Gryposaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „ Do weryfikacji i rozbudowy {{DISPLAYTITLE:''Gryposaurus''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | [[Marcin Szermańs...”)
 
(skrócone jak w innych hasłach, dlaczego nikt nie widzi w Hadrosauridae "Zob. Iguanodontia#Hadrosauroidea"?)
Linia 48: Linia 48:
 
[[Hadrosauridae]]
 
[[Hadrosauridae]]
  
−
? [[Saurolophinae]]
+
[[Saurolophinae]]
 
|-
 
|-
 
| colspan=2 |[[Plik:Utah_Gryposaurus.jpg|400px]]
 
| colspan=2 |[[Plik:Utah_Gryposaurus.jpg|400px]]
Linia 74: Linia 74:
  
 
==Gatunki grypozaura==
 
==Gatunki grypozaura==
−
===''Gryposaurus notabilis''===
+
===''G. notabilis''===
 
'''Długość:''' 8 m
 
'''Długość:''' 8 m
  
Linia 87: Linia 87:
 
''Gryposaurus notabilis'' to [[gatunek typowy]] grypozaura i znany jest z największej ilości skamieniałości spośród jego wszystkich gatunków.
 
''Gryposaurus notabilis'' to [[gatunek typowy]] grypozaura i znany jest z największej ilości skamieniałości spośród jego wszystkich gatunków.
  
−
===''Gryposaurus latidens''===
+
===''G. latidens''===
 
'''Długość:''' 7,5 m
 
'''Długość:''' 7,5 m
  
Linia 100: Linia 100:
 
''Gryposaurus latidens'' to pierwszy znany nauce [[gatunek]] z terenów [[USA]] - wcześniej opisane żyły na obszarze dzisiejszej [[Kanada|Kanady]]. Nieco mniejszy i wcześniejszy od [[gatunek typowy|typowego]] ''G. notabilis''.
 
''Gryposaurus latidens'' to pierwszy znany nauce [[gatunek]] z terenów [[USA]] - wcześniej opisane żyły na obszarze dzisiejszej [[Kanada|Kanady]]. Nieco mniejszy i wcześniejszy od [[gatunek typowy|typowego]] ''G. notabilis''.
  
−
===''Gryposaurus monumentensis''===
+
===''G. monumentensis''===
 
'''Długość:''' 8 m
 
'''Długość:''' 8 m
  
Linia 113: Linia 113:
 
''Gryposaurus monumentensis'' to jeden z największych [[gatunek|gatunków]] grypozaura. Podobnie jak większość innych gatunków, egzystował on pod koniec [[kampan]]u.
 
''Gryposaurus monumentensis'' to jeden z największych [[gatunek|gatunków]] grypozaura. Podobnie jak większość innych gatunków, egzystował on pod koniec [[kampan]]u.
  
−
===?''Gryposaurus alsatei''===
+
===''G. alsatei''===
 
'''Długość:''' ? m
 
'''Długość:''' ? m
  
Linia 127: Linia 127:
  
 
==Pokrewieństwo i systematyka==
 
==Pokrewieństwo i systematyka==
−
''Gryposaurus'' wg większości analiz należy w obrębie [[klad]]u [[Hadrosauridae]] (patrz kladogramy: http://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Kategoria:Hadrosauridae#Lambeosaurinae_i_Saurolophinae). Czasami (np. [[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]] i in., [[2006]], [[Pascal Godefroit|Godefroit]] i in., [[2008]]) umieszcza się go w bardziej [[zaawansowany]]ch [[Saurolophinae]]. W [[analiza kladystyczna|analizach kladystycznych]] często występuje blisko ''[[Aralosaurus]]'' i ''[[Kritosaurus]]'', które były do siebie bardzo podobne.
+
''Gryposaurus'' wg większości analiz znajduje w obrębie [[klad]]u [[Hadrosauridae]] (patrz kladogramy: [[Hadrosauridae#Kladogramy]]). Czasami (np. [[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]] i in., [[2006]]. W [[analiza kladystyczna|analizach kladystycznych]] często występuje blisko ''[[Aralosaurus]]'' i ''[[Kritosaurus]]'', które były do siebie bardzo podobne.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 134: Linia 134:
 
| {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]]}}, [[1914]]
 
| {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]]}}, [[1914]]
 
| ??= ''[[Kritosaurus]]''
 
| ??= ''[[Kritosaurus]]''
−
| {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]]}}, [[1910]]
 
 
|-
 
|-
−
! ''Gryposaurus notabilis''
+
! ''G. notabilis''
 
| {{Kpt|Lambe}}, 1914
 
| {{Kpt|Lambe}}, 1914
 
|-
 
|-
−
| = ''Gryposaurus incurvimanus''
+
| = ''G. incurvimanus''
 
| ({{Kpt|[[William Parks|Parks]]}}, [[1920]])
 
| ({{Kpt|[[William Parks|Parks]]}}, [[1920]])
 
|-
 
|-
Linia 145: Linia 144:
 
| {{Kpt|Parks}}, 1920
 
| {{Kpt|Parks}}, 1920
 
|-
 
|-
−
! ''Gryposaurus latidens''
+
! ''G. latidens''
 
| {{Kpt|[[John Horner|Horner]]}}, [[1992]]
 
| {{Kpt|[[John Horner|Horner]]}}, [[1992]]
 
|-
 
|-
−
! ''Gryposaurus monumentensis''
+
! ''G. monumentensis''
 
| {{Kpt|[[Terry Gates|Gates]]}} i {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]]}}, [[2007]]
 
| {{Kpt|[[Terry Gates|Gates]]}} i {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]]}}, [[2007]]
 
|-
 
|-
−
! ?''Gryposaurus alsatei''
+
! ?''G. alsatei''
 
| {{Kpt|[[Thomas Lehman|Lehman]], [[Steven Wick|Wick]]}} i {{Kpt|[[Jonathan Wagner|Wagner]]}}, [[2016]]
 
| {{Kpt|[[Thomas Lehman|Lehman]], [[Steven Wick|Wick]]}} i {{Kpt|[[Jonathan Wagner|Wagner]]}}, [[2016]]
 
|}
 
|}

Wersja z 14:30, 15 sie 2016

Do weryfikacji i rozbudowy


Autor: Korekta:
Marcin Szermański

Gryposaurus (grypozaur)
Długość: ok. 7,5-8 m
Masa: ok. 2,5-3 t
Miejsce występowania: Kanada - Alberta

(formacja Dinosaur Park)

USA - Montana, Utah, ?Teksas

(niższe pokłady formacji Two Medicine,

formacja Kaiparowits i(?) Javelina)

Czas występowania późna kreda (?późny santon - kampan - ?mastrycht)
Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauridae

Saurolophinae

Utah Gryposaurus.jpg

Szkielet grypozaura wystawiony w muzeum w Utah.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Czaszka Gryposaurus monumentensis

Grypozaur to płaskogłowy zaurolofin występujący na terenie dzisiejszej Kanady i USA pod koniec okresu kredowego. Jego taksonomia jest dość zawiła - w przeszłości jego gatunki były traktowane (jak i cały rodzaj Gryposaurus jako młodsze synonimy opisanego kilka lat wcześniej kritozaura.

Oba hadrozaury (oraz Aralosaurus były do siebie bardzo podobne - nie miały (jak inne przedstawiciele Saurolophinae) ozdób na sklepieniu czaszki, za to ich nosy charakteryzowały się wydatnym garbem.

Rodzaj Gryposaurus zazwyczaj traktowany jest jako ważny, co zdaje się być obecnym konsensusem.

Gatunki grypozaura

G. notabilis

Długość: 8 m

Masa: 3 t

Czas: późna kreda (późny kampan)

Miejsce: Kanada - Alberta, formacja Dinosaur Park

Materiał kopalny: około 10 kompletnych i 14 fragmentarycznych czaszek. Dodatkowo w pełni artykulowana czaszka i szkielet pozaczaszkowy, wcześniej traktowany jako osobny gatunek - Gryposaurus (Kritosaurus) incurvimanus, ktory występował w tym samym miejscu i czasie. Wg Paula (2010) szkielet G. incurvimanus należał do mniejszego osobnika - o ile G. notabilis ocenia na 8 metrów długości i 3 tony, to G. incurvimanus na 7 metrów i 2,2 t.

Gryposaurus notabilis to gatunek typowy grypozaura i znany jest z największej ilości skamieniałości spośród jego wszystkich gatunków.

G. latidens

Długość: 7,5 m

Masa: 2,5 t

Czas: późna kreda (?późny santon - wczesny kampan)

Miejsce: USA - Montana, dolne pokłady formacji Two Medicine

Materiał kopalny: kilka(naście) [ang. several] częściowych czaszek i szkieletów pozaczaszkowych.

Gryposaurus latidens to pierwszy znany nauce gatunek z terenów USA - wcześniej opisane żyły na obszarze dzisiejszej Kanady. Nieco mniejszy i wcześniejszy od typowego G. notabilis.

G. monumentensis

Długość: 8 m

Masa: 3 t

Czas: późna kreda (późny kampan)

Miejsce: USA - Utah, formacja Kaiparowits

Materiał kopalny: większość czaszki i szkieletu pozaczaszowego.

Gryposaurus monumentensis to jeden z największych gatunków grypozaura. Podobnie jak większość innych gatunków, egzystował on pod koniec kampanu.

G. alsatei

Długość: ? m

Masa: ? t

Czas: późna kreda (mastrycht)

Miejsce: USA - Teksas, formacja Javelina

Materiał kopalny: ?

Nowy gatunek hadrozaura, który ostrożnie został przypisany do Gryposaurus. Jeżeli paleontolodzy mają rację, to ?Gryposaurus alsatei jest najmłodszym gatunkiem grypozaura, bowiem jego skamieniałe szczątki są datowane na mastrycht.

Pokrewieństwo i systematyka

Gryposaurus wg większości analiz znajduje w obrębie kladu Hadrosauridae (patrz kladogramy: Hadrosauridae#Kladogramy). Czasami (np. Prieto-Márquez i in., 2006. W analizach kladystycznych często występuje blisko Aralosaurus i Kritosaurus, które były do siebie bardzo podobne.

Spis gatunków

Gryposaurus Lambe, 1914 ??= Kritosaurus
G. notabilis Lambe, 1914
= G. incurvimanus (Parks, 1920)
= Kritosaurus invurvimanus Parks, 1920
G. latidens Horner, 1992
G. monumentensis Gates i Sampson, 2007
?G. alsatei Lehman, Wick i Wagner, 2016

Bibliografia

Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74

Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w]: Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. [red.] "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 438–463

Lehman, T.M., Wick, S.L. & Wagner, J.R. (2016) "Hadrosaurian dinosaurs from the Maastrichtian Javelina Formation, Big Bend National Park, Texas". Journal of Paleontology (advance online publication). [abstract] doi: http://dx.doi.org/10.1017/jpa.2016.48

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University, Princeton i Oxford

Prieto-Márquez, A., Weishampel, D. B. & Horner, J. R. (2006) "The dinosaur Hadrosaurus foulkii, from the Campanian of the East Coast of North America, with a review of the genus" Acta Palaeontologica Polonica 51: 77-98

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Gryposaurus&oldid=17183”