Planicoxa
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Planicoxa (planikoksa) | |
|---|---|
| Długość: | 4-5 m (młody osobnik?) |
| Masa: | 300-500 kg ? (młody osobnik?) |
| Miejsce występowania: | USA – Utah
(formacja Cedar Mountain - ogniwo Poison Strip) |
| Czas występowania | 130-115 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Planicoxa to rodzaj iguanodonta żyjącego we wczesnej kredzie na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych.
Etymologia
Nazwa rodzajowa tego dinozaura oznacza "płaskie biodro" i odnosi się do charakterystycznej budowy kości biodrowej (łac. plani = płaskie i łac. coxa = biodro). Nazwa gatunkowa znaczy po łacinie "trucizna" i odnosi się do miejsca znalezienia - ogniwa Poison (=ang. trucizna) Strip.
Materiał kopalny
Nieartykułowane szczątki dwóch osobników. Holotyp (DMNH 24504) to lewa kość biodrowa należąca do młodego zwierzęcia. Paratypy to: część kręgu szyjnego, kilka kręgów grzbietowych i żeber, kręg krzyżowy i dwa ogonowe (tylko trzony), niekompletna kość ramienna, kość łokciowa, kość udowa, dwie prawe piszczele i niekompletny lewy, druga lewa kość śródstopia i pazur ze stopy. Szczątki znajdują się w Muzeum Historii Naturalnej w Denver (Denver Museum of Natural History - DMNH).
Taksonomia
P. venenica to typowy i obecnie jedyny gatunek rodzaju Planicoxa, opisany przez DiCroce'a i Carpenterem w 2001 roku na podstawie znalezisk z ogniwa Poison Strip w formacji Cedar Mountain. Drugi gatunek - P. depressus (początkowo Camptosaurus depressus) - został przeniesiony do nowego rodzaju - Osmakasaurus - przez McDonalda w 2011 roku.
Kirkland i Madsen (2007) uznali Cedrorestes (w artykule nazwanym Cedroestes, bez "r") za młodszy synonim Planicoxa. Wskazali na cechę budowy kości biodrowej, która jest lepiej rozwinięta u cedroesta, a słabiej u młodego osobnika (holotypu) planikoksy. Ich zdaniem inne różnice można wyjaśnić fazą rozwoju osobniczego i zniekształceniami. Zostało to odrzucone w 2008 roku, ponieważ poziomy zapanewkowy wyrostek stawu biodrowego nie powstał przez zniekształcenie, gdyż oba osobniki P. venenica miały tą cechę, która jest normalna u tego rodzaju, a nie występuje u Cedrorestes.
Paleoekologia
Planicoxa to nieduży(?) przedstawiciel iguanodontów, żywiący się tak jak jego krewni roślinnością zrywaną mocnym, bezzębnym dziobem. Następnie pokarm był rozdrabniany przez wiele zębów tkwiących w dalszej części szczęk.
Inne roślinożerne dinozaury znane z tego stanowiska to tytanozaurokształtny zauropod Venenosaurus oraz nieopisany duży nodozauryd (początkowo cf. Hoplitosaurus; być może Sauropelta). Głównym wrogiem planikoksy był zapewne Utahraptor, którego szczątki, nie przypisane do żadnego gatunku także zostały znalezione w Poison Strip.
Spis gatunków
| Planicoxa | DiCroce i Carpenter, 2001 | |
|---|---|---|
| P. venenica | DiCroce i Carpenter, 2001 | |
| P. depressus | (Gilmore, 1909) Carpenter i Wilson, 2008 | = Osmakasaurus depressus |
Bibliografia
Carpenter, K. & Ishida, Y. 2010. Early and “Middle” Cretaceous Iguanodonts in Time and Space. Journal of Iberian Geology 36 (2), 145-164
Carpenter, K. & Wilson, Y. 2008. A new species of Camptosaurus (Ornithopoda: Dinosauria) from the Morrison Formation (Upper Jurassic) of Dinosaur National Moument, Utah, and a biomechanical analysis of its forelimb. Annals of the Carnegie Museum 76:227-263.
DiCroce, K. & Carpenter, K. 2001. New ornithopod from the Cedar Mountain Formation (Lower Cretaceous) of Eastern Utah. P. 183-196 [w:] Tanke, D. & K. Carpenter (eds.) Mesozoic Vertebrate Life. Indiana University Press, Bloomington.
Kirkland, J.I. & Madsen, S. K. 2007. The Lower Cretaceous Cedar Mountain Formation, eastern Utah: the view up an always interesting learning curve. Geological Society of America Field Trip Guidebook. Utah Geological Association Publication, 35
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. 2010. A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England. Zootaxa 2569: 1–43.
McDonald, A.T. 2011. The taxonomy of species assigned to Camptosaurus (Dinosauria: Ornithopoda). Zootaxa, 2783: 52–68.
http://dml.cmnh.org/2003Dec/msg00327.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Planicoxa
