Cedrorestes: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do sprawdzenia (ważność). | ||
| + | |||
{{DISPLAYTITLE:''Cedrorestes''}} | {{DISPLAYTITLE:''Cedrorestes''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Michał Siedlecki]] | |Autor = [[Michał Siedlecki]] | ||
| − | |Korekta = | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
|nazwa = ''Cedrorestes'' (cedrorest) | |nazwa = ''Cedrorestes'' (cedrorest) | ||
| − | |długość = ok. 6 m | + | |długość = ok. 6 m* |
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |masa = ok. 850 kg | + | |masa = ok. 850 kg* |
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
|miejsce = [[USA]] - Utah | |miejsce = [[USA]] - Utah | ||
| − | <small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]], | + | <small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]], górne warstwy ogniwa Yellow Cat)</small> |
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|139|134.6}} |
| − | ok. | + | ok. 139-134,6 [[Ma]] <ref>Joeckel, R. M., Ludvigson, G. A., Möller, A., Hotton, C. L., Suarez, M. B., Suarez, C. A., ... & Hendrix, B. (2020). "Chronostratigraphy and terrestrial palaeoclimatology of Berriasian–Hauterivian strata of the Cedar Mountain Formation, Utah, USA". Geological Society, London, Special Publications, 498(1), 75-100. [[doi:10.1144/SP498-2018-133]]</ref><br> |
<small>wczesna [[kreda]] ([[walanżyn]])</small> | <small>wczesna [[kreda]] ([[walanżyn]])</small> | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
| Linia 17: | Linia 19: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithopoda]] | [[Ornithopoda]] | ||
| Linia 28: | Linia 26: | ||
[[Styracosterna]] | [[Styracosterna]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Life_restoration_of_Hippodraco.jpg |
| − | |podpis = | + | |podpis = Rekonstrukcja ''[[Hippodraco]]''. ''Cedrorest'' mógł wyglądać podobnie. Autor: Lukas Panzarin. |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 38: | Linia 36: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa rodzajowa ''Cedrorestes'' oznacza "mieszkaniec góry cedrowej" co odnosi się do nazwy formacji geologicznej, w której odnaleziono jego szczątki. Epitet gatunkowy odnosi się zaś do Michaela Crichtona, amerykańskiego pisarza, autora licznych thrillerów i technothrillerów, w tym "Parku Jurajskiego". | + | Nazwa rodzajowa ''Cedrorestes'' oznacza "mieszkaniec góry cedrowej" (od greckich słów ''cedrus'' (cedr), ''oros'' (góra) i ''-etes'' [mieszkaniec]) co odnosi się do nazwy formacji geologicznej, w której odnaleziono jego szczątki. Epitet gatunkowy odnosi się zaś do Michaela Crichtona, amerykańskiego pisarza, autora licznych thrillerów i technothrillerów, w tym "Parku Jurajskiego". |
==Odkrycie szczątków i materiał kopalny== | ==Odkrycie szczątków i materiał kopalny== | ||
| − | Pozostałości cedroresta zostały odkryte w 2001 roku na terenie [[formacja geologiczna|formacji]] Cedar Mountain w stanie Utah (Carpenter i | + | [[Plik: Left_ilium_of_Cedrorestes.png|300px|thumb|right|Lewa kość biodrowa z holotypu cedroresta (DMHN 47994). Autor: Andrew T. McDonald, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, Scott K. Madsen, Jennifer Cavin, Andrew R. C. Milner, Lukas Panzarin[https://doi.org/10.1371/journal.pone.0014075].]] |
| − | [[Holotyp]] cedroresta (DMNH 47994) to | + | Pozostałości cedroresta zostały odkryte w 2001 roku na terenie [[formacja geologiczna|formacji]] Cedar Mountain w stanie Utah (Carpenter i in., 2002). Opisane zostały sześć lat później. |
| − | Od innych | + | [[Holotyp]] cedroresta (DMNH 47994) to fragmenty kilku żeber, zrośnięta kość krzyżowa, lewa kość biodrowa, fragment prawej kości biodrowej, prawa kość piszczelowa, prawa trzecia kość śródstopia oraz skostniałe ścięgna. |
| + | Od innych dinozaurów, wyróżnia się, m.in. budową kości biodrowej, która zawiera mozaikę cech, charakterystycznych dla iguanodontów oraz hadrozaurydów (McDonald i in., 2010). | ||
| + | |||
==Budowa i tryb życia== | ==Budowa i tryb życia== | ||
| − | Cedrorest był zapewne typowym przedstawicielem | + | Cedrorest był zapewne typowym przedstawicielem kladu [[Iguanodontia]], czyli dużym roślinożercą, zdolnym do poruszania się na dwóch lub na czterech kończynach. Prawdopodobnie miał muskulaturę kończyn podobną do tej występującej u [[Hadrosauridae|hadrozaurydów]], jednak opisania ich dokładnego funkcjonowania są potrzebne kolejne szczątki tego dinozaura. |
==Systematyka i ważność taksonu== | ==Systematyka i ważność taksonu== | ||
| − | Cedrorest początkowo był uznawany za | + | Cedrorest początkowo był uznawany za przedstawiciela rodziny hadrozaurydów, jednakże obecnie uznaje się go za bardziej [[takson bazalny|bazalną]] formę, należącą do [[klad|kladu]] [[Styracosterna]] (Pole, 2022). W 2007 roku Kirkland i Madsen uznali cedroresta za [[synonim|młodszy synonim]] innego iguanodonta z rodzaju ''[[Planicoxa]]'', opisanego sześć lat wcześniej i znalezionego w tej samej formacji co ''Cedrorestes''. Argumentem za synonimizacją tych dwóch rodzajów dinozaurów jest budowa ich kości biodrowych, bardziej rozwinięta u cedroresta, niż u planikoksy, której okaz jest młodocianym osobnikiem, co miało się wiązać ze zmianami w rozwoju dojrzewającej planikoksy. Jednak rok później, propozycję tą odrzucono, gdy stwierdzono, że u obu znanych okazów ''Planicoxa'' występuje cecha charakterystyczna dla nich, a nieobecna u cedroresta. McDonald i inni (2010) zwracają uwagę na problematyczność cech diagnostycznych ''Cedrorestes'' oraz ukazują podobieństwo cech budowy kości biodrowej opisanego w tej publikacji iguanodonta z rodzaju ''[[Iguanacolossus]]'' do kości biodrowej cedroresta, jednak uznają ważność tego taksonu. |
| − | W 2007 roku Kirkland i Madsen uznali cedroresta za [[synonim|młodszy synonim]] innego iguanodonta z rodzaju [[Planicoxa]], opisanego sześć lat wcześniej i znalezionego w tej samej formacji co ''Cedrorestes''. | ||
| − | Argumentem za synonimizacją tych dwóch rodzajów dinozaurów jest budowa ich kości biodrowych, bardziej rozwinięta u cedroresta, niż u planikoksy, której okaz jest młodocianym osobnikiem, co miało się wiązać ze zmianami w rozwoju dojrzewającej planikoksy. Jednak rok później, propozycję tą odrzucono, gdy stwierdzono, że u obu znanych okazów ''Planicoxa'' występuje cecha charakterystyczna dla nich, a nieobecna u cedroresta. | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Cedrorest współżył m.in. z rybami dwudysznymi , spokrewnionymi z dzisiejszym rogozębem australijskim, żółwiami oraz innymi dinozaurami, takimi jak [[Brachiosauridae|brachiozauryd]] [[Cedarosaurus]], [[Nodosauridae|nodozauryd]] [[Gastonia]], czy jeden z największych [[Dromaeosauridae|dromeozaurydów]] [[Utahraptor]]. | + | Cedrorest współżył m.in. z rybami dwudysznymi, spokrewnionymi z dzisiejszym rogozębem australijskim, żółwiami oraz innymi dinozaurami, takimi jak [[Brachiosauridae|brachiozauryd]] ''[[Cedarosaurus]]'', [[Nodosauridae|nodozauryd]] ''[[Gastonia|Gastonia burgeri]]'', innym styrakosternem ''[[Hippodraco]]'', wczesnymi [[Therizinosauroidea|terizinozaurami]] ''[[Falcarius]]'' i ''[[Martharaptor]]'', czy jeden z największych [[Dromaeosauridae|dromeozaurydów]] ''[[Utahraptor]]''. Wg Paula (2016), cedrorest mógł żyć w otwartych lub nadrzecznych lasach lub terenach o krótkiej porze wilgotnej lub w środowiskach przypominających dzisiejsze stepy i prerie, z obszarami zalewowymi. |
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Cedrorestes''}} | | {{V|''Cedrorestes''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[David Gilpin|Gilpin]], [[Tony DiCroce|DiCroce]] i [[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[2007]] | + | | {{Kpt|[[David Gilpin|Gilpin]], [[Tony DiCroce|DiCroce]] i [[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, [[2007]] |
| ''? [[nomen dubium]]'' | | ''? [[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| {{V|''C. crichtoni''}} | | {{V|''C. crichtoni''}} | ||
| − | | {{Kpt|[[David Gilpin|Gilpin]], [[Tony DiCroce|DiCroce]] i [[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[2007]] | + | | {{Kpt|[[David Gilpin|Gilpin]], [[Tony DiCroce|DiCroce]] i [[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}}, [[2007]] |
| ''? [[nomen dubium]]'' | | ''? [[nomen dubium]]'' | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Carpenter, K., T. DiCroce, D. Gilpin, B. Kinneer, F. Sanders, and V. Tidwell. 2002. Origins of the Early and "Middle" Cretaceous dionosaurs of North America: Implications for plate tectonics. | + | <small>Carpenter, K., T. DiCroce, D. Gilpin, B. Kinneer, F. Sanders, and V. Tidwell. (2002). "Origins of the Early and "Middle" Cretaceous dionosaurs of North America: Implications for plate tectonics." Proceedings of the International Symposium on New Concepts in Global Tectonics, pp. 289-308. |
| − | Gilpin, | + | |
| − | Kirkland, J.I. & Madsen, S. K. 2007. The Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation, eastern Utah: the view up an always interesting learning curve. Geological Society of America Field Trip Guidebook. Utah Geological Association Publication, 35 | + | Gilpin, D., DiCroce, T., Carpenter, K. (2007). "A possible new basal hadrosaur from the Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation of Eastern Utah" w : carpenter, K. (red.) "Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs", Bloomington and Indianapolis : Indiana University Press, str. 79-89 [[doi:10.2307%2Fj.ctt1zxz1md.10]] |
| − | </small> | + | |
| + | Kirkland, J.I. & Madsen, S. K. (2007). "The Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation, eastern Utah: the view up an always interesting learning curve". Geological Society of America Field Trip Guidebook. Utah Geological Association Publication, 35 | ||
| + | |||
| + | McDonald, T., Andrew; Kirkland, I., James; DeBleiux, D., Donald; Madsen, K., Scott; Cavin, Jennifer; Milner; R., C., Andrew, Panzarin, Lukas (2010). "New Basal Iguanodonts from the Cedar Mountain Formation of Utah and the Evolution of Thumb-Spiked Dinosaurs" PLoS ONE, 5(11): e14075. [[doi:10.1371/journal.pone.0014075]] | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs (2<sup>nd</sup> Edition)". Princeton Univerity Press. | ||
| + | |||
| + | Poole, K. (2022). "Phylogeny of iguanodontian dinosaurs and the evolution of quadrupedality". Palaeontologia Electronica, 25(3), 1-65. [[https://doi.org/10.26879/702]] | ||
| + | |||
| + | * wymiary podane za https://dinoanimals.com/dinosaurdatabase/cedrorestes-crichtoni/ | ||
| + | <references/></small> | ||
| + | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Nomen dubium]] | [[Kategoria:Nomen dubium]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:43, 1 kwi 2024
Do sprawdzenia (ważność).
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Cedrorestes (cedrorest) | |
|---|---|
| Długość | ok. 6 m* |
| Masa | ok. 850 kg* |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Utah
(formacja Cedar Mountain, górne warstwy ogniwa Yellow Cat) |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Hippodraco. Cedrorest mógł wyglądać podobnie. Autor: Lukas Panzarin. | |
Wstęp
Cedrorestes był rodzajem dużego iguanodonta żyjącego na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych w epoce wczesnej kredy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Cedrorestes oznacza "mieszkaniec góry cedrowej" (od greckich słów cedrus (cedr), oros (góra) i -etes [mieszkaniec]) co odnosi się do nazwy formacji geologicznej, w której odnaleziono jego szczątki. Epitet gatunkowy odnosi się zaś do Michaela Crichtona, amerykańskiego pisarza, autora licznych thrillerów i technothrillerów, w tym "Parku Jurajskiego".
Odkrycie szczątków i materiał kopalny
Pozostałości cedroresta zostały odkryte w 2001 roku na terenie formacji Cedar Mountain w stanie Utah (Carpenter i in., 2002). Opisane zostały sześć lat później. Holotyp cedroresta (DMNH 47994) to fragmenty kilku żeber, zrośnięta kość krzyżowa, lewa kość biodrowa, fragment prawej kości biodrowej, prawa kość piszczelowa, prawa trzecia kość śródstopia oraz skostniałe ścięgna. Od innych dinozaurów, wyróżnia się, m.in. budową kości biodrowej, która zawiera mozaikę cech, charakterystycznych dla iguanodontów oraz hadrozaurydów (McDonald i in., 2010).
Budowa i tryb życia
Cedrorest był zapewne typowym przedstawicielem kladu Iguanodontia, czyli dużym roślinożercą, zdolnym do poruszania się na dwóch lub na czterech kończynach. Prawdopodobnie miał muskulaturę kończyn podobną do tej występującej u hadrozaurydów, jednak opisania ich dokładnego funkcjonowania są potrzebne kolejne szczątki tego dinozaura.
Systematyka i ważność taksonu
Cedrorest początkowo był uznawany za przedstawiciela rodziny hadrozaurydów, jednakże obecnie uznaje się go za bardziej bazalną formę, należącą do kladu Styracosterna (Pole, 2022). W 2007 roku Kirkland i Madsen uznali cedroresta za młodszy synonim innego iguanodonta z rodzaju Planicoxa, opisanego sześć lat wcześniej i znalezionego w tej samej formacji co Cedrorestes. Argumentem za synonimizacją tych dwóch rodzajów dinozaurów jest budowa ich kości biodrowych, bardziej rozwinięta u cedroresta, niż u planikoksy, której okaz jest młodocianym osobnikiem, co miało się wiązać ze zmianami w rozwoju dojrzewającej planikoksy. Jednak rok później, propozycję tą odrzucono, gdy stwierdzono, że u obu znanych okazów Planicoxa występuje cecha charakterystyczna dla nich, a nieobecna u cedroresta. McDonald i inni (2010) zwracają uwagę na problematyczność cech diagnostycznych Cedrorestes oraz ukazują podobieństwo cech budowy kości biodrowej opisanego w tej publikacji iguanodonta z rodzaju Iguanacolossus do kości biodrowej cedroresta, jednak uznają ważność tego taksonu.
Paleoekologia
Cedrorest współżył m.in. z rybami dwudysznymi, spokrewnionymi z dzisiejszym rogozębem australijskim, żółwiami oraz innymi dinozaurami, takimi jak brachiozauryd Cedarosaurus, nodozauryd Gastonia burgeri, innym styrakosternem Hippodraco, wczesnymi terizinozaurami Falcarius i Martharaptor, czy jeden z największych dromeozaurydów Utahraptor. Wg Paula (2016), cedrorest mógł żyć w otwartych lub nadrzecznych lasach lub terenach o krótkiej porze wilgotnej lub w środowiskach przypominających dzisiejsze stepy i prerie, z obszarami zalewowymi.
Spis gatunków
| Cedrorestes | Gilpin, DiCroce i Carpenter, 2007 | ? nomen dubium |
| C. crichtoni | Gilpin, DiCroce i Carpenter, 2007 | ? nomen dubium |
Bibliografia
Carpenter, K., T. DiCroce, D. Gilpin, B. Kinneer, F. Sanders, and V. Tidwell. (2002). "Origins of the Early and "Middle" Cretaceous dionosaurs of North America: Implications for plate tectonics." Proceedings of the International Symposium on New Concepts in Global Tectonics, pp. 289-308.
Gilpin, D., DiCroce, T., Carpenter, K. (2007). "A possible new basal hadrosaur from the Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation of Eastern Utah" w : carpenter, K. (red.) "Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs", Bloomington and Indianapolis : Indiana University Press, str. 79-89 doi:10.2307/j.ctt1zxz1md.10
Kirkland, J.I. & Madsen, S. K. (2007). "The Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation, eastern Utah: the view up an always interesting learning curve". Geological Society of America Field Trip Guidebook. Utah Geological Association Publication, 35
McDonald, T., Andrew; Kirkland, I., James; DeBleiux, D., Donald; Madsen, K., Scott; Cavin, Jennifer; Milner; R., C., Andrew, Panzarin, Lukas (2010). "New Basal Iguanodonts from the Cedar Mountain Formation of Utah and the Evolution of Thumb-Spiked Dinosaurs" PLoS ONE, 5(11): e14075. doi:10.1371/journal.pone.0014075
Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs (2nd Edition)". Princeton Univerity Press.
Poole, K. (2022). "Phylogeny of iguanodontian dinosaurs and the evolution of quadrupedality". Palaeontologia Electronica, 25(3), 1-65. [[2]]
- wymiary podane za https://dinoanimals.com/dinosaurdatabase/cedrorestes-crichtoni/
- ↑ Joeckel, R. M., Ludvigson, G. A., Möller, A., Hotton, C. L., Suarez, M. B., Suarez, C. A., ... & Hendrix, B. (2020). "Chronostratigraphy and terrestrial palaeoclimatology of Berriasian–Hauterivian strata of the Cedar Mountain Formation, Utah, USA". Geological Society, London, Special Publications, 498(1), 75-100. doi:10.1144/SP498-2018-133
