Eodromaeus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(aktualizacja, linki)
m (→‎Budowa)
 
(Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Eodromaeus''}}
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
−
| Autor:
+
|Autor                 = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]]
−
| Korekta:
+
|Korekta                = [[Tomasz Skawiński]], [[Mateusz Tałanda]], [[Łukasz Czepiński]], [[Michał Siedlecki]]
−
|-
+
|nazwa                  = ''Eodromaeus'' (eodrom)
−
| [[Maciej Ziegler]]
+
|długość                = 1,6 m (ale patrz akapit "Budowa") <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref>
−
[[Marcin Szermański]]
+
|wysokość              = 48 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
| [[Tomasz Skawiński]]
+
  |masa                  = 4,1 kg (ale patrz akapit "Budowa") <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta                  = mięsożerny
−
</small>
+
|miejsce                = [[Argentyna]] - San Juan
−
----
+
<small>([[formacja]] [[Ischigualasto]] - ogniwa Valle de la Luna, La Pena i Cancha de Bochas)</small>
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
|czas                  = {{Występowanie|231.4|229}}
−
! colspan=2 | ''Eodromaeus'' (eodrom)
+
231.4-229 [[Ma]]<br>
−
|-
+
<small>[[późny trias]] (późny [[karnik]])</small>
−
! '''Długość''':
+
|systematyka            =
−
| 1,95-2,2 m
+
[[Dinosauria]]
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| 3-15 kg
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Argentyna]] - [[San Juan]]
 
−
 
−
<small>([[formacja Ischigualasto]] - ogniwa Valle de la Luna,  
 
−
 
 
−
La Peña i Cancha de Bochas)</small>
 
−
|-  
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
|  232-229 Ma
 
−
 
 
−
<small>środkowy/późny [[trias]] (późny [[karnik]] / późny [[ladyn]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
 
   
 
   
−
[[Saurischia]]  
+
[[Saurischia]] <small><ref>>''sensu'' Clarke i in., 2004 ''[[Megalosaurus]] bucklandii'' & ''[[Plateosaurus]] engelhardti'' ~ ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' (Clarke, J., Gauthier, J.A., de Queiroz, K., Joyce, W.G., Parham, J.F. & Rowe. T. (2004) "A Phylogenetic Nomenclature for the Major Clades of Amniota Haeckel 1866, with Emphasis on Aves Linnaeus 1758" First International Phylogenetic Nomenclature Meeting, Paris, Muséum National d’Histoire Naturelle, July 6-9, 2004, abstracts [https://www.researchgate.net/publication/228909923_First_International_Phylogenetic_Nomenclature_Meeting])</ref></small> / [[Ornithoscelida]]
−
 
 
−
[[Theropoda]]
 
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Eodromaeus.JPG|400px|]]
 
−
<small>Szkielet (na czerwono zrekonstruowane fragmenty) i wybrany materiał kopalny.
 
  
−
Źródło: Martinez i in., 2011. </small>
+
?[[Theropoda]]/ ?[[Herrerasauria]]
−
|}
+
|grafika                = Eodromaeus murphi (2).jpg
 +
|podpis                = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequielvera. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_murphi_(2).jpg]
 +
|PorównanieGrupa        = Theropoda_bazalne
 +
|PorównanieDługość      = 1.6
 +
|mapa                  =
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
30°04'3.5"S, 67°56'11.4"W~ogniwo Valle de la Luna, formacja Ischigualasto <br>
 +
</display_points>        
 +
}}
 
== Wstęp ==
 
== Wstęp ==
−
''Eodromaeus'' to [[rodzaj]] [[bazalny|bazalnego]] teropoda, prawdopodobnie bliskiego [[Neotheropoda|neoteropodom]], z triasu Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta.
+
'''''Eodromaeus''''' to [[rodzaj]] prymitywnego dinozaura, być może bliskiego [[Neotheropoda|neoteropodom]] [[teropod]]a, z [[trias]]u Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta.
−
 
 
−
Odkrycie ''Eodromaeus'' ma duże znaczenie dla badań nad [[filogeneza|filogenezą]] wczesnych dinozaurów - szczególnie [[teropodów]]. ''Eodromaeus'' jest tylko nieznacznie bardziej [[zaawansowany]] niż [[Herrerasauria|herrerazaury]] i ma tylko kilka [[autapomorfia|autapomorfii]], przez co jest dobrym modelem hipotetycznych przodków teropodów pod względem wielkości ciała i morfologii.
 
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwę dinozaura nadano w odniesieniu do jego wczesnego wieku oraz smukłych proporcji kończyn i szkieletu osiowego. Powstała z połączenia słów ''eos'' (gr. świt, początek) i ''dromaeus'' (gr. biegacz). Epitet [[gatunek|gatunkowy]] (''murphi'') honoruje J. Murphy'ego, ochotnika z Earthwatch, który odnalazł [[holotyp]].
+
Nazwę dinozaura nadano w odniesieniu do jego wczesnego wieku oraz smukłych proporcji kończyn i szkieletu osiowego. Powstała z połączenia słów ''eos'' (gr. świt, początek) i ''dromaeus'' (gr. biegacz). Epitet [[gatunek|gatunkowy]] (''murphi'') honoruje J. Murphy'ego, ochotnika z Earthwatch, który odnalazł [[holotyp]] eodroma.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
[[Holotyp]] (PVSJ 560) to niemal kompletny szkielet dorosłego osobnika (zob. rysunek - na czerwono zaznaczono nieznane elementy; niektóre zostały uzupełnione z innych osobników: kości łopatkowo-krucze, dystalne końce k. ramiennych, paliczki I palca dłoni, dystalna końcówka k. kulszowej, k. piętowa i stępu, paliczki stopy).
+
[[Plik:Eodromaeus skeletal.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Na biało oznaczono znane elementy szkieletu, a na szaro nieznane elementy szkieletu. Autor: Maurissauro. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_skeletal.png]]]
 +
[[Holotyp]] (PVSJ 560) to częściowa czaszka oraz prawie kompletny szkielet dorosłego osobnika. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Valle de la Luna [[formacja|formacji]] [[Ischigualasto]].
  
−
Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki (PVSJ 534, 561, 562, 877).
+
Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki: PVSJ 561 (lewa kość szczękowa, lewa, k. nosowa, lewa k. jarzmowa oraz prawa k. udowa; nie ma pewności, czy te szczątki należą do jednego osobnika), PVSJ 562 (tylna część czaszki oraz stosunkowo kompletny szkielet pozaczaszkowy) (oba szkielety znaleziono w skałach tego samego ogniwa co okaz typowy), PVSJ 534 (częściowa lewa kończyna tylna oraz przednia część prawej k. piszczelowej z ogniwa La Pena) oraz PVSJ 877 (trzon trzeciego kręgu szyjnego z ogniwa Cancha de Bochas).
  
 
Początkowo wzięto te szczątki za materiał [[eoraptor]]a.
 
Początkowo wzięto te szczątki za materiał [[eoraptor]]a.
  
 
==Budowa==
 
==Budowa==
−
''Eodromaeus'' to dwunożny, szybko biegający (na co wskazuje kość piszczelowa dłuższa od kości udowej) teropod o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał [[herrerazaur]]y, ale nie [[Coelophysoidea|celofyzoidy]], w przeciwieństwie do bliskiego filogenetycznie (tj. mieszczącego się prawdopodobnie bardzo blisko [[Neotheropoda]]) [[rodzaj]]u ''[[Tawa]]''. Miał bardzo małą czaszkę - u [[holotyp]]u mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na 3-15 kg - na podstawie wymiarów ''[[Eoraptor]]'' (1,7 m, 2 kg) i ''[[Chindesaurus]]'' (2,4 m, 15 kg) za [[Paul]], [[2010]]. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. ''Eodromaeus'', ''Eoraptor'' i ''[[Pampadromaeus]]'' to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych kręgach szyjnych obecne są pleurocele, co wskazuje na obecność worków powietrznych, rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej.
+
[[Plik:Eodromaeus in Japan.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Autor zdjęcia: Kumiko. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eodromaeus_in_Japan.jpg]]]
 +
''Eodromaeus'' to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje [[kość piszczelowa]] dłuższa od [[kość udowa|kości udowej]]) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał [[Herrerasauridae|herrerazaurydy]] (był dość masywnie zbudowany, ale nie [[Coelophysoidea|celofyzoidy]], w przeciwieństwie do [[rodzaj]]u ''[[Tawa]]''. Miał bardzo małą czaszkę - u [[holotyp]]u mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na ok. 5,5 kg (za [[Paul]]em [[[2024]]]). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) szacują masę tego dinozaura na 4,1 kg. Curry Rogers i współpracowicy (2024) szacują masę tego dinozaura na mniej niż 25 kg. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. ''Eodromaeus'', ''Eoraptor'' i ''[[Pampadromaeus]]'' to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych [[kręg]]ach szyjnych obecne są [[pleurocele]], co wskazuje na obecność worków powietrznych (zob. [[pneumatyzacja]]), rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej. Jego miednica była nieco wychylona do przodu i w górę.
  
 
== Spis gatunków ==
 
== Spis gatunków ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Eodromaeus''
+
| {{V|''Eodromaeus''}}
−
| [[Martinez]], [[Sereno]], [[Alcober]], [[Colombi]], [[Renne]], [[Montañez]] i [[Currie]], [[2011]]
+
| {{Kpt|[[Ricardo Martinez|Martinez]], [[Paul Sereno|Sereno]], [[Oscar Alcober|Alcober]], [[Carina Colombi|Colombi]], [[Paul Renne|Renne]], [[Isabel Montañez|Montañez]]}} i {{Kpt|[[Brian Currie|Currie]]}}, [[2011]]
 
|-
 
|-
−
! ''E. murphi''
+
| {{V|''E. murphi''}}
−
| [[Martinez]], [[Sereno]], [[Alcober]], [[Colombi]], [[Renne]], [[Montañez]] i [[Currie]], [[2011]]
+
| {{Kpt|Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez}} i {{Kpt|Currie}}, 2011
 
|}
 
|}
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
<small>Balter, M. (2011) "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree" Science, 331 (6014), 134. doi: 10.1126/science.331.6014.134
+
<small>Balter, M. (2011). "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree". Science, t. 331, nr 6014, str. 134. [[doi: 10.1126/science.331.6014.134]]
 +
 
 +
Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. [[doi:10.1038/nature21700]]
 +
 
 +
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040]
 +
 
 +
Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer M.C. (2011). "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil". Naturwissenschaften, t. 98, nr 12, str. 1035-1040. [[doi: 10.1007/s00114-011-0858-0]]
 +
 
 +
Curry Rogers, K., Martínez, R. N., Colombi, C., Rogers, R. R., Alcober, O. (2024). "Osteohistological insight into the growth dynamics of early dinosaurs and their contemporaries". PLOS ONE. 19 (4). e0298242 [https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0298242]
  
−
Cabreira, S.F., SchultzC.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R. & M.C. Langer (2011) "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil" Naturwissenschaften. doi: 10.1007/s00114-011-0858-0
+
Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. (2011). "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea". Science, t. 331, str. 206-210. [[doi: 10.1126/science.1198467]]
  
−
Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P. & Currie, B.S. (2011) "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea" Science, 331, 206-210. doi: 10.1126/science.1198467
+
Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja). Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
  
−
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small>
+
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
 
[[Kategoria:Saurischia]]  
 
[[Kategoria:Saurischia]]  
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 +
[[Kategoria:Theropoda bazalne]]
 
[[Kategoria:Ameryka Południowa]]
 
[[Kategoria:Ameryka Południowa]]
 
[[Kategoria:Argentyna]]
 
[[Kategoria:Argentyna]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Trias]]
 
[[Kategoria:Trias]]
−
[[Kategoria:Ladyn]]
 
 
[[Kategoria:Karnik]]
 
[[Kategoria:Karnik]]

Aktualna wersja na dzień 11:57, 28 cze 2024

Autor: Maciej Ziegler, Marcin Szermański
Korekta: Tomasz Skawiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Michał Siedlecki

Eodromaeus (eodrom)
Długość 1,6 m (ale patrz akapit "Budowa") [1]
Wysokość 48 cm (w biodrach) [1]
Masa 4,1 kg (ale patrz akapit "Budowa") [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce Argentyna - San Juan

(formacja Ischigualasto - ogniwa Valle de la Luna, La Pena i Cancha de Bochas)

Czas
252 201 145
66

231.4-229 Ma
późny trias (późny karnik)

Systematyka Dinosauria

Saurischia [2] / Ornithoscelida

?Theropoda/ ?Herrerasauria

Eodromaeus murphi (2).jpg
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequielvera. [4]
Homo sapiens.png Theropoda bazalne.png
1.6 m

Porównanie wielkości Eodromaeus i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Eodromaeus to rodzaj prymitywnego dinozaura, być może bliskiego neoteropodom teropoda, z triasu Ameryki Południowej. Był niedużym drapieżnikiem, polującym na mniejsze od siebie zwierzęta.

Etymologia

Nazwę dinozaura nadano w odniesieniu do jego wczesnego wieku oraz smukłych proporcji kończyn i szkieletu osiowego. Powstała z połączenia słów eos (gr. świt, początek) i dromaeus (gr. biegacz). Epitet gatunkowy (murphi) honoruje J. Murphy'ego, ochotnika z Earthwatch, który odnalazł holotyp eodroma.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Na biało oznaczono znane elementy szkieletu, a na szaro nieznane elementy szkieletu. Autor: Maurissauro. [2]

Holotyp (PVSJ 560) to częściowa czaszka oraz prawie kompletny szkielet dorosłego osobnika. Został znaleziony w osadach należących do ogniwa Valle de la Luna formacji Ischigualasto.

Przypisany materiał to mniej kompletne osobniki: PVSJ 561 (lewa kość szczękowa, lewa, k. nosowa, lewa k. jarzmowa oraz prawa k. udowa; nie ma pewności, czy te szczątki należą do jednego osobnika), PVSJ 562 (tylna część czaszki oraz stosunkowo kompletny szkielet pozaczaszkowy) (oba szkielety znaleziono w skałach tego samego ogniwa co okaz typowy), PVSJ 534 (częściowa lewa kończyna tylna oraz przednia część prawej k. piszczelowej z ogniwa La Pena) oraz PVSJ 877 (trzon trzeciego kręgu szyjnego z ogniwa Cancha de Bochas).

Początkowo wzięto te szczątki za materiał eoraptora.

Budowa

Rekonstrukcja szkieletu eodroma. Autor zdjęcia: Kumiko. [3]

Eodromaeus to dwunożny, szybkobiegający (na co wskazuje kość piszczelowa dłuższa od kości udowej) dinozaur o długości ciała ok. 2 m. Ogólnym pokrojem przypominał herrerazaurydy (był dość masywnie zbudowany, ale nie celofyzoidy, w przeciwieństwie do rodzaju Tawa. Miał bardzo małą czaszkę - u holotypu mierzyła ok. 12 cm, czyli ok. 6,9% długości całego ciała (1,77 m). Jego masę można oszacować na ok. 5,5 kg (za Paulem [[[2024]]]). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) szacują masę tego dinozaura na 4,1 kg. Curry Rogers i współpracowicy (2024) szacują masę tego dinozaura na mniej niż 25 kg. Cechuje go nie więcej niż 11 zębów kości szczękowej i bardzo wąska podoczodołowa część kości jarzmowej. Eodromaeus, Eoraptor i Pampadromaeus to jedyne dinozaury, u których odnaleziono zęby podniebienne. W tylnych kręgach szyjnych obecne są pleurocele, co wskazuje na obecność worków powietrznych (zob. pneumatyzacja), rozciągających się prawdopodobnie aż do klatki piersiowej. Jego miednica była nieco wychylona do przodu i w górę.

Spis gatunków

Eodromaeus Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011
E. murphi Martinez, Sereno, Alcober, Colombi, Renne, Montañez i Currie, 2011

Bibliografia

Balter, M. (2011). "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree". Science, t. 331, nr 6014, str. 134. doi: 10.1126/science.331.6014.134

Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. doi:10.1038/nature21700

Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. (2016). "A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet". Current Biology, t. 26, str. 1-6. [5]

Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer M.C. (2011). "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil". Naturwissenschaften, t. 98, nr 12, str. 1035-1040. doi: 10.1007/s00114-011-0858-0

Curry Rogers, K., Martínez, R. N., Colombi, C., Rogers, R. R., Alcober, O. (2024). "Osteohistological insight into the growth dynamics of early dinosaurs and their contemporaries". PLOS ONE. 19 (4). e0298242 [6]

Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P., Currie, B.S. (2011). "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea". Science, t. 331, str. 206-210. doi: 10.1126/science.1198467

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3 edycja). Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
  2. ↑ >sensu Clarke i in., 2004 Megalosaurus bucklandii & Plateosaurus engelhardti ~ Iguanodon bernissartensis (Clarke, J., Gauthier, J.A., de Queiroz, K., Joyce, W.G., Parham, J.F. & Rowe. T. (2004) "A Phylogenetic Nomenclature for the Major Clades of Amniota Haeckel 1866, with Emphasis on Aves Linnaeus 1758" First International Phylogenetic Nomenclature Meeting, Paris, Muséum National d’Histoire Naturelle, July 6-9, 2004, abstracts [1])
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Eodromaeus&oldid=33341”