Titanoceratops

Autor:	Marcin Szermański, Maciej Ziegler
Korekta:	Tomasz Skawiński, Dawid Mika

---

Titanoceratops (tytanoceratops)
Długość	6,5 m
Masa	4,5 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Nowy Meksyk wyższe pokłady formacji Fruitland lub niższe pokłady formacji Kirkland
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 74-73 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Chasmosaurinae Triceratopsini
Rekonstrukcja Titanoceratops. Autor: Nobu Tamura [1] 6.5 m Porównanie wielkości Titanoceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Ewy\u017csze pok\u0142ady formacji \u003Ca href=\"/index.php?title=Fruitland\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Fruitland (strona nie istnieje)\"\u003EFruitland\u003C/a\u003E lub ni\u017csze pok\u0142ady formacji \u003Ca href=\"/wiki/Kirkland\" class=\"mw-redirect\" title=\"Kirkland\"\u003EKirkland\u003C/a\u003E, Nowy Meksyk, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003ET. ouranos\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EOMNH 10165 (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E)\u003C/b\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"wy\u017csze pok\u0142ady formacji Fruitland lub ni\u017csze pok\u0142ady formacji Kirkland, Nowy Meksyk, USA|T. ouranos - OMNH 10165 (holotyp).\n","link":"","lat":34.58020739999999904057403909973800182342529296875,"lon":-105.996047000000004345565685071051120758056640625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Titanoceratops to rodzaj dinozaura rogatego, który należy do kladu Triceratopsini – zaawansowanej grupy zrzeszającej Eotriceratops, Nedoceratops, Ojoceratops, Torosaurus oraz Triceratops i jest jego najstarszym przedstawicielem. Początkowo holotyp traktowano jako wyrośnięty okaz Pentaceratops sternbergi, jednak nie wykazuje jego cech diagnostycznych. Titanoceratops jest największym (najcięższym) znanym dinozaurem kampanu Ameryki Północnej, choć w tej kwestii Longrich raczej się myli – Magnapaulia laticaudus (pierwotnie zaliczana do Lambeosaurus) przerasta go rozmiarami. Na podstawie skamieniałości uważa się, że osiągał rozmiary zbliżone do Triceratops. Odkrycie tytanoceratopsa zmieniło dotychczasowy pogląd na ewolucję dużych chasmozaurynów – jak się okazuje Triceratopsini wyewoluowały 5 milionów lat wcześniej, niż sądzono dotychczas.

Materiał kopalny

Autor: Nicholas Longrich, 2011. Skala = 1 m.

Holotyp (OMNH 10165) to niekompletny szkielet na którego składają się: niekompletna czaszka z żuchwą, elementy kręgosłupa (syncervical, kręgi szyjne, grzbietowe, krzyżowe i ogonowe), niekompletne żebra, kości kończyny górnej (ramienne, prawa promieniowa), kości kończyny dolnej (udowe, piszczelowe, prawa strzałkowa), kości miednicy (biodrowe, kulszowe) i skostniałe ścięgna.

Budowa

Przedstawiciel kladu Triceratopsini różniący się: od innych chasmozaurynów ekstremalnym powiększeniem dołu w kości przedszczękowej; od triceratopsa w posiadaniu cienkich kości łuskowych, obecnością okien ciemieniowych (oba mogą być związane z wiekiem zwierzęcia - Horner i Goodwin, 2006; Scannella i Horner, 2010), przypominającej róg kość nadjarzmową; różniący się od triceratopsa i torozaura w posiadaniu wąskiego łuku ciemieniowego i pionowej nosowej rozpórki z wąską podstawą; różniący się od triceratopsa, torozaura i eotriceratopsa w posiadaniu rozszerzonego epoccipital (małego rożku) na ogonowym końcu kości łuskowej (może być związane z wiekiem zwierzęcia - Horner i Goodwin, 2006; Scannella i Horner, 2010) i bardzo dużym dołem w kości przedszczękowej, brakiem rzędu zgiętych grzbietowo wyrostków; różniący się od eotriceratopsa w posiadaniu wydłużonej kości przedszczękowej w stosunku do jej wysokości.

Longrich (2011) podaje 22 cechy odróżniające tytanoceratopsa od pentaceratopsa, z których niektóre mogą zależeć od wieku osobnika i zmienności między przedstawicielami tego samego gatunku.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Titanoceratops znaczy "tytaniczne/olbrzymie rogate oblicze" (gr. titan + ceras + ops). Epitet gatunkowy ouranos (odrzucona ostatecznie inna wersja Longricha - ouranous) została zaczerpnięta od Uranosa – ojca tytanów z mitologii greckiej.

Spis gatunków

Titanoceratops	Longrich, 2011	?= Pentaceratops
T. ouranos	Longrich, 2011	?= Pentaceratops sternbergi
= "T. ouranos"	Longrich, 2010	nomen nudum
= "T. ouranous"	Longrich, 2010	nomen nudum

Bibliografia

Lehman T.M. (1998) "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico" Journal of Paleontology, 72(5), 894-906.

Longrich N.R. (2011) "Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico" Cretaceous Research, 32 (3), 264-276. [2]

Horner J.R. & Goodwin M.B. (2006) "Major cranial changes during Triceratops ontogeny" Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 273 (1602), 2757-2761.

Scannella, J. & Horner J.R. (2010) "Torosaurus Marsh, 1891, is Triceratops Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(4): 1157-1168.