Arrhinoceratops

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler Maciej Pindakiewicz Paweł Konarzewski	Dominik Mentelski Tomasz Sokołowski

---

Arrhinoceratops (arrinoceratops)
Długość:	4,5 m
Masa:	1,3 t
Miejsce występowania:	Kanada - Alberta (formacja Horseshoe Canyon)
Czas występowania	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 71,8-70,6 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Chasmosaurinae
Rekonstrukcja przyżyciowa Arrhinoceratops. Autor: Nobu Tamura [2]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Edolina Red Deer, formacja Horshoe Canyon, Alberta, Kanada\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"dolina Red Deer, formacja Horshoe Canyon, Alberta, Kanada\n","link":"","lat":51.39970000000000283080225926823914051055908203125,"lon":-112.70900000000000318323145620524883270263671875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Arrhinoceratops to rodzaj chasmozauryna żyjącego w późnej kredzie (mastrycht) na terenach dzisiejszej Kanady. Jest zbliżony rozmiarami, pozycją filogenetyczną i budową do żyjącego tuż przed nim Anchiceratops. Został opisany przez Parksa w 1925 roku.

Materiał kopalny i odkrycia

Czaszka Arrhinoceratops. Fot.: Daderot [1]

Holotyp (ROM 796) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to: (CMN 8882) niekompletna czaszka młodocianego osobnika, (ROM 1439) prawie kompletna czaszka z dolną szczęką, syncervical (zrośnięte kręgi szyjne), części lewej przedniej kończyny oraz róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym (CMN 56500).

W 1946 roku Charles Gilmore opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za Arrhinoceratops i gatunek tego chasmozauryna nazwał A. utahensis. Później przeniesiono go do rodzaju Torosaurus (Lawson, 1976).

Budowa i ontogeneza

U młodocianych osobników kość zębowa i rostralna stawały się dłuższe w stosunku do swojej głębokości. Liczba zębów znajdujących się na kości zębowej zwiększała się od około 20 do 28. Kość nadoczna łączyła się z kośćmi czołowymi, rogi naodczne wydłużały się i stawały bardziej wyprofilowane. Wyrostki ciemieniowe (epiparietale) zmniejszały się i poszerzały. Powierzchniowa tekstura kryzy zmieniała się z prążkowanej na cętkowaną, a następnie na bruzdowatą. Różki wokół kryzy o kształcie delty spłaszczały się i zrastały z leżącą pod nimi kością. Kłykcie zewnętrzne i dolne mózgoczaszki łączyły się, tworząc jeden kłykieć potyliczny. U ceratopsa, który był bliski osiągnięcia dorosłości, kość rostralna scalała się z kością przedszczękową, ta ostatnia spajała się z nosową (Mallon i in, 2015).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Arrhinoceratops znaczy "rogata twarz bez rogu nosowego" - nie zachował się bowiem ten róg jako osobna kość (epinasal), choć jest on wyraźnie widoczny. Wynika to z ontogenezy - epinasal, podobnie jak inne kości, zrasta się u starych osobników ze swoją podstawą. Epitet gatunkowy (brachyops) odnosi się natomiast do krótkości pyska.

Spis gatunków

Arrhinoceratops	Parks, 1925
A. brachyops	Parks, 1925
A. utahensis	Gilmore, 1946	= Torosaurus utahensis

Bibliografia

Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.

Eberth, D. A., & Kamo, S. L. (2020). "High-precision U–PB CA–ID–TIMS dating and chronostratigraphy of the dinosaur-rich horseshoe canyon formation (Upper Cretaceous, Campanian–Maastrichtian), Red Deer River Valley, Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 57(10), 1220-1237. doi:10.1139/cjes-2019-0019

Gilmore, C.W. 1946, "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53

Lawson, D.A. 1976, "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164

Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. doi:10.1139/cjes-2014-0028

Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. doi:10.1111/zoj.12294

Parks, W.A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15

Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition" wyd. Princeton University.

Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292

Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427.

Tyson, H. (1981) "The structure and relationships of the horned dinosaur Arrhinoceratops Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)" Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247