Colepiocephale

Autor:

Adrian Sztuba

---

Colepiocephale
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Kanada - Alberta (formacja Foremost) USA - Montana (formacja Judith River)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 80-78 Ma późna kreda (środkowy kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Pachycephalosauria Pachycephalosauridae
Rekonstrukcja. Autor: Cesar Diaz [1].

Wstęp

Colepiocephale był pachycefalozaurem z kopulastą czaszką, którego skamieniałości odkryto na terenie Kanady i Stanów Zjednoczonych. Należy do najstarszych diagnostycznych pachycefalozaurów z Ameryki Północnej – żył we wczesnym kampanie, ok. 79 mln lat temu.

Materiał kopalny

Holotypem jest okaz CMN 8818 – kopuła czołowo-ciemieniowa i niektóre inne elementy czaszki. Znane są również inne skamieniałości czaszek przypisanych temu dinozaurowi. Były to niewielkie osobniki, spośród których holotyp był największy. Pierwsze odkryte skamieniałości pochodziły z formacji Foremost, natomiast Schott i in. (2009) opisali jeden okaz z formacji Judith River.

Budowa

Był to pachycefalozaur z wyraźną kopułą na czaszce. Według Sullivana (2003), niektóre cechy czaszki wskazują na jego zaawansowaną pozycję w obrębie pachycefalozaurów, pomimo jego wieku (żył przed większością rzekomo prymitywniejszych pachycefalozaurów, jak Stegoceras i Homalocephale) – przykładowo jego kopuła na czaszce miała być kompletnie wykształcona. Jednak ponowne zbadanie Colepiocephale przez Schotta i in. (2009) wykazało, że w rzeczywistości była niecałkowicie wykształcona, podobnie jak u Stegoceras.

Podczas dorastania kopuła powiększała się. Jednocześnie jej kształt pozostawał względnie stały, choć płat nadoczodołowy stawał się względnie większy.

Systematyka

Gatunek ten został nazwany w 1945 r. przez Sternberga jako nowy gatunek w rodzaju Stegoceras, zaś w 2003 r. Sullivan utworzył dla tego gatunku nowy rodzaj – Colepiocephale. Według analizy filogenetycznej (2003) był to rodzaj blisko spokrewniony z Hanssuesia, wraz z którą należał do kladu siostrzanego do Pachycephalosaurini. Maryańska i in. (2004) oraz Williamson i Carr (2006) uznali C. lambei za synonim Stegoceras validum. Różnice w badaniach wynikały głównie z różnych interpretacji odnośnie regionu ciemieniowo-łuskowego. Schott i in. (2009) ponownie przeanalizowali morfologię czaszek Colepiocephale. Według ich analizy filogenetycznej rodzaj ten był bazalnym hełmiastym pachycephalozaurydem, niebędącym siostrzanym do Hanssuesia. Jednak jego pokrewieństwo z S. validum pozostaje niejasne. C. lambei jest pod wieloma aspektami podobny do S. validum, jednak według analizy filogenetycznej nie tworzą razem kladu. Możliwe, że podobieństwa tych dwóch zwierząt stanowiły symplezjomorfie dla hełmiastych pachycefalozaurydów. Według analizy Longricha i in. (2010) był to bazalny pachycefalozauryd tworzący klad wraz z Stegoceras i Gravitholus, a według analizy Schotta i Evansa (2017) – bazalny pachycefalozauryd tworzący klad z Stegoceras i Hanssuesia.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa „colepium” („golonka”) i greckiego "cephale" („głowa”), co jest odniesieniem do kształtu tylnej części kopuły. Nazwa gatunkowa honoruje kanadyjskiego paleontologa - Lawrenca Lambego.

Spis gatunków

Colepiocephale	Sullivan, 2003
C. lambei	(Sternberg, 1945) Sullivan, 2003
= Stegoceras lambei	Sternberg, 1945

Bibliografia

Sternberg, C.M. (1945). "Pachycephalosauridae proposed for dome-headed dinosaurs, Stegoceras lambei, n. sp., described". Journal of Paleontology 19(5):534-538

Sullivan, R. M. (2003). "Revision of the dinosaur Stegoceras Lambe (Ornithischia, Pachycephalosauridae)". Journal of Vertebrate Paleontology. 23: 181–207.

Williamson, T.E. & Carr, T.D. (2006) "First Record of a pachycephalosaurine (Ornithischia: Pachycephalosauria) from the Dinosaur Park Formation, Alberta, Canada" New Mexico Museum of Natural History Bulletin, 35, 323-327.

Schott, R. K., Evans, D. C., Williamson, T. E., Carr, T. D., & Goodwin, M. B. (2009). The anatomy and systematics of Colepiocephale lambei (Dinosauria: Pachycephalosauridae). Journal of Vertebrate Paleontology, 29(3), 771–786. doi:10.1671/039.029.0329

Longrich, N.R.; Sankey, J. & Tanke, D. (2010). "Texacephale langstoni, a new genus of pachycephalosaurid (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Campanian Aguja Formation, southern Texas, USA". Cretaceous Research. 31 (2): 274–284. doi:10.1016/j.cretres.2009.12.002

Schott, R.K.; Evans, D.C. (2017). „Cranial variation and systematics of Foraminacephale brevis gen. nov. and the diversity of pachycephalosaurid dinosaurs (Ornithischia: Cerapoda) in the Belly River Group of Alberta, Canada”. Zoological Journal of the Linnean Society, Volume 179, Issue 4, 1 April 2017, Pages 865–906, doi:10.1111/zoj.12465