Sidersaura

Autor:

Michał Siedlecki

---

Sidersaura (siderzaura)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Neuquén (formacja Huincul)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 97-93 Ma późna kreda (późny cenoman - wczesny turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Diplodocoidea Rebbachisauridae
Rekonstrukcja przyżyciowa siderzaury. Autor: UnexpectedDinoLesson [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003ESidersaura marae\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w Sidersaura marae\n","link":"","lat":-39.2352369999999979199856170453131198883056640625,"lon":-68.37430000000000518411980010569095611572265625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Sidersaura to nietypowy zauropod z grupy rebbachizaurydów żyjący na terenie dzisiejszej Argentyny na początku epoki późnej kredy. To już siódmy nazwany zauropod z formacji Huincul.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "gwiezdnego jaszczura" (od łacińskiego "sider" (gwiazda) i greckiego "saura" (jaszczur)), co odnosi się do budowy środkowych i tylnych łuków hemalnych, przypominających kształtem gwiazdy. Epitet gatunkowy upamiętnia panią Marę Ripoll, wieloletnią preparatorkę, a później dyrektorkę Miejskiego Muzeum "Ernesto Bachman".

Materiał kopalny

Siderzaura jest znana ze szczątków czterech osobników. Wszystkie pochodzą ze stanowiska "Barda Atrevesada de Las Campansa" formacji Huincul.

Holotyp (MMCh-PV 70) to mózgoczaszka ze zrośniętym dachem czaszki i boczną ścianą mózgoczaszki, środkowa i tylna część grzbietowego wyrostka kolczystego i jego fragment, 14 kręgów ogonowych, 5 łuków hemalnych, część lewej łopatki, szypułka k. łonowej, obie k. piszczelowe, oba tylne końce k. strzałkowych, obie k. śródstopia I, przednie części lewych k. śródstopia II i III, tylne części prawych k. śródstopia II, III i IV, tylna część lewej k. śródstopia V, ba paliczki I-1, I-2, prawy paliczek I-3 oraz lewe paliczki pazurów 1 i 3. Należał do osobnika morfologicznie dorosłego.

Paratypy to :

MMCh-PV 236 - kręgi krzyżowe lub ogonowe, środkowa i tylna część żebra grzbietowego, k. śródręcza IV i V, fragment obszaru acetabulum k. biodrowej, obie k. kulszowe, lewa k. kulszowa i część prawej, lewa k. udowa oraz lewa k. strzałkowa. Ponadto okaz ten obejmuje elementy jeszcze niewypreparowane: 3 łuki nerwowe kręgów krzyżowych, 8 kręgów ogonowych, prawa k. udowa, lewa k. piszczelowa, prawa k. strzałkowa i prawa k. śródstopia IV? Szczątki te również należały do osobnika morfologicznie dorosłego. Został znaleziony w pobliżu okazu typowego meraksesa.

MMCh-PV 307- fragmentaryczna lewa k. strzałkowa. Też osobnik morfologicznie dojrzały i

MMCh-PV 309 - trzon kręgu grzbietowego, należący do osobnika młodocianego.

Budowa, systematyka i rozmiary

Siderzaura zapewne z grubsza przypominała inne rebbachizaurydy, takie jak demandazaur, czy żyjący w tym samym miejscu i czasie limajzaur. Odróżniała się od nich m.in. otworem przodoczołowym (obecnym u bardziej zaawansowanych od kaatedoka dikreozaurydów oraz młodocianych diplodocydów), wspomnianą budową łuków hemalnych, proceliczną budową tylnych kręgów ogonowych, półksiężycową k. piętową. Jej kręgi ogonowe miały położone z przodu wyrostki kolczyste, a u trzonów kręgów środkowych i tylnych występowała od strony brzusznej pustka ciągnąca się wzdłuż ogona. Cechy te były dotąd uznawane za synapomorfię tytanozaurów.

Analiza filogenetyczna umieściła siderzaurę jako takson siostrzany itapeuazaura oraz jako rodzaj blisko spokrewniony z zapalazaurem. Była taksonem bardziej bazalnym od zaawansowanych rebbachizaurydów, takich jak limajzaur, czy katartezaura, również współżyjąca z siderzaurą.

Lewa k. udowa siderzaury mierzy 155 cm długości i jest najdłuższa spośród zmierzonych k. udowych rebbachizaurydów. Dla porównania k. udowa limajzaura ma długość 144 cm. O ile siderzaura nie miała nietypowej dla rebbachizaurydów budowy ciała, może być jednym z roślejszych przedstawicieli tej grupy (Komentarz odautorski).

Paleośrodowisko

Zobacz: Huincul#Paleośrodowisko.

Spis gatunków

Sidersaura	Lerzo, Gallina, Canale, Otero, Carballido, Apesteguía i Makovicky, 2024
S. marae	Lerzo, Gallina, Canale, Otero, Carballido, Apesteguía i Makovicky, 2024

Bibliografia

Lerzo, L.N., Gallina, P.A., Canale, J.I., Otero, A., Carballido, J.L., Apesteguía, S., Makovicky, P.J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 [2]