Dyskusja użytkownika:Dino: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Wstęp)
m (→‎Historia odkrycia)
Linia 92: Linia 92:
 
© Brown, 1912]]
 
© Brown, 1912]]
 
===Historia odkrycia===
 
===Historia odkrycia===
−
W 1911 roku w trakcie wykopalisk prowadzonych na terenie formacji [[Horseshoe Canyon]] (wówczas nazywana formacją [[Edmonton]]) w stanie Alberta w Kanadzie (patrz: mapa 1) zespół naukowców z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej odkrył wspaniale zachowany, [[artykulacja|artykułowany]] szkielet zaurolofa, któremu nadany został numer katalogowy AMNH 5220 (ryc. 2, 4). Nieopodal tego samego miejsca odnaleziono również nieartykułowaną czaszkę (AMNH 5221), która została później ustanowiona [[paratyp]]em (ryc. 3)<ref name="Glut97"></ref>.  
+
W 1911 roku w trakcie wykopalisk prowadzonych na terenie formacji [[Horseshoe Canyon]] (wówczas nazywana formacją [[Edmonton]]) w stanie Alberta w Kanadzie (patrz: mapa 1) zespół naukowców z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, z paleontologiem [[Barnum Brown|Barnumem Brownem]] na czele, odkrył wspaniale zachowany, [[artykulacja|artykułowany]] szkielet zaurolofa, któremu nadany został numer katalogowy AMNH 5220 (ryc. 2, 4). Nieopodal tego samego miejsca odnaleziono również nieartykułowaną czaszkę (AMNH 5221), która została później ustanowiona [[paratyp]]em (ryc. 3)<ref name="Glut97"></ref>.  
  
−
W 1912 roku amerykański paleontolog [[Barnum Brown|Barnuma Browna]], współodkrywca szkieletu, opisał czaszkę zaurolofa <ref name="Brown1912"></ref>, zaś holotypowy szkielet został [[preparacja|wypreparowany]] i wystawiony w muzeum, by w 1913 roku doczekać się opisu w kolejnej publikacji<ref name="Brown1913"></ref>.
+
W 1912 roku Brown opisał czaszkę zaurolofa <ref name="Brown1912"></ref>, zaś holotypowy szkielet został [[preparacja|wypreparowany]] i wystawiony w muzeum, by w 1913 roku doczekać się opisu w kolejnej publikacji<ref name="Brown1913"></ref>.
  
 
===Materiał kopalny===
 
===Materiał kopalny===

Wersja z 22:25, 4 maj 2012

BRUDNOPIS

Saurolophus beta

To jest wstępna wersja artykułu.

Autor:
Łukasz Czepiński

Saurolophus (zaurolof)
Długość: do 12 m
Masa: 3 t
Miejsce występowania: Kanada

(formacja Horseshoe Canyon; Alberta)
Mongolia
(formacja Nemegt; prowincja Omnogov)
USA
(formacja Kirtland; stan Nowy Meksyk)
Chiny
(Beiliyie Kruchi; Heilungchiang)

Czas występowania 83,5-65,5 Ma

późna kreda (kampan-mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauridae

Saurolophinae

Saurolophus.png

Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe S. osborni (A) i S. angustirostris (B),
w oparciu o badania anatomii tkanek okrywających tych zwierząt z 2012 roku.
© L. Xing & Y. Liu, 2012 [1].

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…
Mapa 1. Występowanie Saurolophus osborni.
Wczytywanie mapy…
Mapa 2. Występowanie Saurolophus angustirostris i S. kryschtofovici.
Wczytywanie mapy…
Mapa 3. Występowanie Saurolophus sp.

Wstęp

Zaurolof (Saurolophus) to rodzaj późnokredowego, szeroko rozpowszechnionego hadrozauryda, którego liczne szczątki znane są z Ameryki Północnej i Azji. Ten roślinożerny dinozaur wyróżniał się charakterystycznym wyrostkiem na czaszce, tworzonym przez przedłużenie kości nosowej, a sięgającym aż za krawędź czaszki.

Saurolophus osborni

Ryc. 2. Szkielet holotypowy zaurolofa w trakcie wydobywania ze skał (rok 1911). Okaz leży na prawym boku, czaszka jest otoczona piaskowcem z ripplemarkami (zmarszczkami), po lewej stronie znajduje się kręgosłup, zaś ogon rozciąga się aż do miejsca, w którym pracuje naukowiec.

© Brown, 1913
Ryc. 3. Czaszka S. osborni Brown, 1912 z ułamanym wyrostkiem naczaszkowym ("grzebieniem").

© Brown, 1912
Ryc. 4. Holotyp S. osborni Brown, 1912 z ułamanym wyrostkiem naczaszkowym ("grzebieniem").

© Brown, 1912

Historia odkrycia

W 1911 roku w trakcie wykopalisk prowadzonych na terenie formacji Horseshoe Canyon (wówczas nazywana formacją Edmonton) w stanie Alberta w Kanadzie (patrz: mapa 1) zespół naukowców z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, z paleontologiem Barnumem Brownem na czele, odkrył wspaniale zachowany, artykułowany szkielet zaurolofa, któremu nadany został numer katalogowy AMNH 5220 (ryc. 2, 4). Nieopodal tego samego miejsca odnaleziono również nieartykułowaną czaszkę (AMNH 5221), która została później ustanowiona paratypem (ryc. 3)[1].

W 1912 roku Brown opisał czaszkę zaurolofa [2], zaś holotypowy szkielet został wypreparowany i wystawiony w muzeum, by w 1913 roku doczekać się opisu w kolejnej publikacji[3].

Materiał kopalny

Saurolophus osborni was named by Brown (1912). Its type specimen is AMNH 5220, a skeleton, and it is a 3D fossil preserving soft parts. Its type locality is Tolman Ferry, Red Deer River (AMNH), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in Canada.[4]

Holotyp: AMNH 5220, niemal kompletny szkielet z odcisiem skóry.

Paratyp: AMNH 5221 - nieartykułowana czaszka.

Plezjotyp: AMNH 5225 - kompletna k. kulszowa.

Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

S. osborni (Brown 1912b) czaszka z długim, tylnim kostnym grzebieniem tworzonym przez wydlużenie kosci czołowej i nosowej; k. lzowa bardzo długa, wyższy wyroste k. przedszczękowej wznosi się do tylnej granicy nozdrzy promieniowa i barkowa podobnej długości 8 kręgów krzyżowych kulszowa kończy się wznosząca "stopa" łonowa z któtkim wznoszącym się przednio ostrzem biodrowa silnie łukowata, przedni wyrostek zakrzywiony w dół, cienki płat czwarty krętarz k. udowej poniżej połowy trzony palce II i IV krótie [2]

Pierścień sklerotyczny z holotypowej czaszki wykazuje, że oko było znacznie mniejsze niż oczodół. Ruszeel 1940a wykazal, że płyty pierścienia sklerotycznego nie są szeregowe w jednym kierunku, ale raczej mają jeden lub więcej segmentów w których płytki nachodzą na siebie w odwrotnym kierunu niż w innym segmencie/segmentach[5].

Rekonstrukcja zwierzęcia

Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony [1]

Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.[2][3].

Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej[6].

Pokrewieństwo

w 1914 roku Brown utworzył podrodzinę Saurolophinae, zawierającą hadrozaurydy noszące szczątkowy grzebień[7].

Brett-Surman zauważył, że wszystkie hadrozaurydy mogą byc przyporządkowane do jednej z dwóch podrodzin - Hadrosaurinae lub Lambeosaurinae, gdzie Saurolophinae zawierajacym się w Hadrozaurynach[8].


Etymologia

Nazwa rodzajowa Saurolophus oznacza "grzebieniasty jaszczur" (z greckiego sauros - jaszczur i lophus - grzebień)[2]. Epitet gatunkowy - osborni - honoruje zasłużonego amerykańskiego paleontologa - Henry'ego Fairfielda Osborna.

S. angustirostris

Historia odkryć

W Ałtan Uła w części Efremov znaleziono siedem dużych szkieletów hadrozaurów, zachowanych w bliskim sąsiedztwie w twardym czerwonym piaskowcu. Miejsce zostało nazwane "Grobowcem Smoka" ("Dragons' Tomb"). Mongolski gatunek został nazwany Saurolophus angustirostris. Z tego miejsca znane są również odciski skóry tych zwierząt. Sfosylizowane płaty skóry były odlewami zrobionymi przez odwórocny obraz wciśniętej w podłoże przez ciężkie zwierzę. Oprócz tych szkieletów, rosyjscy naukowcy odnaleźli również trzy szkielety tarbozaura. [Dinosaurs of Falming Cliffs, p. 131-132].


Duży okaz z Mongolii został wydobyty z formacji nemegt podczas Polsko-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych. Przez Ryszarda Gradińskiego, Józefa Kazmierczaka i Jerzego Lefelda. Mierzył 12 metrów długości. S. angus to najbardziej obfity azjatycki hadrozaur, znany zarówno z Ałtan Uła jak i Tsagan hushu, i wydaje się być dominującym roślinożercą w formacji Nemegt. (K-J, polowanie na dinozaury; rpzygody w skamienialym swiecie; PP).

W 1948 roku w osadach górnej kredy na południu pustyni Nemegt rosyjscy badacze z Sowiecko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych odnaleźli kompletny szkielet hadrozaura, należącego do rodzaju Saurolophus. Okaz, któremu nadano numer PIN 551/8. przechowywany był w Muzeum Akademii Nauk ZSRR. Było to ważne odkrycie, gdyż odstarczyło nowych informacji na temat historii mezozoicznych gadów z Azji. 

Ivan A. Efremov wraz z Anatole K. Rozhdestvensky dowodził wyprawą.

Materiał kopalny

Saurolophus angustirostris was named by Rozhdestvensky (1952). Its type specimen is PIN 551-8, a skeleton, and it is a 3D body fossil. Its type locality is Nemegtu Mountain (SMPE), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in the Nemegt Formation of Mongolia.[9]

Największym osobnikiem jest okaz (PIN 551/357 - partial adult skull), zaś najmniejszym - ZPAL MgD−1/159 (juvenile skull and partial skeleton).

In the Nemegt Formation, S. angustirostris comprises approxi− mately 20% of all vertebrate fossils (Currie 2009; Faunal distribution in the Nemegt Formation (Upper Cre− taceous), Mongolia.) found.


Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

-węzsza czaszka i dłuższy grzebień (Rozhdestevensky 1957) Maryańska & Osmólska 1981a: -krósze nozdrza -krótsza i głębsza k. łzowa -przednia część żuchwy wydłużona w długi wyrostek, wchodzący klinem między k. szczękową i łzową [10]


Bazując na badaniach czaszi młodego osobnik s.angu m&o 1979 stwierdziły, że jak u innych ptasiomiednicsznych - dwie kości ponadoczodołwe są inkorporowane w górną granicę oczodołu czaszki. M&o 1979 zasugerowały rówmnjież, że utrata ponadoczodołowych jest obecna zarówno u prymitywncyh lambeozaurynow jak i hadrozaurynów, podczas gdy u bardziej zaawansowanych lambezoaurynów ponadoczodołwe mogły być początkowo częścią obręczy oczodołowej, ulegając fuzji z przedczołową i zaoczodołową w czasie ontogenezy. Wykazały również 1981, że wysotek k. nosowej jest prawdopodobnie wydrążony, a lity jedynie w szczytowym końcu. Zasugerowały, że grzebien służył do zwiększenia powierzchni oddechowej otworu nosowego, mając tym samym funkcję regulacji termicznej. Również do pewnego stopnia utrata u hadrozaurynów stawów pomiędzy częściami czaszki, zwłaszcza pomiędzy dolną gałęzią . przedszczękwoej i szczekową, służyła jako coś w rodzaju amortyzator wstrząsów, chroniacy delikatną struktruę nozdrzy przed uszkodzeniem w trakcie żucia.(Maryanska, Osmolska, 79, 81)

Uzupelniono opi s czaszki dinozaura z rodziny Hadrosauridae Saurolophus angustirostris (gorna kreda Mongolii) i zwrocono uwage na jej zmiany wzrostowe. Przedstawiono hipoteze , ze grzebien nosowy wystepujacy na czaszkach przedstawicieli rodzaju Saurolophus zwi..kszal dodatkowo powierzchnie jamy nosowej i sluzyl procesom term oregulacyjnym. Uznan o, zc przyczyna wystepowania wielu luznych polaczen miedz y ko scmi czaszki dinozau row z rodziny Hadrosauridae byla koniecznosc zabezpieczenia ich delikatnych i skomplikowanych stru ktur nosowych przed wstrzasami powstajacyrni podczas intensywnych ruch6w zujacych szczek. Dokonano krytycznego przegladu wszystkich takson6w Hadrosauridae opi san ych dotychczas z Azji

ANATOMIA SZKIELBTU POZACZASZKOWBGO SAUROLOPHUS ANGUSTIROSTRlS Streszczenie. - Praca zawiera dalszo rezuItaty badati autorek nad dlnozaurami kaczodziobymi (Hadrosaurldae). Dokonano uzupelniajacego opisu szkieletu pozaczaszkowego Saurolophus angustirostrls ROZHDESTVENSKY, 1952, opierajac sic< na materialach pochodzacych z forrnacji Nemegt (g6rna kreda) w Altan Ule i Pn, Nemegcie (Kotlina Nemegt, Pustynia Gobi, Mongolska Republika Ludowa). 120 TERESA MARYANSKA & HALSZKA OSMOLSKA Zwr6cono uwage, ze szkielet S. angustirostris, a taki:e szkielety innych kaczodziobych, charakteryzuja si~ silnym wentralnym nachyleniem przedniego odcinka tulowiowej czesci kregoslupa i zwiazanym ztyrn obnizeniern pasa barkowego, niespotykanymi u innych dinozaur6w. Cechy te rnoga wskazywac na wystepowanie u kaczodziobych duzego wola. Ciezar wypelnionego pokarmem roslinnym wola powodowal, zapewne, koniecznosc skr6cenia odcinka ciala znajdujacego sie przed punktemjego podparcia wpanewce biodrowej, aby przesunac ku tylowi srodek ciezkosci. Nachylenie ku dolowi przedniego odcinka kregoslupa tulowiowego powodowalo takie skr6cenie tej czesci ciala. Mialo to duze znaczenie dla utrzymania r6wnowagi ciala tych wzasadzie dwunoznych dinozaur6w. Stosunkowo ciezka glowa musiala bye trzymana wczasie lokomocji wg6rze, na pionowo ustawionej szyi, i zgodnie z przemieszczajacyrn sir;; srodkiem ciezkosci przesuwana odpowiednio do tylu lub do przodu (fig. 5). Wykazano, ze polaczenie koscl krzyzowej z biodrowo-Ionowym regionem miednicy bylo dodatkowo wzmocnione przez Zebra krzyzowe u S.angustirostris, a taki:e eo najrnniej jeszcze u kilku innych kaczodziobych dinozaur6w (fig. 4).

Porównanie z S. osborni

[bell 2011] Maryańska and Osmólska (1984) listed eight cranial characters that apparently distinguished Sauro−lophus angustirostris from other hadrosaurids; however, Nor− man and Sues (2000) argued that the diagnostic characters listed by Maryańska and Osmólska (1984) for S. angusti−rostris may fall into the realm of individual variation. Horner (1992) later attempted to distinguish the two species by the presence of a “frontal buttress” (posterodorsal process sensu Bell 2011) in only S. angustirostris. This feature has since been identified as a synapomorphy of the genus (Bell 2011).


Differs from S. osborni in having a skull that is at least 20% longer among the largest adults; premaxilla with strongly reflected oral margin and upturned premaxillary body in lateral aspect; broadly arcing anterior margin of the prenarial fossa; an elongate, anteriorly directed spur on the anterior process of the jugal that separates the lac− rimal and maxilla, more so than in S. osborni; shallow quadratojugal notch on the quadrate; and more strongly bowed quadrate in lateral view. [bell 2011]


[bell 2012] W 1947 roku rosyjscy paleontolodxzy odkryli Saurolophus angustirostris w Grobowcu Smoka. Niestety wskutek działalności "kłusowników", handlarzy skamieniałoścmi duża ilość okazów zaurolofa została stracna. Niemniej jednak odciski skóry zaurolofów z Dragon's Tomb znajdują się w archiwach muzeów na całym świecie.

Podobnie, mniej bogate odciski skóry zostaly oddnalezione wraz z holotypem (AMNH 5220) i paratypem (AMNH 5221) S. osborni z górnej formacji Horseshoe Canyon. Okazy te zostały zebrane przez B. Brown and P. Kaisen w 1911. Odciski skóry z okolicy szczęk, miednicy, stopy i ogona nie zostały wspomniane w orygionalnych publikacjach. Znany jest również trzeci okaz zebrasny przez Browna, AMNH 5271, z zachowanymi odciskami wzdłuż ogona.

Osteologicznie gatunki Saurolophus są podobne, z dużym wyrostkiem tworzonym przez kości nosowe, czołową i przedczołową. Ogólne podobieństwo wzbudzało wątpliwości niektórych naukowców co do ważności S. angustirostris.

Zachowane odciski skóry umożliwiły więc wykazanie pewnych charakterystycznych cech w form...


Paleontolog Phill R. Bell z Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Alberta w Kanadzie skupił się na okazach reprezentujących odciski skóry dwóch gatunków Saurolophus - S. angustirostris z Mongolii (kilka okazów tego gatunku zostało udostępnionych przez Magdalenę Borsuk-Białynicką z Instytutu Paleobiologii PAN) i S. osborni z Kanady. Gatunki te zostały dosyć dobrze zbadane pod względem osteologicznym (na podstawie budowy kości), a teraz mogą być rozróżniane, bazując jedynie na anatomii tkanek miękkich – różnice są bowiem widoczne w kształcie i układzie łusek. To pierwszy raz w historii paleontologii kręgowców, kiedy delikatne struktury okrywające mogą zostać użyte do identyfikacji gatunkowej danego okazu.

A różnic jest niemało – najbardziej spektakularne są odmienności w układzie łusek na ogonie – u mongoloskiego gatunku obecne są pionowe pasma wyraźnych łusek i płaskie, sporej wielkości guzki biegnące wzdłuż linii środkwoej grzbietu. Jak wynika z badań, architektura łusek jest zgodna w każdym stadium ontogenetycznym Saurolophus angustirostris, dzięki czemu potwierdza się wcześniejsza hipoteza, iż układ tych struktur jest charakterystyczny dla danego taksonu. Co więcej, układ łusek może w pewnym stopniu wpływać na ubarwienie zwierzęcia – być może S. osborni był cętkowany, a S. angustitrostris posiadał paski (ryc. 1).

Autor pracy postuluje, by przyszłe opisy taksonomiczne zawierały ujednolicony opis odcisków skóry – w tym pozycję i orientację tych struktur na ciele zwierzęcia. Bell sam przedstawia terminologię łusek bazującą na ich wymiarach, kształcie i ornamentacji.

Tropy

w 1999 Ishigaki doniósł o odryciu ponad 600 dużych (25-155 cm długości), trójpalczastych tropów z późnej kredy w Bugeen Tsav i Gurilin Tsav w zachodniej części postyni Gobi. Zostały odryte w latach 1995-1998 przez Hayshsibara Museum of Natural Science-Mongolian Paleontological Center Joint Paleoncological Expedicion Team, zostały przypisane do zaurolofa, bazując na obfitości kościu należących do tego rodzaju na tym samym terenie w tym samym czasie. Jak twierdzi Ishigakio, ponad 15 000 tropów dinozaurów z 11 różnych lokacji na Gobi zopstały znalezionych podczas tej ekspedycji - również ankylozaurydów i teropodów. [11]


Etymologia

Jak podaje Anatoly Konstantinovich Rozhdestvensky w oryginalnej, rosyjskiej publikacji z 1952 roku, S. angustirostris oznacza "зауролоф узкомордый", czyli "zaurolof o wąskim pysku"[10].

S. morrisi

Historia odkrycia

w latach 1939 i 1940 odnaleziono dwa niekompletne szkielety hadrozaurydów, zebrane przez Chestera Stocka z Instytutu Technologii w Kalifornii w skałach formacji Moreno (Kalifornia; USA). Okaz LACM/CIT 2670 to słabo zachowane czaszka i kości kończyn, zaś LACM/CIT 2852) to nieco lepiej zachowana niemal kompeltna czaszka is zkielet. W 1973 roku Morris zaklasyfikwoał je jako cf. Saurolophus. Analizy filogenetyczne, które wykonał Phil R. Bell i David C. Evans wykazały, że okazy te stanowią takson siostrzany do saurolophus lub Edmontosaurus, nie należą jednak do żadnego z tych rodzajów [Bell, Evans, 2010].

Jednak w 2012 roku Prieto-Marquez i Wagner ustanowili dla tych okazów nowy gatunek - S. morrisi.

Materiał kopalny

LACM/CIT 2852, a skeleton including fragment of left and most of right premaxilla, both maxillae, right jugal, right quadratojugal, partial right quadrate, right postorbital, paroccipital process of right exoccipital, predentary, right- and posterior fragment of left dentary, partial surangular, angular, and splenial, various cervical, dorsal, and caudal vertebrae, partial right scapula, both ulnae, metatarsal III, and various manual and pedal elements. Referred material: LACM/CIT 2760, fragmentary skull and postcrania consisting of posterior region of skull roof (including partial frontals, parietal, squamosals, prootics, supraoccipital, and fragmentary exoccipitals), possible conjoined distal nasals, both maxillae, nearly complete right quadrate, left- and posterior half of right dentary, partial surangular and angular, various isolated dentary teeth, left coracoid, left scapula missing distal end, left humerus, distal end of right humerus, proximal regions of both ulnae and radii, fragments of both femora, proximal end of 7 the left tibia, left metatarsals III, and various fragmentary manual and pedal elements. These remains appear to represent a single individual approximately 30 per cent smaller than the

[p-m 2012]

Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

In addition to the autapomorphy noted above, Saurolophus morrisi differs from S. osborni and S. angustirostris in two more ambiguous characters. The external narial foramen of Prosaurolophus and Saurolophus is elongate and slit-like, and forms a tightly constricted, almost V-shaped rostroventral terminus. While there is clear evidence that the acute anterior end of the foramen S. morrisi also possesses a V-shaped rostral margin of the narial foramen, it is not clear that the aperture was in any way slit-like. Taken at face value, the premaxilla and maxilla of LACM/CIT 2852 as preserved suggest a much deeper opening. This may be partly due to diagenetic deformation of the specimen, but it is not clear how any deformation could geometrically account for all of the apparent expansion of the boney naris. We concur with Bell and Evans (2010) that this likely represents the original morphology to some extent. A broad narial foramen is likely ancestral for hadrosaurids, but its absence in Prosaurolophus and lack of information about Kerberosaurus renders interpretation of the polarity of this character in S. morrisi equivocal, and therefore, we have omitted it from the formal diagnosis. 8 Numerous characters in LACM/CIT 2760, discussed in more detail below, evidence its saurolophine affinities. In addition, when considered all together, these attributes form a combination of characters that support referral of this specimen to Saurolophus. Such character combination includes frontal doming (at least in subadults), long and extensive ectocranial surface of the frontal, substantial anteroventral downwarping of the parietal sagittal crest, intersquamosal joint that excludes the parietal from the occiput, long exoccipital roof above the foramen magnum, subrectangular and anteriorly oriented supratemporal fenestra, relatively high and extensive posterior surface of the squamosal, anteroposteriorly broad anterodorsal region of the maxilla, nearly straight posterior margin of the quadrate, quadratojugal notch of the quadrate being extremely wide and positioned ventral to the mid-length of the quadrate, broad proximal constriction of the scapula, relatively short and robust ulna, dentary with relatively low angle of ventral deflection, and dentition with very reduced or lack of marginal denticles.

Etymologia

S. morrisi honoruje paleontologa Williama J. Morrisa, który wsławił się badaniami nad morfologią funkcjonalną i historią ewolucyjną hadrozaurydów z wybrzeża Pacyfiku i Środkowego Zachodu Ameryki Północnej[12].

Ryc. XX. Okaz holotypowy S. kryschtofovici Riabinin, 1930 - fragment kości kulszowej.

© Riabinin, 1930

S. kryschtofovici

W 1930 roku rosyjski paleontolog, Anatoly Nikolaevich Riabinin opisał fragment lewej kości kulszowej (dokładnie jej bliższy koniec; ryc. XX) jako nowy gatunek zaurolofa - S. kryschtofovici (najprawdopodobniej na cześć kogoś o nazwisku Kryschtofovic). Skamieniałość została znaleziona w Beilyie Kruchi, na północy Heilungchiang w Chinach[13]. Obecnie gatunek ten jest uznawany za nomen dubium i zazwyczaj jest łączony z S. angustitornis, m.in. ze względu na bliskość ich występowania (patrz: Mapa 2)[1].

A partial “booted” ischium from the Amur region of far Eastern Russia was designated the type of Saurolophus kryschtovici by Riabinin (1930) based on comparison with the equally dubious plesiotype (AMNH 5225) of S. osborni. The plesiotype, an isolated but complete ischium from the same area as the holotype, was provisionally re−identified by Russell and Chamney (1967) as Hypacrosaurus; and S. kryschtovici is unanimously regarded as a nomen dubium. [Bell 2011, czaszka]

Paleobiogeografia

[bell 2011] Znane są znaleziska hadrozaurynów z regionu Amur w Rosji, które zostały przypisane do blisko spokrewiononych z zaurolofem Kerberosaurus manakini. W analizie filogenetycznej kerberozaur jest prymitywniejszy niż Prosaurolophus i Saurolophus, chociaż geologicznie to Prosaurolophus jest najstarszy (kampan stanów Alberta i Montana). Saurolophus znany jest z mastrychtu formacji Horseshoe, zaś formacja Nemegt nie została dotąd dobrze orpacowana pod względem biostratygraficznym.

most lądwy Beringa pomiędzy Ameryką Północną i Azją, który byl otwarrty w trakcie aptu-albu, zapewnił rozprzestrzenianie się kręgowców lądowych w obu lokacjach w trakcie późnej kredy. Głównym kierunkiem rozprzestrzeniania się był z zachodu na wschód -

Ewolucja klady zawierającego kerberozaura prozaurolofa i zaurolofa zdradzas przynajmniej dwa zdarzenia rozptzestrzeniające pomiędzy azją a ameryką północną. Przodkowie Kerberosaurus musieli przekroczyć Azję na początku lub przed końcem kampanu. Drugie rozprzestrzenienie musiało mieć miejsce na początku mastrychtu - ze względu na kierunek pokrewieństwa pomiędzy prozaurolofem a Saurolophus osborni; prowadząc do ewolucji S. angustirostris.

Możliwe, choć mniej parsymoniczne, jest, że ostatni wspólny przodek prozaurolofa i zaurolofa przemieścił się do Azji na początku lub pod koneic kampanu, a trzecia syspersja z zachodu na wschód miała miejsce jeszcze przed końcem kampanu.

Nie jest jednak jasne który z tych dwóch gatunków jest bardziej prymitywny i w którym kierunku zachodziła dyspersja.

[prieto 2012] Sytuację dodatkowo komplikuje wydzielenie nowego gatunku S. morrisi, którego autorzy nie pokusili się o rekonstrukcję przebiegu rozprzestrzeniania się tych zwierząt w trakcie późnej kredy. Z analizy filogenetycznej wynika, że S. morrisi jest prymitywniejszy od S. osborni i S. angustirostris.

Analiza filogenetyczna

[bell 2011] Kerberosaurus taksonem siostrzanym do tworzonego przez Saurolophus i Prosaurolophus. Prosaurolophus siostrzany do obu gatunków Saurolophus. [prieto 2012] Saurolophus morrisi siostrzany do pozostalych gatunków zaurolofa.

prieto-marquez 2012:

Saurolophinae


Acristavus gagslarsoni




Brachylophosaurus canadensis



Maiasaura peeblesorum






Shantungosaurus giganteus





Edmontosaurus annectens



Edmontosaurus regalis







Kerberosaurus manakini




nieopisany hadrozauryn z kampanu Meksyku (Kirkland et al. 2006)




Prosaurolophus maximus




Saurolophus morrisi




Saurolophus osborni



Saurolophus angustirostris










Wulagasaurus dongi




Kritosaurus navajovius





nieopisany hadrozauryn z Big Bend (Teksas, USA)




Secernosaurus koerneri



Willinakaqe salitralensis






Gryposaurus latidens




Gryposaurus notabilis



Gryposaurus monumentensis











Spis gatunków

Saurolophus Brown, 1912
S. osborni Brown, 1912
S. angustirostris Rozhdestvensky, 1952
S. morrisi Prieto-Márquez i Wagner, 2012
S. kryschtofovici Riabinin, 1930 nomen dubium ?= S. angustirostris

Bibliografia

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Glut, D.F. 1997. Saurolophus. (w:) "Dinosaurs: The Encyclopedia". McFarland & Co. pp. 788–789.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Brown, B. 1912. A crested dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 31 (14): 131–136.
  3. ↑ 3,0 3,1 Brown, B. 1913. The skeleton of Saurolophus, a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 32(19):387-393.
  4. ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus osborni. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53386
  5. ↑ Russell, L.S., 1940. "The sclerotic ring in the Hadrosauridae". Royal Ontario Museum, Toronto, Canada. 11 pp.
  6. ↑ Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. Systematic Zoology 24: 37-54.
  7. ↑ Brown, B. 1914. Corythosaurus casuarius, a new crested dinosaur from the Belly River Cretaceous, with provisional classification of the family Trachodontidae. Bulletin of the American Museum of Natural History 33(35):559-564
  8. ↑ Brett-Surman, M.K. 1979. Phylogeny and paleobiogeography of hadrosaurian dinosaurs. Nature 277(5697): 560-562.
  9. ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus angustirostris. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=64295
  10. ↑ 10,0 10,1 Рождественский, A.K. 1952. Новый представитель утконосых динозавров из Верхнемеловых отложений монголии. Доклады Академии Наук СССР 86: 405-408.
    [Rozhdestvensky, A.K. 1952. A new representative of the duck-billed dinosaurs from the Upper Cretaceous deposits of Mongolia. Doklady Akademii Nauk S.S.S.R. 86: 405–408.]
  11. ↑ Ishigaki,S., 1999. Abundant Dinosaur Footprints from Upper Cretaceous of Gobi Desert, Mongolia. Journal of Vertebrate Paleontology 19, Supplement to Number 3, 54A.
  12. ↑ Prieto-Márquez, A., Wagner, J.R. 2012. Saurolophus morrisi, a new species of hadrosaurid dinosaur from the Late Cretaceous of the Pacific coast of North America. Acta Palaeontologica Polonica (w druku)
  13. ↑ Riabinin, A.N. 1930. On the age and fauna of the dinosaur beds on the Amur River. Mémoir, Société Mineral Russia 59: 41–51.


Eskpedycje

Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne

Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
Kierownictwo: Zofia Kielan-Jaworowska
Czas trwania: 1963-1965, 1967-1971
Miejsce: Bayn Dzak, kotlina Nemegt, Tugrig, Chermin Caw
Ważne odkrycia:

........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................

Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne

Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
Kierownictwo: Iwan Jefriemow
Anatol Rozdhestvensky
Czas trwania: 1946, 1948, 1949
Miejsce: Bayn Dzak, kotlina Nemegt
Ważne odkrycia:

W 1892 roku rosyjski odkrywca i geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, zebranych w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин).

W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem sowieckim, przez co Amerykkańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne).

w 1941 Mongolska republika ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Sowieck-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Jednak, wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały zostać przesunięte w czasie. Rozmowy zostały wznowione po zakończeniu wojny i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Sowiecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Zespół był dowodzony przez Iwana Jefriemowa (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego, konsultantem był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć dodatkowych osób.

W przeciwieństwie do wcześniejszych ekspedycji, Sowieci podróżowali w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Dzięki temu nie musieli pokładać nadziei w wielbłądzich karawanach, które dostarczały niezbędnych ładunków załodze. W ciągu dwóch miesięcy zespół sowieckich naukowców skupił się głównie na dwóch lokacjach: Jedna w połduniowowschodniej części Gobi, gdzie duże skupiska dinozaurów zostały odkryte w kotlinie Nemegt.

Większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, Jefriemowowi udało się zbadać głębiej położone tereny niż Amerykanom.

Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego ankylozauryda - Talarurus plicatospineous i fragmenatryczny materiał drugiego gatunku - Talarurus disparoserratus (obecnie zaliczanego do rodzaju Maleevus, który jest nomen dubium).

Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć w latach dwudziestych. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety Protoceratops i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda Syrmosaurus vimicaudus (obecnie uznawany za młodszy synonim Pinacosaurus grangeri).

Gdy radziecki zespół przenioósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafili na szerokie zagłębienie otoczoną przez pustynię. Kotlina Nemegt rozszerzała się 180 km z zachodu na wschód i ponad 70 km z północy na południe. Niebawem okazało się, że kotlina stanowi prawdziwą kopalnię dinozaurów. Osady zawierały hadrozaury, karnozaury, zaurodpoy, ankylozaury i ornitomimidy. Wzdłuż niegościnnego wąwozu czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów Tarbosaurus bataar.

W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzcczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku Saurolophus angustirostris.

Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez swoiecko-mongolskie ekspedycje był Therizinosaurus cheloniformis, którego pazury sięgające od 30 do 60 centymettrów długości początkowo zostały uznane za żebra żółwia.


W 1949 kolejna ekspedycja podążała szlakami obranymi rok wcześniej, a również badała daleki zachód do granicy z Chinami. W Altan Teli odkryto szczątki pliocenskich ssaków. Połtorametrowej grubości warstwa zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które mogły utonąć w niej podczas niespodziewanej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.

Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki temu kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok Red Deer River w Albercie (Kanada) czy Hell Creek w Montanie (USA).

Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można odlądać w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.

2012

Yueosaurus

Yueosaurus (jueozaur)
Długość: 1 m
Masa: 3 t
Miejsce występowania: Chiny

(formacja Liangtoutang)

Czas występowania 112-99,6 Ma

wczesna/późna kreda (alb-cenoman)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

400px

Ryc. 1. Okaz holotypowy Yuoeosaurus i rekonstrukcja zwierzęcia.
© Zheng et al., 2012 [2].

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Yueosaurus Zheng, Jin, Shibata, Azuma, Yu, 2012
Y. tiantaiensis Zheng, Jin, Shibata, Azuma, Yu, 2012


































Bonapartenykus

Bonapartenykus (bonapartenyk)
Długość: ok. 2,6 m
(osobnik holotypowy)
Masa: ok. 45 kg
(osobnik holotypowy)
Miejsce występowania: Argentyna

(formacja Allen)

Czas występowania 112-99,6 Ma

wczesna/późna kreda (alb-cenoman)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Coelurosauria

Alvarezsauria

Alvarezsauridae

Patagonykinae

400px

Ryc. 1.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Bonapartenykus Agnolin, Powell, Novas, Kundrát, 2012
B. ultimus Agnolin, Powell, Novas, Kundrát, 2012










































Ichthyovenator

Ichthyovenator (ichtiowenator)
Długość: ?
Masa: ?
Miejsce występowania: Laos

(formacja "Grès supérieurs")

Czas występowania 125-112 Ma

wczesna kreda (apt)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Spinosauridae

Baryonychinae

400px

Ryc. 1.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Ichthyovenator Allain, Xaisanavong, Richir i Khentavong, 2012
I. laosensis Allain, Xaisanavong, Richir i Khentavong, 2012






































Philovenator

Philovenator (filowenator)
Długość: ?
Masa: ?
Miejsce występowania: Chiny

(formacja Wulansuhai)

Czas występowania 83,5-70,6 Ma

późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Coelurosauria

Maniraptora

Troodontidae

400px

Ryc. 1.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Philovenator Xu, Zhao, Sullivan, Tan, Sander i Ma, 2012
P. curriei Xu, Zhao, Sullivan, Tan, Sander i Ma, 2012






































Ostafrikasaurus

Ostafrikasaurus (ostafrikazaur)
Długość: ?
Masa: ?
Miejsce występowania: Tanzania

(formacja Tendaguru)

Czas występowania 125-112 Ma

wczesna kreda (apt)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Coelurosauria

Maniraptora

Troodontidae

400px

Ryc. 1.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Ostafrikasaurus Buffetaut, 2012
O. crassiserratus Buffetaut, 2012






































Elaltitan

Elaltitan (elaltytan)
Długość: ?
Masa: ?
Miejsce występowania: Argentyna

(formacja Bajo Barreal)

Czas występowania 96-89,3 Ma

późna kreda (środkowy cenoman-turon)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropoda

Neosauropoda

Titanosauriformes

Titanosauria

Lithostrotia

400px

Ryc. 1.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Spis gatunków

Elaltitan Mannion i Otero, 2012
E. lilloi Mannion i Otero, 2012








































Lista ootaksonów dinozaurów

  1. Ageroolithus
  2. Apheloolithus
  3. Boletuoolithus
  4. Cairanoolithus
  5. Continuoolithus
  6. Dendroolithus
  7. Dictyoolithus
  8. Dispersituberoolithus
  9. Dughioolithus
  10. Ellipsoolithus
  11. Elongatoolithus
  12. Faveoolithus
  13. Heishanoolithus
  14. Laevisoolithus
  15. Macroolithus
  16. Macroelongatoolithus
  17. Megaloolithus
  18. Nanshiungoolithus
  19. Oblongoolithus
  20. Ovaloolithus
  21. Paraspheroolithus
  22. Phaceloolithus
  23. Placoolithus
  24. Porituberoolithus
  25. Preprismatoolithus
  26. Prismatoolithus
  27. Protoceratopsidovum
  28. Pseudogeckoolithus
  29. Shixingoolithus
  30. Sphaerovum
  31. Spheroolithus
  32. Spheruprismatoolithus
  33. Spongioolithus
  34. Stromatoolithus
  35. Subtiliolithus
  36. Tacumarembovum
  37. Trachoolithus
  38. Tristraguloolithus
  39. Youngoolithus
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Dyskusja_użytkownika:Dino&oldid=7160”