Sinosaurus

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Sinosaurus (sinozaur)
Długość:	5-5,5 m
Masa:	250-350 kg
Miejsce występowania:	Chiny - Yunnan (formacja Lufeng)
Czas występowania	ok. 201-191 Ma wczesna jura (hettang-synemur)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Neotheropoda ?Tetanurae/???Dilophosauridae
Zrekonstruowany szkielet S. sinensis LDM-LCA 10. Fot.: Matteo De Stefano [4].

Wstęp

Sinosaurus to rodzaj średniej wielkości bazalnego teropoda, występującego we wczesnej jurze na terenie Chin. Typowy gatunek S. triassicus został nazwany na podstawie bardzo fragmentarycznych szczątków. Zdecydowanie bardziej kompletne okazy, opisane początkowo jako Dilophosaurus sinensis prawdopodobnie reprezentują drugi gatunek sinozaura. Przez pewien czas wydawało się, że Sinosaurus może być uważany za nomen dubium, jednak najnowsze odkrycia potwierdzają jego ważność.

Etymologia

Nazwa Sinosaurus oznacza „chiński jaszczur” i pochodzi od łacińskiego słowa Sinae oraz greckiego sauros. Epitet gatunkowy triassicus nawiązuje do triasu, pierwszego okresu ery mezozoicznej. Dziś jednak wiadomo, że Sinosaurus żył we wczesnej jurze.

Materiał kopalny

Holotyp to okaz IVPP V34, obejmujący dwa fragmenty kości szczękowej, fragment żuchwy i trzy zęby.

Paratypy to łącznie dwadzieścia siedem zębów.

Materiał przypisany obejmuje m.in. zęby, fragment kości szczękowej, fragment kości zębowej, trzon kręgu szyjnego i trzy niekompletne kręgi grzbietowe. Większość z tych kości z oczywistych względów nie można porównać z holotypem, dlatego nie ma pewności, czy rzeczywiści należały do tego samego zwierzęcia. Jeszcze bardziej wątpliwe wydaje się przypisanie kilku bardziej kompletnych okazów (zob. dalej).

Zhang i in. (2023) przypisali okaz LFKL 004, obejmujący niemal kompletną czaszkę z żuchwą oraz 11 kręgów szyjnych.

Historia i ważność taksonu

Sinosaurus został nazwany w 1948 r. przez Younga na podstawie bardzo fragmentarycznego materiału kopalnego, obejmującego fragmenty kości szczękowych i żuchwy oraz zęby. W latach 50. i 60. przypisano kolejne bardzo niekompletne szczątki, obejmujące m.in. zęby, kawałki kręgów i fragmenty kości czaszki. Jak już wspomniano, co do większości z tych okazów nie ma żadnej pewności, że należą do tego samego gatunku co holotyp. Niektóre ze szczątków, zaliczanych początkowo do Sinosaurus, okazały się być pozostałościami przedstawicieli Sauropodomorpha.

Rekonstrukcja głowy ?S. sinensis KMV 8701. Autor: Waylon Rowley [1].

Z uwagi na skąpość materiału kopalnego i niediagnostyczność holotypu, Sinosaurus może zostać uznany za nomen dubium (Mortimer, 2015 online A). Odkryto wprawdzie zdecydowanie lepiej zachowane okazy, ale do tej pory nie zostało przekonująco udowodnione, że rzeczywiście należą one do tego samego gatunku ani nawet rodzaju Sinosaurus (zob. niżej). Dopiero opisanie przez Zhanga i in. (2023) nowego osobnika S. triassicus zdaje się potwierdzać ważność obu gatunków i całego rodzaju.

S. sinensis

Synonim S. triassicus?

Rekonstrukcja ucztującego sinozaura. Autor: ДиБгд [2].

W 1993 r. Hu Shaojin opisał kolejny gatunek dilofozaura – odkrytego w 1987 r. w prowincji Yunnan (razem ze szczątkami zauropodomorfa z rodzaju Yunnanosaurus) Dilophosaurus sinensis. Głównym powodem takiej identyfikacji była obecność podwójnego grzebienia na głowie "D." sinensis, podobnie jak u D. wetherilli. Obecnie nie ulega wątpliwości, że dinozaur ten nie jest gatunkiem dilofozaura (zob. też Dilophosaurus#''D. sinensis''). Xing w swojej pracy magisterskiej w 2012 r. dokonał synonimizacji D. sinensis z Sinosaurus triassicus, nie podając jednak szczegółowego uzasadnienia. To samo sugerował wcześniej Dong (2003). Xing powołał się na pracę autorstwa Currie i współpracowników, będącej w przygotowaniu. Później różni badacze również podążali tym śladem, nie podając szczegółów. W 2017 roku zespół chińskich badaczy wstępnie przypisał "D." sinensis do rodzaju Sinosaurus, zachowując jednak jego oddzielność gatunkową - stąd kombinacja Sinosaurus sinensis. Autorzy ci zauważyli m.in. różnice w budowie kości przedszczękowej. Co więcej, wg tych autorów kość przedszczękowa i ogólne proporcje czaszki Sinosaurus triassicus są bliższe Shuangbaisaurus niż S. sinensis. Ten drugi miał mieć krótszą i wyższą czaszkę niż gatunek typowy. Możliwe więc, że reprezentuje on zupełnie odrębny rodzaj teropoda. Kwestia ta wymaga dalszych badań i do czasu dokładnego opisania okazu KMV 8701 wskazana wydaje się ostrożność w przypisywaniu tych szczątków do rodzaju Sinosaurus, nie mówiąc już o synonimizacji z S. triassicus.

Rekonstrukcja oparta na okazie ZLJT01. Autor: Liu Chenyu [3].

Zhang i in. (2023) po opisaniu nowego okazu S. triassicus wskazali na dwie ich zdaniem istotne różnice między dwoma gatunkami sinozaura. S. triassicus miał 4 zęby w kości przedszczękowej, a S. sinensis – 5. Ten drugi nie miał też otwartego okna nad boczną powierzchnią grzebienia czaszkowego, a jedynie płytkie dołki. Tym samym autrzy ci potwierdzili odrębność i ważność obu gatunków, a także całego rodzaju.

Materiał kopalny

Holotyp to okaz KMV 8701, obejmujący czaszkę z żuchwą, kręgi, łopatki, kości krucze, kości miednicy oraz niekompletne kończyny przednie i tylne.

Materiał przypisany to trzy kolejne okazy: LDM-LCA 10 (czaszka i niekompletny szkielet), ZLJ0003 (częściowa czaszka i niekompletny szkielet), ZLJT01 (fragmentaryczna czaszka młodego osobnika, w tym puszka mózgowa, a także kawałki dwóch żeber i łuku nerwowego kręgu ogonowego).

Wszystkie te okazy, łącznie z KMV 8701, przypisano do S. triassicus (Xing, 2012). Taka identyfikacja oparta była głównie na podobieństwie materiału przypisanego do osobnika KMV 8701 i założeniu, że reprezentuje on S. triassicus, a nie porównaniu z fragmentarycznym holotypem tego gatunku. Jak już wspomniano wyżej, są to założenia niedostatecznie udowodnione i wątpliwe. Co ciekawe, Wang i in. (2017) zaakceptowali przynależność LDM-LCA 10 i ZLJT01 do S. triassicus, podczas gdy KMV 8701 reprezentuje wg nich co najmniej odrębny gatunek. KMV 8701 i LDM-LCA 10 łączą pewne unikalne cechy, lecz różnią się proporcjami - czaszka pierwszego jest krótsza i wyższa, ze skróconą kością przedszczękową, zaś drugi ma długą i niską czaszkę (Carrano i in., 2012).

Spis gatunków

Sinosaurus	Yang, 1948	? nomen dubium
S. triassicus	Yang, 1948	? nomen dubium
?S. sinensis	(Hu, 1993) Wang, You, Pan i Wang, 2017
= Dilophosaurus sinensis	Hu, 1993	=?? S. triassicus

Bibliografia

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927.

Dong, Z.M. (2003). "Contribution of New Dinosaur Materials from China to Dinosaurology". Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum. Beijing: Fukui Prefectural Dinosaur Museum. 2: 123–131.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.

Mortimer, M. (2014 online) http://dml.cmnh.org/2014Dec/msg00087.html

Mortimer, M. (2015 online A) http://theropoddatabase.com/Coelophysoidea.htm#Sinosaurustriassicus

Mortimer, M. (2015 online B) http://theropoddatabase.com/Coelophysoidea.htm#Dilophosaurussinensis

Wang, G.-F., You, H.-L., Pan, S.-G., Wang, T. (2017). "A new crested theropod dinosaur from the Early Jurassic of Yunnan Province, China". Vertebrata PalAsiatica. [5].

Xing, L.D. (2012). "Sinosaurus from Southwestern China". Department of Biological Sciences, University of Alberta. Edmonton: 1–286.

Zhang, Z., Wang, T. & You, H. (2023). “A New Specimen of Sinosaurus triassicus (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Lufeng, Yunnan, China.” Historical Biology, DOI: 10.1080/08912963.2023.2190760.