
|}
 
|}
  
Linia 83: Linia 68:
  
 
Gorscak, E., O‘Connor, P.M. 2016. Time-calibrated models support congruency between Cretaceous continental rifting and titanosaurian evolutionary history. Biology letters, t. 12, nr 4, nr art. 20151047. [[DOI: 10.1098/rsbl.2015.1047]]
 
Gorscak, E., O‘Connor, P.M. 2016. Time-calibrated models support congruency between Cretaceous continental rifting and titanosaurian evolutionary history. Biology letters, t. 12, nr 4, nr art. 20151047. [[DOI: 10.1098/rsbl.2015.1047]]
 +
 +
Gorscak, E.; O’Connor, P. M. (2019). "A new African titanosaurian sauropod dinosaur from the middle Cretaceous Galula Formation (Mtuka Member), Rukwa Rift Basin, southwestern Tanzania". PLoS ONE. 2 (14): e0211412 https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0211412
 +
 +
Gorscak, E., O’Connor, P.M., Roberts, E.M., Stevens, N.J. 2017. The second titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, southwestern Tanzania, with remarks on African
 +
titanosaurian diversity. Journal of Vertebrate Paleontology. [[DOI: 10.1080/02724634.2017.1343250]]
  
 
Gorscak, E., O'Connor, P.M., Stevens, N.J., Roberts, E.M. 2014. The basal titanosaurian ''Rukwatitan bisepultus'' (Dinosauria, Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, Rukwa Rift Basin, southwestern Tanzania. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 5, str. 1133-1154. [[DOI: 10.1080/02724634.2014.845568]]
 
Gorscak, E., O'Connor, P.M., Stevens, N.J., Roberts, E.M. 2014. The basal titanosaurian ''Rukwatitan bisepultus'' (Dinosauria, Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, Rukwa Rift Basin, southwestern Tanzania. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 5, str. 1133-1154. [[DOI: 10.1080/02724634.2014.845568]]
−
</small>
+
 
 +
Gorscak, E.; Lamanna, M. C.; Schwarz, D.; Díez Díaz, V.; Salem, B. S.; Sallam, H. M.; Wiechmann, M. F. (2023). "A new titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the Upper Cretaceous (Campanian) Quseir Formation of the Kharga Oasis, Egypt". Journal of Vertebrate Paleontology. e2199810. https://doi.org/10.1080%2F02724634.2023.2199810
 +
 
 +
Silva, J.C.G. Jr.; Marinho, T.S.; Martinelli, A.G.; Langer, M.C. (2019). "Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil". Zootaxa. 4577 (3): 401–438.  https://doi.org/10.11646%2Fzootaxa.4577.3.1
 +
 
 +
Vila, B.; Sellés, A.; Moreno-Azanza, M.; Razzolini, N. L.; Gil-Delgado, A.; Canudo, J. I.; Galobart, À. (2022). "A titanosaurian sauropod with Gondwanan affinities in the latest Cretaceous of Europe". Nature Ecology & Evolution. 6 (3): 288–296. https://doi.org/10.1038%2Fs41559-021-01651-5
 +
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 96: Linia 92:
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
−
[[Kategoria:cenoman]]
+
[[Kategoria:Turon]]
−
[[Kategoria:apt]]
+
[[Kategoria:Koniak]]
−
[[Kategoria:do sprawdzenia]]
+
[[Kategoria:Santon]]

Aktualna wersja na dzień 22:27, 27 lut 2024

Autor: Mateusz Tałanda
Korekta: Michał Siedlecki

Rukwatitan (rukwatytan)
Długość 16,2 m[1]
Wysokość 3,5 m (w ramionach)[1]
Masa 7,9 t [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce Tanzania - region Rukwa

(formacja Galula - środkowa część ogniwa Namba

Czas
252 201 145
66

ok. ?90 - ?85 Ma[2]
późna kreda (?turon - ?santon)

Systematyka Dinosauria

Sauropodomorpha

Sauropoda

Macronaria

Titanosauria

Lithostrotia

?Eutitanosauria

?Saltasauroidea

Rukwatitan humerus.jpg
Bliższa część kości ramieniowej rukwatytana. Zdjęcie: Eric Gorscak. [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Rukwatitan to rodzaj zauropoda z grupy tytanozaurów żyjący na terenie obecnej Tanzanii w późnej kredzie.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od słowa Rukwa, które jest nazwą jeziora w Tanzanii i basenu ryftowego, w którym znaleziono tego dinozaura. Tytanami w mitologii greckiej nazywano potomstwo Uranusa i Gei, są symbolem brutalnej siły i ogromnych rozmiarów. Epitet gatunkowy bisepultus pochodzi z łaciny. Oznacza dwukrotnie pogrzebany, co odnosi się do zasypania okazu typowego przez muł rzeczny, a następnie odgrzebania niektórych jego kości przez rzekę i zdeponowania ich kawałek dalej razem z piaskiem.

Materiał kopalny

Holotyp (RRBP 07409) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy składający się z trzech dalszych kręgów szyjnych, części łuku neuralnego z przedniego kręgu grzbietowego, trzech przednich kręgów ogonowych, sześciu środkowych kręgów ogonowych, dwóch łuków hemalnych, wielu częściowo zachowanych żeber grzbietowych, dalszej części lewej łopatki, częściowo zachowanych obu kości kruczych, lewej k. ramieniowej, częściowej prawej k. łokciowej, lewej biodrowej i bliższej części prawej k. łonowej. Został znaleziony na stanowisku RRBP 2007-02 (Namba 2) w późnokredowych osadach środkowej części ogniwa Namba formacji geologicznej Galula. Materiał przypisany to znaleziona w innym stanowisku prawa k. ramieniowa tego dinozaura (RRBP 03151).

Systematyka

Badacze są zgodni, że rukwatytan należy do tytanozaurów. Jednak w obrębie tej grupy trudno jednoznacznie wskazać jego najbliższych krewnych, gdyż paleontolodzy mają różne hipotezy na ten temat. Obecnie wydaje się, że rukwatytan był bazalnym przedstawicielem Lithostrotia. Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020) uznali ten rodzaj za członka Saltasauroidea, zbliżonego wyglądem do epachtozaura. Silva i współpracownicy (2019) w swej analizie filogenetycznej umieścili go jako takson siostrzany malawizaura, analiza filogenetyczna Gorsacka i O'Connora (2019) umieszcza go w jako członka Saltasauridae bliżej spokrewnionego z ampelozaurem, nemegtozaurem i alamozaurem, niż z saltazaurem, epachtozaurem i notokolosem, analiza filogenetyczna Vili i współpracowników (2022) jako takson siostrzany futalognkozaura, a w analizie filogenetycznej przeprowadzonej przez Gorsacka i współpracowników (2023) okazuje się on taksonem siostrzanym mendozazaura.

Paleoekologia

Niewiele wiadomo o ekosystemie, w którym żył rukwatytan. Odkryto na tym terenie jeszcze jednego zauropoda, którego nazwano Shingopana. Innym zwierzęciem znanym z tego samego stanowiska jest krewniak krokodyli Rukwasuchus yajabalijekundu. Teren ten przecinały koryta rzek. Z formacji Galula znamy również kości ryb doskonałokostnych i dwudysznych, żółwi, ssaków ( w tym Galulatherium, prawdopodobnie przedstawicielem grupy Gondwanatheria, teropodów i krokodyliforma Pakasuchus kapilimai.

Spis gatunków

Rukwatitan Gorscak, O'Connor, Stevens i Roberts, 2014
R. bisepultus Gorscak, O'Connor, Stevens i Roberts, 2014

Bibliografia

Bandeira, K.L., Simbras, F.M., Machado, E.B., de Almeida Campos, D., Oliveira, G.R., Kellner, A.W. 2016. A New Giant Titanosauria (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous Bauru Group, Brazil. PloS one, t. 11, nr 10, nr art. e0163373. [2]

Gorscak, E., O‘Connor, P.M. 2016. Time-calibrated models support congruency between Cretaceous continental rifting and titanosaurian evolutionary history. Biology letters, t. 12, nr 4, nr art. 20151047. DOI: 10.1098/rsbl.2015.1047

Gorscak, E.; O’Connor, P. M. (2019). "A new African titanosaurian sauropod dinosaur from the middle Cretaceous Galula Formation (Mtuka Member), Rukwa Rift Basin, southwestern Tanzania". PLoS ONE. 2 (14): e0211412 https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0211412

Gorscak, E., O’Connor, P.M., Roberts, E.M., Stevens, N.J. 2017. The second titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, southwestern Tanzania, with remarks on African titanosaurian diversity. Journal of Vertebrate Paleontology. DOI: 10.1080/02724634.2017.1343250

Gorscak, E., O'Connor, P.M., Stevens, N.J., Roberts, E.M. 2014. The basal titanosaurian Rukwatitan bisepultus (Dinosauria, Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, Rukwa Rift Basin, southwestern Tanzania. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 5, str. 1133-1154. DOI: 10.1080/02724634.2014.845568

Gorscak, E.; Lamanna, M. C.; Schwarz, D.; Díez Díaz, V.; Salem, B. S.; Sallam, H. M.; Wiechmann, M. F. (2023). "A new titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the Upper Cretaceous (Campanian) Quseir Formation of the Kharga Oasis, Egypt". Journal of Vertebrate Paleontology. e2199810. https://doi.org/10.1080%2F02724634.2023.2199810

Silva, J.C.G. Jr.; Marinho, T.S.; Martinelli, A.G.; Langer, M.C. (2019). "Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil". Zootaxa. 4577 (3): 401–438. https://doi.org/10.11646%2Fzootaxa.4577.3.1

Vila, B.; Sellés, A.; Moreno-Azanza, M.; Razzolini, N. L.; Gil-Delgado, A.; Canudo, J. I.; Galobart, À. (2022). "A titanosaurian sauropod with Gondwanan affinities in the latest Cretaceous of Europe". Nature Ecology & Evolution. 6 (3): 288–296. https://doi.org/10.1038%2Fs41559-021-01651-5

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  2. ↑ Datowanie formacji Galula jest problematyczne. Z analizy paleomagnatycznej wiemy, że skały ogniwa Namba nie są starsze niż cenoman i nie młodsze niż kampan. Podany przedział czasowy jest spekulatywny i arbitralny. Źródło: Widlansky, Sarah J.; Clyde, William C.; O'Connor, Patrick M.; Roberts, Eric M.; Stevens, Nancy J. (March 2018). "Paleomagnetism of the Cretaceous Galula Formation and implications for vertebrate evolution". Journal of African Earth Sciences. 139: 403–420 https://doi.org/10.1016%2Fj.jafrearsci.2017.11.029
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Rukwatitan&oldid=31708”