Dineobellator: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (→Paleoekologia) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
|nazwa = ''Dineobellator'' (dineobellator) | |nazwa = ''Dineobellator'' (dineobellator) | ||
| − | |długość = ok. | + | |długość = ok. 3 m |
|wysokość = | |wysokość = | ||
|dieta = | |dieta = | ||
|miejsce = | |miejsce = | ||
| − | [[USA]] | + | [[USA]] |
| − | |czas = {{Występowanie|70| | + | <small>Nowy Meksyk ([[formacja]] [[Ojo Alamo]] – ogniwo Naashoibito)</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|70|68}} | |
| + | ok. 70-68 [[Ma]]<br> | ||
<small>późna [[kreda]] ([[mastrycht]])</small> | <small>późna [[kreda]] ([[mastrycht]])</small> | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
| − | |||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
[[Dromaeosauridae]] | [[Dromaeosauridae]] | ||
| − | [[ | + | [[Eudromaeosauria]] |
|grafika = Dineobellator_skeleton.png | |grafika = Dineobellator_skeleton.png | ||
|podpis = Rekonstrukcja z zaznaczonymi na biało znanymi elementami szkieletu. Autor: Scott Hartman. Źródło: Jasinski i in., 2020. | |podpis = Rekonstrukcja z zaznaczonymi na biało znanymi elementami szkieletu. Autor: Scott Hartman. Źródło: Jasinski i in., 2020. | ||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
[[Plik: Dineobellator_Sergey_Krasovskiy.png|300px|thumb|right|Stadko dineobellatorów w naturalnym środowisku w towarzystwie ''[[Ojoceratops]]'', ''[[Alamosaurus]]'' i [[Tyrannosauridae|tyranozauryda]]. Autor: Sergey Krasovskiy. Źródło: Jasinski i in., 2020 [[DOI:10.1038/s41598-020-61480-7]].]] | [[Plik: Dineobellator_Sergey_Krasovskiy.png|300px|thumb|right|Stadko dineobellatorów w naturalnym środowisku w towarzystwie ''[[Ojoceratops]]'', ''[[Alamosaurus]]'' i [[Tyrannosauridae|tyranozauryda]]. Autor: Sergey Krasovskiy. Źródło: Jasinski i in., 2020 [[DOI:10.1038/s41598-020-61480-7]].]] | ||
| − | ''Dineobellator'' był średniej wielkości dromeozaurydem. Jasinski i współpracownicy piszą, że osiągał rozmiary zbliżone do ''[[Velociraptor]]'' czy ''[[Saurornitholestes]]'', a więc ok. 2 m długości. Jednak rys. 2 w ich publikacji sugeruje, że było to ok. 3 m. Budowa przednich kończyn wskazuje na ich dużą wytrzymałość i znaczną siłę chwytu, większą niż u innych dromeozaurydów. Podobnie wyglądała budowa stóp. Inna wyróżniająca cecha ''Dineobellator'' to duża ruchomość ogona u jego podstawy. Te niezwykłe aspekty jego budowy zapewniały mu znaczną zwinność i były prawdopodobnie przystosowaniem do drapieżnictwa. Jeden z pazurów dłoni holotypu nosi ślady uszkodzeń, powstałych prawdopodobnie w walce z innym teropodem lub osobnikiem własnego gatunku. Na kości łokciowej dineobellatora znaleziono ślady piór, podobnie jak u kilku innych dromeozaurydów. | + | ''Dineobellator'' był średniej wielkości dromeozaurydem. Jasinski i współpracownicy (2020) piszą, że osiągał rozmiary zbliżone do ''[[Velociraptor]]'' czy ''[[Saurornitholestes]]'', a więc ok. 2 m długości. Jednak rys. 2 w ich publikacji sugeruje, że było to ok. 3 m. Jasinski i in. (2022) podają, że ''Dineobellator'' miał podobne rozmiary, co ''[[Deinonychus]]'', był jednak lżej zbudowany. |
| + | |||
| + | Jedyny zachowany ząb wydaje się stosunkowo mały i smukły. Budowa przednich kończyn wskazuje na ich dużą wytrzymałość i znaczną siłę chwytu, większą niż u innych dromeozaurydów. Podobnie wyglądała budowa stóp. Inna wyróżniająca cecha ''Dineobellator'' to duża ruchomość ogona u jego podstawy. Te niezwykłe aspekty jego budowy zapewniały mu znaczną zwinność i były prawdopodobnie przystosowaniem do drapieżnictwa, trudno jednak powiedzieć, czy polował na małe, szybkie ofiary, czy też na większą zdobycz. | ||
| + | |||
| + | Jeden z pazurów dłoni holotypu nosi ślady uszkodzeń, powstałych prawdopodobnie w walce z innym teropodem lub osobnikiem własnego gatunku, choć możliwe, że jest to po prostu wynik infekcji. Kolejne uszkodzenia lub ślady nieprawidłowego wzrostu zuważono na żebrach, kości przedszczękowej i innych pazurach dłoni. Na kości łokciowej dineobellatora znaleziono ślady piór, podobnie jak u kilku innych dromeozaurydów. | ||
| + | |||
| + | Początkowo uznano dineobellatora za przedstawiciela [[klad]]u [[Velociraptorinae]], jednak analiza Jasinskiego i in. (2022) wskazuje, że był on bardziej prymitywny i nie należał do żadnego z kladów rozpoznanych wewnątrz Dromaeosauridae, lecz do szerszej grupy [[Eudromaeosauria]]. | ||
| + | |||
| + | ==Paleoekologia== | ||
| + | W osadach formacji Ojo Alamo znajdowano szczątki [[Caenagnathidae|cenagnatyda]] ''[[Ojoraptorsaurus]]'', a także nienazwanych przedstawicieli [[Tyrannosauridae]], [[Ornithomimosauria]] i [[Troodontidae]]. Żył tam również [[Sauropoda|zauropod]] ''[[Alamosaurus]]'', a także dinozaury rogate, pancerne i kaczodziobe. Liczne były również prymitywne ssaki i żółwnie. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 59: | Linia 68: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small>Jasinski, S.E., Sullivan, R.M. & Dodson, P. (2020). "New Dromaeosaurid Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from New Mexico and Biodiversity of Dromaeosaurids at the end of the Cretaceous". Scientific Reports. 10 (1). [[doi:10.1038/s41598-020-61480-7]]. | <small>Jasinski, S.E., Sullivan, R.M. & Dodson, P. (2020). "New Dromaeosaurid Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from New Mexico and Biodiversity of Dromaeosaurids at the end of the Cretaceous". Scientific Reports. 10 (1). [[doi:10.1038/s41598-020-61480-7]]. | ||
| + | |||
| + | Jasinski, S.E., Sullivan, R.M., Carter, A.M., Johnson, E.H., Dalman, S.G., Zariwala, J., & Currie, P.J. (2022). "Osteology and | ||
| + | reassessment of ''Dineobellator notohesperus'', a southern eudromaeosaur (Theropoda: Dromaeosauridae: Eudromaeosauria) from the latest Cretaceous of New Mexico. The Anatomical Record, 1–45. [[doi:10.1002/ar.25103]] | ||
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 22:12, 10 lis 2022
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Dineobellator (dineobellator) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ok. 3 m | ||||
| Miejsce | USA | ||||
| Czas | |||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja z zaznaczonymi na biało znanymi elementami szkieletu. Autor: Scott Hartman. Źródło: Jasinski i in., 2020. [1]
Porównanie wielkości Dineobellator i człowieka. | |||||
Wstęp
Dineobellator to rodzaj stosunkowo niewielkiego teropoda z rodziny Dromaeosauridae, żyjącego na terenie dzisiejszego Nowego Meksyku w późnej kredzie. Jak na przedstawiciela tej rodziny, był raczej zwierzęciem średniej wielkości. Dineobellator to jeden z najbardziej kompletnych (w sensie ilości materiału kopalnego) dromeozaurydów z mastrychtu Ameryki Północnej.
Materiał kopalny
Holotyp oznaczony jako SMP VP-2430 to rozczłonkowany szkielet obejmujący fragmenty czaszki, kilka kręgów ogonowych, żebro i fragmenty innych, część prawej kończyny przedniej, kilka kości kończyn tylnych oraz inne fragmenty (zob. rysunek). Szczątki te zostały odkryte w 2008 r., a zebrane w latach 2008-2016.
Etymologia
Nazwa Dineobellator pochodzi od słowa Diné, które w języku Indian z plemienia Navajo oznacza ludzi z tegoż plemienia, oraz łacińskiego bellator („wojownik”). Epitet gatunkowy nawiązuje do Amerykańskiego Południowego Zachodu oraz greckiego boga Hesperusa, będącego personifikacją wieczornej gwiazdy.
Budowa i paleobiologia
Dineobellator był średniej wielkości dromeozaurydem. Jasinski i współpracownicy (2020) piszą, że osiągał rozmiary zbliżone do Velociraptor czy Saurornitholestes, a więc ok. 2 m długości. Jednak rys. 2 w ich publikacji sugeruje, że było to ok. 3 m. Jasinski i in. (2022) podają, że Dineobellator miał podobne rozmiary, co Deinonychus, był jednak lżej zbudowany.
Jedyny zachowany ząb wydaje się stosunkowo mały i smukły. Budowa przednich kończyn wskazuje na ich dużą wytrzymałość i znaczną siłę chwytu, większą niż u innych dromeozaurydów. Podobnie wyglądała budowa stóp. Inna wyróżniająca cecha Dineobellator to duża ruchomość ogona u jego podstawy. Te niezwykłe aspekty jego budowy zapewniały mu znaczną zwinność i były prawdopodobnie przystosowaniem do drapieżnictwa, trudno jednak powiedzieć, czy polował na małe, szybkie ofiary, czy też na większą zdobycz.
Jeden z pazurów dłoni holotypu nosi ślady uszkodzeń, powstałych prawdopodobnie w walce z innym teropodem lub osobnikiem własnego gatunku, choć możliwe, że jest to po prostu wynik infekcji. Kolejne uszkodzenia lub ślady nieprawidłowego wzrostu zuważono na żebrach, kości przedszczękowej i innych pazurach dłoni. Na kości łokciowej dineobellatora znaleziono ślady piór, podobnie jak u kilku innych dromeozaurydów.
Początkowo uznano dineobellatora za przedstawiciela kladu Velociraptorinae, jednak analiza Jasinskiego i in. (2022) wskazuje, że był on bardziej prymitywny i nie należał do żadnego z kladów rozpoznanych wewnątrz Dromaeosauridae, lecz do szerszej grupy Eudromaeosauria.
Paleoekologia
W osadach formacji Ojo Alamo znajdowano szczątki cenagnatyda Ojoraptorsaurus, a także nienazwanych przedstawicieli Tyrannosauridae, Ornithomimosauria i Troodontidae. Żył tam również zauropod Alamosaurus, a także dinozaury rogate, pancerne i kaczodziobe. Liczne były również prymitywne ssaki i żółwnie.
Spis gatunków
| Dineobellator | Jasinski, Sullivan i Dodson, 2020 |
| D. notohesperus | Jasinski, Sullivan i Dodson, 2020 |
Bibliografia
Jasinski, S.E., Sullivan, R.M. & Dodson, P. (2020). "New Dromaeosaurid Dinosaur (Theropoda, Dromaeosauridae) from New Mexico and Biodiversity of Dromaeosaurids at the end of the Cretaceous". Scientific Reports. 10 (1). doi:10.1038/s41598-020-61480-7.
Jasinski, S.E., Sullivan, R.M., Carter, A.M., Johnson, E.H., Dalman, S.G., Zariwala, J., & Currie, P.J. (2022). "Osteology and reassessment of Dineobellator notohesperus, a southern eudromaeosaur (Theropoda: Dromaeosauridae: Eudromaeosauria) from the latest Cretaceous of New Mexico. The Anatomical Record, 1–45. doi:10.1002/ar.25103
![[1]](https://en.wikipedia.org/wiki/Halszkaraptor#/media/File:Halszkaraptor_reconstruction_by_Tom_Parker.png){kind=link}