Panamericansaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Panamericansaurus''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]] |
| − | + | |Korekta = [[Krzysztof Stuchlik]], [[Michał Siedlecki]] | |
| − | + | |nazwa = ''Panamericansaurus'' (panamerykanzaur) | |
| − | + | |długość = 15,4 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 4 m (w ramionach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |masa = 12 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Allen]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|73|69}} | |
| − | + | ok. 73-69 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]] - środkowy [[mastrycht]])</small> | |
| − | |- | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Allen]])</small> | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 40: | Linia 21: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Neosauropoda]] | [[Neosauropoda]] | ||
| Linia 55: | Linia 34: | ||
[[Lithostrotia]] | [[Lithostrotia]] | ||
| − | [[Aeolosaurini]] | + | [[Eutitanosauria]] |
| − | | | + | |
| − | | | + | [[Colossosauria]] |
| − | + | ||
| − | | | + | [[Rinconsauria]] |
| − | + | ||
| − | | | + | ?[[Aeolosaurini]] |
| − | | | + | |grafika = Rinconsaurus test 2.jpg |
| − | <display_points type="terrain" zoom= | + | |podpis = Rekonstrukcja [[Rinconsaurus|rinkonzaura]]. Być może panamerykanzaur wyglądał podobnie. Autor: Steveoc 86. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinconsaurus_test_2.jpg] |
| − | -38°26'59.57'', -68°44'20.60'' | + | |PorównanieGrupa = |
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | -38°26'59.57'', -68°44'20.60''~formacja [[Allen]], Patricio del Chañar, prowincja Neuquén, [[Argentyna]]|<small>''P. schroederi'' - '''MUCPv-417 ([[holotyp]])'''. | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Panamericansaurus'' to | + | ''Panamericansaurus'' to [[rodzaj]] [[tytanozaur]]a z terenów obecnej [[Argentyna|Argentyny]] (prowincja Neuquén, północno-zachodnia Patagonia). Żył na tym obszarze pod koniec okresu kredowego, w jego wyróżnianych przez geologów dwóch ostatnich piętrach ([[kampan|kampanie]] i [[mastrycht|mastrychcie]]/). Zarówno [[rodzaj]], jak i jedyny do niego należący [[gatunek typowy]], został opisany w [[2010]] roku przez [[Jorge Calvo|Jorge’a Calvo]] i [[Domingo Porfiri]]ego. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] MUCPv-417 to | + | [[Holotyp]] (MUCPv-417) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, na który składa się kręg krzyżowy, pięć kręgów ogonowych, lewa kość ramienna (123 cm), dwa łuki hemalne i fragmenty żeber. Został odkryty w pokładach formacji [[Allen]]. Jest to pierwszy odnaleziony dinozaur z warstw tej formacji na terenie prowincji Neuquén. Na jego kości natrafiono w [[2003]] roku w wyprawie naukowej zorganizowanej przez Uniwersytet Narodowy Comahue. Znajdowały się one 3 km na zachód od miasteczka San Patricio del Chañar, na terenie posesji rodziny Schroederów. Co ciekawe początkowo jego szczątki uznano za pozostałości innego niewielkiego tytanozaura - [[Aeolosaurus|eolozaura]], lecz po 4 latach stwierdzono, iż ten okaz na tyle różni się od innych szczątków eolozaura, że reprezentuje odrębny rodzaj w obrębie tytanozaurów (Casal i in., 2007). |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''P. schroederi'' wykazuje wszystkie cechy synapomorficzne [[klad]]u [[Aeolosaurini]] z wyjątkiem nieskierowanej przednio- | + | ===Anatomia=== |
| + | ''P. schroederi'' wykazuje wszystkie cechy synapomorficzne [[klad]]u [[Aeolosaurini]] z wyjątkiem nieskierowanej w kierunku przednio-grzbietowym krawędzi przednich i środkowych kręgów ogonowych. Morfologia ta jest widoczna także u ''[[Aeolosaurus]] colhuehuapensis''. Cechami unikalnymi ''P. schroederi'' są m.in. morfologia środkowo-tylnych kręgów ogonowych oraz tzw. wskaźnik masywności (ang. ''robust index'') kości ramiennej, który w odróżnieniu od pozostałych przedstawicieli [[Aelosaurini]] wynosi mniej niż 0,40. Był dość smukłym tytanozaurem w porównaniu do chociażby żyjących na terenie tej samej formacji takich jak eolozaur, czy [[Rocasaurus|rokazaur]]. | ||
| + | ===Wielkość=== | ||
| + | Na podstawie porównania kości ramiennych jego i ''[[Gondwanatitan]]'' [[Jorge Calvo]] i [[Domingo Porfiri]] szacują go na około 11 metrów długości. Inni badacze podają różne rozmiary kości ramiennej gondwanatytana, a co za tym idzie - jego całkowitą wielkość. Np. na podstawie danych z Candeiro i in. ([[2006]]) można obliczyć panamerykanzaura na ok. 16 metrów lub nawet na ok. 18,5 m ([[Felipe Elias|Elias]], [[2011]] online). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020) szacują rozmiary tego zauropoda na 15,4 m długości, 12 t masy oraz 4 m wysokości w ramionach. | ||
| + | |||
| + | ==Systematyka== | ||
| + | [[Calvo]] i Porfiri (2010) sądzą iż panamerykanzaur jest [[zaawansowany|zaawansowanym]] tytanozaurem z grupy [[Aeolosaurini]], co potwierdziła późniejsza [[analiza filogenetyczna]] (Santucci i de Arruda-Campos, [[2011]]). Nowsze analizy filogenetyczne (np: Gorsack i O'Connor, 2019; Santucci i Filippi, 2022) był członkiem szerszego [[klad|kladu]] [[Rinconsauria]] obejmującego eolozauryny, lecz sam do nich nie należał (względnie był dla nich taksonem siostrzanym). | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Panamericansaurus'' nie odnosi się do Panamy czy Ameryki albo ruchu politycznego (idei) panamerykanizmu, jakby się mogło wydawać na pierwszy rzut oka, a do firmy Pan American Energy za jej wsparcie w Projekcie Dino (''Proyecto Dino''). Można ją dosłownie tłumaczyć na "jaszczur Pan American Energy". Epitet gatunkowy ''schroederi'' honoruje rodzinę Schroederów z Neuquén, za ich pomoc i wsparcie w odkopywaniu kości panamerykanzaura z terenu ich własnej posesji. | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Panamericansaurus'' nie odnosi się do Panamy czy Ameryki albo ruchu politycznego (idei) panamerykanizmu, jakby się mogło wydawać na pierwszy rzut oka, a do firmy Pan American Energy za jej wsparcie w Projekcie Dino (''Proyecto Dino''). Można ją dosłownie tłumaczyć na "jaszczur Pan American Energy". Epitet gatunkowy ''schroederi'' honoruje rodzinę Schroederów z Neuquén, za ich pomoc i wsparcie w odkopywaniu kości panamerykanzaura z terenu ich własnej posesji. | ||
| Linia 85: | Linia 70: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Panamericansaurus''}} | |
| − | | [[Jorge Calvo|Calvo]] i [[Domingo Porfiri|Porfiri]], [[2010]] | + | |{{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|[[Domingo Porfiri|Porfiri]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''P. schroederi''}} | |
| − | | Calvo i Porfiri, 2010 | + | |{{Kpt|Calvo}} i {{Kpt|Porfiri}}, 2010 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Calvo, J.O. & Porfiri, J.D. (2010) Panamericansaurus schroederi gen. nov. sp. nov. Un nuevo Sauropoda (Titanosauridae-Aeolosaurini) de la Provincia del Neuquén, Cretácico Superior de Patagonia, Argentina. „Brazilian Geographical Journal: Geosciences and Humanities research medium”. 1, s. 100–115 [http://www.seer.ufu.br/index.php/braziliangeojournal/article/view/8170/5251] | + | <small> |
| + | Calvo, J.O. & Porfiri, J.D. (2010) Panamericansaurus schroederi gen. nov. sp. nov. Un nuevo Sauropoda (Titanosauridae-Aeolosaurini) de la Provincia del Neuquén, Cretácico Superior de Patagonia, Argentina. „Brazilian Geographical Journal: Geosciences and Humanities research medium”. 1, s. 100–115 [http://www.seer.ufu.br/index.php/braziliangeojournal/article/view/8170/5251] | ||
| + | |||
| + | Candeiro, C.R.A, Martinelli, A.G, Avilla, L.S & Rich, T.H. (2006) Tetrapods from the Upper Cretaceous (Turonian-Maastrichtian) Bauru Group of Brazil: a reappraisal. Cretaceous Research 27 (6): 923-946 [[doi:10.1016/j.cretres.2006.05.002]] | ||
| + | |||
| + | Casal, G.; Martínez, R. D.; Luna, M.; Sciutto, J. C.; Lamanna, M. (2007). "Aeolosaurus colhuehuapensis sp. nov. (Sauropoda, Titanosauria) de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior de Argentina" [Aeolosaurus colhuehuapensis sp. nov. (Sauropoda, Titanosauria) from the Bajo Barreal Formation, Upper Cretaceous of Argentina]. Revista Brasileira de Paleontologia. 10 (1): 53–62. [https://doi.org/10.4072%2Frbp.2007.1.05] | ||
| + | |||
| + | Gorscak, E., O’Connor, P.M. (2019). “A new African Titanosaurian Sauropod Dinosaur from the middle Cretaceous Galula Formation (Mtuka Member), Rukwa Rift Basin, Southwestern Tanzania.” „PLOS ONE”, 14 (2), e0211412. [http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0211412] | ||
| + | |||
| + | Santucci, R.M. & de Arruda-Campos, A.C. (2011) "A new sauropod (Macronaria, Titanosauria) from the Adamantina Formation, Bauru Group, Upper Cretaceous of Brazil and the phylogenetic relationships of Aeolosaurini" Zootaxa, 3085, 1–33. | ||
| + | |||
| + | Santucci, R. M.; Filippi, L. S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". In A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (eds.). South American Sauropodomorph Dinosaurs. Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [https://doi.org/10.1007%2F978-3-030-95959-3_10] | ||
| − | + | Elias, F. (2011 online): http://felipe-elias-portfolio.blogspot.com/2011/04/gondwanatitan-faustoi-2011.html | |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 108: | Linia 105: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| + | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:16, 20 cze 2024
| Autor: | Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Korekta: | Krzysztof Stuchlik, Michał Siedlecki |
| Panamericansaurus (panamerykanzaur) | |
|---|---|
| Długość | 15,4 m [1] |
| Wysokość | 4 m (w ramionach) [1] |
| Masa | 12 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok. 73-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja rinkonzaura. Być może panamerykanzaur wyglądał podobnie. Autor: Steveoc 86. [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Panamericansaurus to rodzaj tytanozaura z terenów obecnej Argentyny (prowincja Neuquén, północno-zachodnia Patagonia). Żył na tym obszarze pod koniec okresu kredowego, w jego wyróżnianych przez geologów dwóch ostatnich piętrach (kampanie i mastrychcie/). Zarówno rodzaj, jak i jedyny do niego należący gatunek typowy, został opisany w 2010 roku przez Jorge’a Calvo i Domingo Porfiriego.
Materiał kopalny
Holotyp (MUCPv-417) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, na który składa się kręg krzyżowy, pięć kręgów ogonowych, lewa kość ramienna (123 cm), dwa łuki hemalne i fragmenty żeber. Został odkryty w pokładach formacji Allen. Jest to pierwszy odnaleziony dinozaur z warstw tej formacji na terenie prowincji Neuquén. Na jego kości natrafiono w 2003 roku w wyprawie naukowej zorganizowanej przez Uniwersytet Narodowy Comahue. Znajdowały się one 3 km na zachód od miasteczka San Patricio del Chañar, na terenie posesji rodziny Schroederów. Co ciekawe początkowo jego szczątki uznano za pozostałości innego niewielkiego tytanozaura - eolozaura, lecz po 4 latach stwierdzono, iż ten okaz na tyle różni się od innych szczątków eolozaura, że reprezentuje odrębny rodzaj w obrębie tytanozaurów (Casal i in., 2007).
Budowa
Anatomia
P. schroederi wykazuje wszystkie cechy synapomorficzne kladu Aeolosaurini z wyjątkiem nieskierowanej w kierunku przednio-grzbietowym krawędzi przednich i środkowych kręgów ogonowych. Morfologia ta jest widoczna także u Aeolosaurus colhuehuapensis. Cechami unikalnymi P. schroederi są m.in. morfologia środkowo-tylnych kręgów ogonowych oraz tzw. wskaźnik masywności (ang. robust index) kości ramiennej, który w odróżnieniu od pozostałych przedstawicieli Aelosaurini wynosi mniej niż 0,40. Był dość smukłym tytanozaurem w porównaniu do chociażby żyjących na terenie tej samej formacji takich jak eolozaur, czy rokazaur.
Wielkość
Na podstawie porównania kości ramiennych jego i Gondwanatitan Jorge Calvo i Domingo Porfiri szacują go na około 11 metrów długości. Inni badacze podają różne rozmiary kości ramiennej gondwanatytana, a co za tym idzie - jego całkowitą wielkość. Np. na podstawie danych z Candeiro i in. (2006) można obliczyć panamerykanzaura na ok. 16 metrów lub nawet na ok. 18,5 m (Elias, 2011 online). Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020) szacują rozmiary tego zauropoda na 15,4 m długości, 12 t masy oraz 4 m wysokości w ramionach.
Systematyka
Calvo i Porfiri (2010) sądzą iż panamerykanzaur jest zaawansowanym tytanozaurem z grupy Aeolosaurini, co potwierdziła późniejsza analiza filogenetyczna (Santucci i de Arruda-Campos, 2011). Nowsze analizy filogenetyczne (np: Gorsack i O'Connor, 2019; Santucci i Filippi, 2022) był członkiem szerszego kladu Rinconsauria obejmującego eolozauryny, lecz sam do nich nie należał (względnie był dla nich taksonem siostrzanym).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Panamericansaurus nie odnosi się do Panamy czy Ameryki albo ruchu politycznego (idei) panamerykanizmu, jakby się mogło wydawać na pierwszy rzut oka, a do firmy Pan American Energy za jej wsparcie w Projekcie Dino (Proyecto Dino). Można ją dosłownie tłumaczyć na "jaszczur Pan American Energy". Epitet gatunkowy schroederi honoruje rodzinę Schroederów z Neuquén, za ich pomoc i wsparcie w odkopywaniu kości panamerykanzaura z terenu ich własnej posesji.
Spis gatunków
| Panamericansaurus | Calvo i Porfiri, 2010 |
| P. schroederi | Calvo i Porfiri, 2010 |
Bibliografia
Calvo, J.O. & Porfiri, J.D. (2010) Panamericansaurus schroederi gen. nov. sp. nov. Un nuevo Sauropoda (Titanosauridae-Aeolosaurini) de la Provincia del Neuquén, Cretácico Superior de Patagonia, Argentina. „Brazilian Geographical Journal: Geosciences and Humanities research medium”. 1, s. 100–115 [2]
Candeiro, C.R.A, Martinelli, A.G, Avilla, L.S & Rich, T.H. (2006) Tetrapods from the Upper Cretaceous (Turonian-Maastrichtian) Bauru Group of Brazil: a reappraisal. Cretaceous Research 27 (6): 923-946 doi:10.1016/j.cretres.2006.05.002
Casal, G.; Martínez, R. D.; Luna, M.; Sciutto, J. C.; Lamanna, M. (2007). "Aeolosaurus colhuehuapensis sp. nov. (Sauropoda, Titanosauria) de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior de Argentina" [Aeolosaurus colhuehuapensis sp. nov. (Sauropoda, Titanosauria) from the Bajo Barreal Formation, Upper Cretaceous of Argentina]. Revista Brasileira de Paleontologia. 10 (1): 53–62. [3]
Gorscak, E., O’Connor, P.M. (2019). “A new African Titanosaurian Sauropod Dinosaur from the middle Cretaceous Galula Formation (Mtuka Member), Rukwa Rift Basin, Southwestern Tanzania.” „PLOS ONE”, 14 (2), e0211412. [4]
Santucci, R.M. & de Arruda-Campos, A.C. (2011) "A new sauropod (Macronaria, Titanosauria) from the Adamantina Formation, Bauru Group, Upper Cretaceous of Brazil and the phylogenetic relationships of Aeolosaurini" Zootaxa, 3085, 1–33.
Santucci, R. M.; Filippi, L. S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". In A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (eds.). South American Sauropodomorph Dinosaurs. Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [5]
Elias, F. (2011 online): http://felipe-elias-portfolio.blogspot.com/2011/04/gondwanatitan-faustoi-2011.html
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rinconsaurus_test_2.jpg){kind=link}