Supersaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (BYU 9024)
(poprawa i uzupełnienie)
Linia 5: Linia 5:
 
| Korekta:
 
| Korekta:
 
|-
 
|-
−
| [[Marcin Szermański]]
+
| [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]]
−
 
+
| [[Łukasz Czepiński]], [[Dawid Mazurek]], [[Mateusz Tałanda]], [[Kamil Kamiński]]
−
[[Dawid Mika]]
 
−
 
 
−
[[Karol Sabath]]
 
−
| [[Maciej Ziegler]]
 
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 20: Linia 16:
 
|-
 
|-
 
! '''Długość''':
 
! '''Długość''':
−
| >33-34 m
+
| 25->40 m
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
−
| 35-40 t
+
| ?-45 t
 
|-
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
−
| [[USA]] - Kolorado, Wyoming
+
| [[USA]] - Kolorado, Wyoming; <br>[[Portugalia]] - Dystrykt Lizbona
  
−
<small>([[formacja]] [[Morrison]])</small>
+
<small>([[formacja]] [[Morrison]] – ogniwo Brushy Basin; <br>górne warstwy formacji [[Lourinhã]])</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| 155,7–147 [[Ma]]
+
| 155-148 [[Ma]]
  
 
<small>[[późna jura]] ([[kimeryd]] - [[tyton]])</small>
 
<small>[[późna jura]] ([[kimeryd]] - [[tyton]])</small>
Linia 46: Linia 42:
 
[[Diplodocidae]]
 
[[Diplodocidae]]
  
−
[[Diplodocinae]] / [[Apatosaurinae]]
+
? [[Diplodocinae]]
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:Supersaurus_Scott_Hartman.png|400px|]]
+
| colspan=2 |[[Plik:Supersaurus_Scott_Hartman.png|400px]]
 
<small>Rekonstrukcja szkieletu ''S. vivianae''. Autor: Scott Hartman [http://www.flickr.com/photos/skeletaldrawing/4678569073/sizes/o/in/photostream]</small>
 
<small>Rekonstrukcja szkieletu ''S. vivianae''. Autor: Scott Hartman [http://www.flickr.com/photos/skeletaldrawing/4678569073/sizes/o/in/photostream]</small>
 
|-
 
|-
Linia 57: Linia 53:
 
38.5831, -108.3972|formacja [[Morrison]], Kolorado, [[USA]]|<small>''Supersaurus vivianae'' - '''BYU 12962''' ([[holotyp]]) oraz większość materiału przypisanego (prócz "Jimbo").<br>
 
38.5831, -108.3972|formacja [[Morrison]], Kolorado, [[USA]]|<small>''Supersaurus vivianae'' - '''BYU 12962''' ([[holotyp]]) oraz większość materiału przypisanego (prócz "Jimbo").<br>
 
42.6294, -105.439|formacja [[Morrison]], Wyoming, [[USA]]|<small>''Supersaurus vivianae'' - '''WDC DMJ-021''' ("Jimbo").
 
42.6294, -105.439|formacja [[Morrison]], Wyoming, [[USA]]|<small>''Supersaurus vivianae'' - '''WDC DMJ-021''' ("Jimbo").
 +
</display_points>
 +
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk ''S. lourinhanensis'':
 +
|-
 +
| colspan=2 |
 +
<display_points type="terrain" zoom=5>
 +
39.2164, -9.3437|formacja [[Lourinhã]], Porto Dinheiro, [[Portugalia]]|<small>''Dinheirosaurus lourinhanensis'' – '''ML 414''' ([[holotyp]]).<br>
 
</display_points>
 
</display_points>
 
|}
 
|}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Supersaurus'' to jeden z największych dinozaurów okresu [[jura]]jskiego. [[Gatunek typowy]] - ''S. vivianae'' - jako jeden z nielicznych nietytanozaurokształtnych zauropodów mógł konkurować pod względem wielkości z późniejszymi (kredowymi) zauropodami z grupy [[Titanosauria]].
+
''Supersaurus'' to późnojurajski [[Diplodocidae|diplodokid]] z Ameryki Północnej i Europy. Jest jednym z największych dinozaurów z okresu [[jura]]jskiego.  
 +
 
 +
==Pozycja systematyczna==
 +
''Supersaurus'' jest przedstawicielem rodziny [[Diplodocidae]], do której należą też jedne z najsłynniejszych dinozaurów, np. ''[[Apatosaurus]]'', ''[[Brontosaurus]]'', ''[[Barosaurus]]'' i ''[[Diplodocus]]''. Analiza Lovelace i in. (2007) wykazała, że bliżej mu do ''Apatosaurus'' niż pozostałych (tj. należy do [[Apatosaurinae]]), lecz najnowsze badania ([[John Whitlock|Whitlock]], [[2011]]; Tschopp i in., [[2015]]) potwierdzają przynależność do [[Diplodocinae]].
 +
 
 +
Bliskim krewnym ''Supersaurus vivianae'' może być afrykański ''[[Australodocus]]'' (Tschopp i in., 2015).
 +
 
 +
==Etymologia==
 +
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Supersaurus'' to, jak wyjaśnił Jensen (1985, s. 701), „międzynarodowo opublikowana nazwa potoczna [ang. ''vernacular'']”. Odnosi się to prawdopodobnie do faktu, że nazwa ta była w użyciu już wcześniej (Taylor, online 2019E). Można domyślać się, że to połączenie ang. "super" oraz gr. ''sauros'', co odnosi się do wielkich rozmiarów tego zwierzęcia.
 +
 
 +
==''S. vivianae''==
 +
===Historia odkryć i lokalizacja===
 +
Znaleziska zaliczone do ''Supersaurus vivianae'' pochodzą ze Stanów Zjednoczonych - formacji [[Morrison]], gdzie dokonywano odkryć innych [[zauropod]]ów (m.in. ''[[Apatosaurus]]'', ''[[Brachiosaurus]]'', ''[[Camarasaurus]]'', ''[[Diplodocus]]''), a także [[Theropoda|teropodów]] (m.in. ''[[Allosaurus]]'', ''[[Ceratosaurus]]'', ''[[Torvosaurus]]'') oraz [[ornithischia|dinozaurów ptasiomiedniczych]] (m.in. ''[[Camptosaurus]]'', ''[[Stegosaurus]]'').
 +
 
 +
Skamieniałości ''Supersaurus vivianae'' zostały odnalezione na terenie stanów Kolorado ([[holotyp]]) – stanowisko Dry Mesa oraz Wyoming ("Jimbo") – stanowisko Jimbo.
 +
 
 +
''Supersaurus vivianae'' pochodzi z średnich wiekiem osadów formacji Morrison - zony 4 ''sensu'' Forster 2003 (Tschopp i in., 2015).
  
−
==Historia odkryć i lokalizacja==
+
Typowy okaz superzaura został odnaleziony w [[1979]] r. Został formalnie nazwany i pokrótce opisany w [[1985]] r. przez [[James Jensen|Jensena]] i zaliczony do [[Sauropoda]] (Jensen, 1985).
−
Skamieniałości ''Supersaurus'' zostały odnalezione na terenie Stanów Zjednoczonych, na terenie stanów Kolorado ([[holotyp]] i większość materiału przypisanego) oraz Wyoming ("Jimbo"). Wszystkie znaleziska miały miejsce w pokładach formacji Morrison, gdzie dokonywano odkryć innych zauropodów (''[[Apatosaurus]]'', ''[[Brachiosaurus]]'', ''[[Camarasaurus]]'', ''[[Diplodocus]]''), a także [[Theropoda|teropodów]] (m.in. ''[[Allosaurus]]'', ''[[Ceratosaurus]]'', ''[[Torvosaurus]]'') oraz [[ornithischia|dinozaurów ptasiomiedniczych]] (m.in. ''[[Camptosaurus]]'', ''[[Stegosaurus]]'').
+
W tej samej publikacji Jensen opisał dwa inne giganty odnalezionego nieopodal holotypu superzaura, które nazwał ''Ultrasaurus macintoshi'' i ''[[Dystylosaurus]] edwini''.
  
−
W [[2015]] roku Tschopp i in. dołączyli do [[rodzaj]]u ''Supersaurus'' ''[[Dinheirosaurus]] lourinhanensis'' z [[Portugalia|Portugalii]]. jednocześnie synonimizując go z superzaurem jako ''Supersaurus lourinhanensis''.
+
=====''Ultrasauros''=====
 +
Na [[holotyp]] ''[[Ultrasauros]] macintoshi'' Jensen wyznaczył tylny kręg grzbietowy (BYU 9044; wcześniej 5000) i przypisał m.in. kość łopatkowo-kruczą (BYU 9462, wcześniej 5001) o długości ok. 2,7 m, znalezioną w tym samym miejscu.
 +
Po jakimś czasie okazało się, że nazwa [[rodzaj]]owa ''Ultrasaurus'' jest już zajęta przez innego zauropoda z Korei Południowej (''[[Ultrasaurus]] tabriensis''). Jako formalnie wcześniej utworzona (Kim, [[1983]]) ma ona priorytet, w efekcie czego [[George Olshevsky]] w [[1991]] roku (za sugestią Jensena) zaproponował dla amerykańskiego "ultrazaura" nazwę ''[[Ultrasauros]]''. Ponadto okazało się, że domniemana kość łopatkowo-krucza przypisana do wspomnianego wyżej dinozaura, należy prawdopodobnie do ''[[Brachiosaurus]]'' (Curtice i in., 1996). Typowe okazy ''Ultrasauros'' i ''Supersaurus'' mogą być szczątkami tego samego osobnika (Curtice i in., 1996).
 +
Priorytet przed ''Ultrasauros macintoshi'' ma ''Supersaurus vivianae'', skoro Curtice i in. (1996) wybrali tą nazwę, zgodnie z art. 24.2.1 [[Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej|ICZN]].
  
−
Pierwsze szczątki należące do superzaura zostały odnalezione w [[1972]] r. Formalnie zostały one opisane dopiero w [[1985]] r. przez [[James Jensen|Jensen]]a jako ''Supersaurus vivianae'' i zaliczone do [[Sauropoda]]. W tym samym roku [[Jensen]] opisał innego giganta odnalezionego nieopodal superzaura, którego nazwał ''Ultrasaurus macintoshi''. Za [[holotyp]] tego dinozaura uznał tylny kręg grzbietowy oznaczony jako BYU 9044. Do tego gatunku przypisano także kość łopatkowo-kruczą (BYU 9462), znalezioną w tym samym miejscu. Jensen uznał, że ten zauropod osiągał 25-30 m długości, 15 m wysokości (w tym osiem w kłębie) i 70 t wagi (niektóre szacunki mówiły nawet o 180 t). Po jakimś czasie okazało się, że nazwa [[rodzaj]]owa ''[[Ultrasaurus]]'' jest już zajęta przez innego zauropoda z Korei Południowej (''[[Ultrasaurus]] tabriensis''). Jako formalnie wcześniej opisana (Kim, [[1983]]) miała ona priorytet, w efekcie czego [[George Olshevsky]] w [[1991]] roku (za sugestią Jensena) zaproponował dla amerykańskiego "ultrazaura" nazwę ''Ultrasauros''. Ponadto okazało się, że domniemana kość łopatkowo-krucza przypisana do wspomnianego wyżej dinozaura, należy naprawdę do ''[[Brachiosaurus]]'' (?) ''altithorax''. [[Brian Curtice]] i jego współpracownicy uznali, że najlepiej byłoby ostrożnie przypisać wspomnianą kość obręczy barkowej do ''[[Brachiosaurus]]'' sp. Tymczasem [[holotyp]] ''Ultrasauros'' okazał się należeć do superzaura, przez co stał się on jego [[młodszy synonim|młodszym synonim]]em.
+
=====''Dystylosaurus''=====
 +
Młodszym synonimem ''Supersaurus'' może być także trzeci opisany przez Jensena w [[1985]] roku zauropod - ''[[Dystylosaurus]] edwini''. Priorytet ma ''Supersaurus vivianae'', skoro Curtice i Stadtman zapewne w 2001 r. wybrali tą nazwę, zgodnie z art. 24.2.1 [[Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej|ICZN]]. Jensen [[holotyp|oparł]] ''Dystylosaurus'' na przednim kręgu grzbietowym BYU 4503. Okaz ten, zamieszczony osobno w analizie Tschoppa i in. (2015) grupował się z pozostałym materiałem z Dry Mesa i innymi blisko spokrewnionym okazami, jak ''Supersaurus lourinhanensis'', co sugeruje pokrewieństwo lub tożsamość z ''Supersaurus''.
 +
W II wydaniu "The Dinosauria" (2004) Upchurch i in. uważają go jednak za podobnego do ''[[Brachiosaurus]]'', potencjalnie ważnego [[brachiozauryd]]a.
  
−
Następnym młodszym synonimem ''Supersaurus'' może być inny opisany przez Jensena w [[1985]] roku zauropod ''[[Dystylosaurus]] edwini'' (Curtice, [[1995]]; Curtice i Stadtman, [[2001]]). Jednak z kolei w II wydaniu "The Dinosauria" autorzy uważają go za podobnego do ''[[Brachiosaurus]]'' i jest potencjalnie ważnym [[brachiozauryd]]em.
+
====Jimbo====
 +
Kolejny szkielet superzaura zostały odkryty pod koniec XX wieku w Wyoming (WDC DMJ-021). Został pieszczotliwie ochrzczony "Jimbo" i opisany przez Lovelace i in. (2007).
  
−
Kolejne skamieniałości superzaura zostały odkryte już w XXI wieku w Wyoming. Odnaleziono wtedy najbardziej kompletny szkielet ''Supersaurus'', który został pieszczotliwie ochrzczony "Jimbo".
+
===Materiał kopalny===
 +
[[Plik:Supersaurus-Holotype-BYU9025-PerspectiveWarp.png|150px|thumb|right|Odlew prawdopodobnego holotypu ''Supersaurus''. Fot.: Mike Taylor, źródło: [https://svpow.com/2019/06/22/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-4-what-is-the-holotype-of-supersaurus/] i [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Supersaurus-Holotype-BYU9025-PerspectiveWarp.png].]]
 +
[[Plik:Supersaurus_dorsal_vertebra_1.jpg|200px|thumb|right|BYU 9044 - kręg grzbietowy ''[[Ultrasauros]]''. Gdyby nie był zgnieciony, miałby ok. 131 cm wysokości (Curtice i in., 1996). Fot.: Etemenanki3 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Supersaurus_dorsal_vertebra_1.jpg].]]
 +
[[Plik:Supersaurus_pelvis_Museum_of_Ancient_Life_1.jpg|200px|thumb|right|BYU 13018 - kość krzyżowa i biodrowa z Dry Mesa. Fot.: Etemenanki3 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Supersaurus_pelvis_Museum_of_Ancient_Life_1.jpg].]]
  
−
==Materiał kopalny==
+
[[Holotyp]] BYU 9025 (?12962; wcześniej 5500) - kość łopatkowo-krucza ([[James Jensen|Jensen]], [[1985]]) o długości 2,44 m, pochodząca ze stanowiska Dry Mesa. Nie jest pewne, która z zachowanych w zbiorach kości jest holotypem – prawdopodobnie to zilustrowana obok (Taylor, online 2019C).
  
−
[[Holotyp]]: okaz o numerze BYU 12962 to bardzo duża lewa łopatka ([[James Jensen|Jensen]], [[1985]]).
+
Materiał przypisany (za Lovelace i in., 2007) z typowej lokalizacji znajdujący się w BYU (Brigham Young University):
 +
BYU 9024 - środkowy kręg szyjny, mający 137-138 cm długości - jest to więc największy znany kręg szyjny (Wedel, 2011; Lovelace i in., 2007; Wedel i Taylor, 2013), może należeć do ''Barosaurus'' - zob. opis [[Barosaurus#Rozmiary|''Barosaurus'': Rozmiary]]).
 +
BYU 4503 – przedni kręg grzbietowy (holotyp ''[[Dystylosaurus]] edwini''). BYU 9044 - tylny kręg grzbietowy (holotyp ''[[Ultrasauros]] macintoshi'').
 +
BYU 13018 – kość krzyżowa (brak 1. kręgu) i prawa biodrowa.
 +
BYU 9045, BYU 17462 - przednie kręgi ogonowe. BYU 9085, BYU 10612, BYU 12861, BYU 13016, BYU 13981 - środkowe kręgi ogonowe. BYU 4839, BYU 12639, BYU 12819, BYU 16679 - kręgi ogonowe.
 +
BYU 12962 (?9025, wcześniej 5501) - kość łopatkowo-krucza o długości 2,7 m. BYU 12946 - prawa kość kulszowa.
 +
BYU 12424 - prawa kość łonowa. BYU 12555 - lewa kość kulszowa.
  
−
'''Materiał przypisany''':
+
Lovelace i in. (2007) nie wspominają o następującym materiale (za Tschopp i in., online 2019): BYU 725-11136 – tylny kręg szyjny (w spisie Tschoppa i in. [online 2019] wiele okazów znanych wcześniej ma również drugi wpis z dodanym „725-”, lecz nie dotyczy to 725-11136). BYU 13039 - środkowy kręg ogonowy, opisany przez Curtice'a w 1996 r. TMP 1982.003.0001 – łopatka. TM 0021 – piszczel wzmiankowana przez Wilhite w 2003 r.
  
−
BYU 9025 (prawa łopatka), BYU 12946 (prawa kość kulszowa) (Jensen, 1985).
+
Okaz o numerze WDC DMJ-021 ("Jimbo"), opisany przez Lovelace i in. (2007) to w około 30% kompletny szkielet, na którego składa się: 10 niekompletnych kręgów szyjnych, 5 kręgów grzbietowych, fragmenty kręgów krzyżowych i niekompletne kręgi ogonowe, elementy żeber, fragmentaryczna miednica i kość udowa oraz kompletne kości piszczelowe i strzałkowe (Lovelace i in., 2007).
  
−
? BYU 9024 (środkowy kręg szyjny) (Jensen, 1987) (zob. opis ''[[Barosaurus]]'').
+
====Komentarz====
 +
Nie jest pewne, na ile diagnostyczna jest holotypowa kość łopatkowo-krucza ''S. vivianae''.
 +
W stanowisku, z którego pochodzi (Dry Mesa), odnaleziono – co jest typowe dla formacji [[Morrison]] – dysartykułowane szczątki co najmniej dwóch – prawdopodobnie trzech – gatunków zauropodów (w tym ''[[Brachiosaurus]]''), przez co identyfikacja jest niepewna (np. Taylor, 2009; Lovelace i in., 2007).  
  
−
BYU 9045 (proksymalny kręg ogonowy), BYU 9044 (tylny kręg grzbietowy) (Curtice i Curtice, [[1996]]).
+
Podobieństwo części [[diplodokid]]owego materiału z typowej lokalizacji do WDC DMJ-021 sugeruje, że to ten sam gatunek (Lovelace i in., 2007). W opartej na okazach analizie kladystycznej (Tschopp i in., 2015) materiał ten (całość materiału zaliczonego przez Lovelace i in., 2007) był najbliższy WDC DMJ-021. Analiza ta wykazała, że żadne istotne cechy nie różnią okazu zakodowanego na podstawie materiału z BYU od WDC DMJ-021, wobec czego uznać należy, że pochodzą od tego samego gatunku (Tschopp i in., 2015).
  
−
BYU 12555 (lewa kość kulszowa), BYU 12424 (prawa kość łonowa), BYU 4839, BYU 12639, BYU 12819 (kręgi ogonowe), BYU 4503 (kręg grzbietowy) (Curtice i Stadtman, [[2001]]).
+
Część szczątków z Dry Mesa zidentyfikowanych jako [[Diplodocidae]] może nie pochodzić od tego samego osobnika. Kości są przeciętnie ok. 1,6 (od 1,41 do 1,69) razy większe od ''[[Barosaurus]]'' AMNH 6341, z wyjątkiem kręgu szyjnego BYU 9024, dwukrotnie większego (Taylor, online 2019F); wykazuje on budowę ''Barosaurus'' (Taylor i Wedel, 2016a; Taylor, online 2019A) - zob. opis [[Barosaurus#Rozmiary|''Barosaurus'': Rozmiary]]. Kość łokciowa BYU 13744 jest większa o 20-25% od wielkości spodziewanej przez porównanie z piszczelą WDC DMJ-021.
 +
Szczątki mogą nie pochodzić nawet tego samego gatunku, o czym świadczy bliżej niesprecyzowana odmienność budowy części kręgów ogonowych w porównaniu do WDC DMJ-021 (Lovelace i in., 2007). Obie kości łopatkowo-krucze różnią się znacząco kształtem (Taylor, online 2019D) (Curtice i Stadtman [2001 – cytat w Taylor, online 2019B] wskazali, że różnica w długości kości łopatkowo-kruczych została zawyżona w wyniku preparacji i wynosi w rzeczywistości ok. 5 cm, co nie stoi na przeszkodzie uznaniu jej za jeden okaz).
  
−
BYU 12390 (niezidentyfikowany element nadgarstka), BYU 9000 (paliczek) - niekoniecznie superzaurowe kości (Curtice i Stadtman, [[2001]]).
+
Podsumowując, w materiale z Dry Mesa znajdują się skamieniałości dwóch okazów i prawdopodobnie nawet gatunków nie[[brachiozauryd]]owych [[zauropod]]ów (prawdopodobnie [[diplodokid]]ów), lecz ich identyfikacja oraz status taksonomiczny ''Supersaurus vivianae'', ''[[Ultrasaurus]] macintoshi'', ''[[Dystylosaurus]] edwini'' i gatunku reprezentowanego przez WDC DMJ-021 wymagają jeszcze drobiazgowych badań.
  
−
BYU 12814 (kręg grzbietowy) (Curtice i Stadtman, [[2001]]), BYU 9192 (kręg ogonowy) – niepewne pozostałości superzaura.
+
===Etymologia===
 +
Epitet gatunkowy ''vivianae'' wywodzi się z imienia Vivian Jones, która wraz z Eddiem Jonesem odkryła około [[1943]] roku lokalizacje Uncompahgre Upwarp, m.in. Dry Mesa, gdzie zostały odkryte szczątki ''Supersaurus''.
  
−
BYU 13981, BYU 13016, BYU 12861, BYU 10612, BYU 16679 (kręgi ogonowe), BYU 9085 (przedni kręg ogonowy) (Lovelace, Hartman i Wahl, [[2007]]).
+
===Budowa i rozmiary===
 +
[[Plik:Supersaurus_dinosaur.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''S. vivianae''. Autorzy: Mariana Ruiz Villarreal (LadyofHats), Stephen O'Connor (Steveoc 86) [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Supersaurus_dinosaur.png].]]
  
−
'''Inne przypisane szczątki''': BYU 9085, BYU 10612, BYU 12861, BYU 12962, BYU 13016, BYU 13018, BYU 13981, BYU 16679, BYU 17462. Niektóre powyższe skamieniałości mogą tak naprawdę należeć osobnika typowego.
+
[[Plik:Supersaurus_NT_crop.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''S. vivianae''. Autor: Nobu Tamura [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Supersaurus_NT_crop.png].]]
  
−
'''Jimbo''': okaz o numerze WDC DMJ-021 (osobnik "Jimbo" odkryty w [[2007]] r.) to w około 30% kompletny szkielet, na którego składa się: 10 niekompletnych kręgów szyjnych, 5 kręgów grzbietowych, kompletna kolumna przedkrzyżowa, fragmenty kręgów krzyżowych i niekompletne kręgi ogonowe, elementy żeber, fragmentaryczna miednica i kość udowa oraz kompletne kości piszczelowe i strzałkowe.
+
W porównaniu do ''[[Diplodocus]]'' i ''[[Barosaurus]]'', ''Supersaurus vivianae'' (a przynajmniej niektóre okazy mu przypisywane, jak WDC DMJ-021) jest masywniej zbudowany (Lovelace i in., 2007).
  
−
'''Materiał wyłączony''': Ponadto prócz powyższego materiału kopalnego istnieją inne, pojedyncze skamieniałości pierwotnie przypisane do ''Supersaurus'':
+
''S. vivianae'' (a przynajmniej część materiału mu przypisywanego) reprezentuje jednego z nielicznych nie[[Titanosauriformes|tytanozaurokształtnych]] zauropodów, który mógł konkurować z Titanosauriformes pod względem wielkości.
−
BYU 12854, BYU 12843 (kręgi "distal proximal"), BYU 9084 (12 artykułowanych środkowych kręgów ogonowych), BYU 9077 (środkowy kręg ogonowy) – szczątki te zostały przeniesione do niezidentyfikowanego zauropoda należącego do [[Diplodocinae]] (Lovelace, Hartman i Wahl, [[2007]]).
+
Gdyby przyjąć proporcje ogona ''[[Apatosaurus]]'' do uzupełnienia rekonstrukcji szkieletu, to uzyskuje się długość ''S. vivianae'' wynoszącą 33-34 m dla obu okazów (przy czym ten z BYU miał być marginalnie większy) i masę 35-40 ton (Lovelace i in., 2007). Paul (online 2010; 2010) podał dla BYU 9025 37 ton, choć dla ''S. vivianae'' 35 m i 35 ton. Hartman (online 2013) podał dla okazu z WDC 32 m (w tym 12 m szyi) i 30-35 ton a dla okazu z BYU aż ponad 40 m i 40-50 ton.
  
−
==Pozycja systematyczna==
+
==''S. lourinhanensis''==
−
Dinozaur ten należy do rodziny [[Diplodocidae]], do której należą jedne z najsłynniejszych dinozaurów, ''[[Apatosaurus]]'' i ''[[Diplodocus]]''. Początkowo ten bardzo duży dinozaur gadziomiedniczny był zaliczany do podrodziny [[Diplodocinae]], gdyż uważano go za najbliższego kuzyna ''[[Barosaurus]]'' (który też posiada wydłużoną szyję w stosunku do pozostałych przedstawicieli Diplodocidae), lecz późniejsze badania wykazały, że bliżej mu do ''Apatosaurus'' (a więc [[Apatosaurinae]]). Najnowsze badania ([[John Whitlock|Whitlock]], [[2011]], Tschopp i in., [[2015]]) potwierdzają jednak słuszność pierwotnej klasyfikacji. Mimo to w porównaniu do diplodoka i barozaura jest od nich ciężej zbudowany (ma masywniejsze kości) i bardziej krępy.
+
 
 +
===Rozmiary===
 +
Ok. 25 m długości (oszacowano na podstawie ryc. 1 z Mannion i in., 2012).
 +
 
 +
=== Historia odkryć i lokalizacja===
 +
[[Plik:Dinheirosaurus.png|300px|thumb|right|Kręgi grzbietowe ''S. lourinhanensis''. Autor: I. Reid  [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dinheirosaurus.png].]]
 +
 
 +
Po raz pierwszy na szczątki ''S. lourinhanensis'' natrafił już w [[1987]] roku Carlos Anunciação, asystent w Muzeum w Lourinhã. Szkielet wydobywano ze skał w latach [[1987]]-[[1992]] przez zespół naukowców w składzie: C. Aunciação, H. Mateus, I. Mateus, O. Mateus i V. Ribeiro z Muzeum w Lourinhã, P. Dantas, C. Marquez da Silva, M. Cachão i V. Santos z Muzeum Historii Naturalnej Uniwersytetu w Lizbonie oraz F. Ortega i S. Tudanca z Uniwersytetu w Salamance. Opisany został 7 lat po wydobyciu ostatnich szczątków, mianowicie w [[1999]] roku przez paleontologów [[José Bonaparte|Bonaparte]]go i [[Octávio Mateus|Mateus]]a.
 +
 
 +
Okaz znaleziono w Praia de Porto Dinheiro, niedaleko miejscowości Lourinhã (górne warstwy formacji [[Camadas de Alcobaça]] [="formacja [[Lourinhã]]": ogniwo Amoreira-Porto Novo, = formacja [[Praia da Amoreira-Porto Novo]] – górna część [Mocho, i in., 2017]). Pochodzą sprzed 153-151 [[Ma]] (późny [[kimeryd]]).
 +
 
 +
===Materiał kopalny===
 +
[[Holotyp]] ML 414 to następujące skamieniałości: artykułowane tylne [[kręg]]i szyjne (2 dość kompletne i fragment 3), artykułowane kręgi grzbietowe (9 i fragment 10), fragmenty trzonów kręgów ogonowych, żebra, nieinformatywny fragment kości łonowej oraz >100 [[gastrolit]]ów (Mannion i in., 2012). Szczątki te znajdują się w Muzeum Paleontologii w Lourinhã.
 +
 
 +
===Pozycja systematyczna i taksonomia===
 +
Wcześniej znano 2 zauropody z późnej jury Portugalii: ''[[Lusotitan]] atalaiensis'' (pierwotnie znany jako ''[[Brachiosaurus]] atalaiensis'') z [[tyton]]u oraz ''[[Lourinhasaurus]] alenquerensis'' (pierwotnie ''[[Apatosaurus]] alenquerensis'') z tej samej formacji, co ''S. lourinhanensis''. Początkowo ''S. lourinhanensis'' był łączony z tym drugim, jednak dokładne badania pomogły stwierdzić słuszność hipotezy odmienności tych dinozaurów. ''S. lourinhanensis'' jest trudny do odróżnienia od afrykańskiego [[rodzaj]]u ''[[Tornieria]]'' ze względu na ich niepokrywający się materiał kopalny (Whitlock, 2011).
 +
 
 +
Diagnoza ''S. lourinhanensis'' została oparta na budowie tylnych kręgów szyjnych, grzbietowych i ogonowych  (Tschopp i in., 2015). Naukowcy umieścili tego dinozaura długoszyjego w grupie [[Diplodocidae]] – późnojurajskich zauropodów, z reguły dość lekko zbudowanych i stosunkowo bardzo długich i biczowatych ogonach. Wg analizy [[John Whitlock|Whitlock]]a (2011), [[Oliver Rauhut|Rauhut]]a i in. ([[2005]]), Manniona i in. (2012) i Tschoppa i in. (2015) należy nawet do [[Diplodocinae]] a wg Tschopp i Mateusa (2013) jest bardziej bazalny od [[Apatosaurinae]]+[[Diplodocinae]]. Autorzy drugiej edycji "The Dinosauria" byli jednak sceptyczni i zaliczyli go tylko do [[Diplodocoidea]].  
  
−
==Rozmiary==
+
W [[2015]] roku Tschopp i in. (w tym [[Octávio Mateus]], współautor opisu ''S. lourinhanensis'' z [[1999]] roku) uznali ''Dinheirosaurus'' za [[młodszy synonim]] ''Supersaurus''. Wynikało to z przyjętych przez autorów metod określania odrębności, dążących do obiektywizacji decyzji nomenklatorycznych. Pierwsza z metod bazuje na liczbie [[apomorfia|apomorfii]] w [[kladogram]]ie a druga na niepodobieństwie parami (ang. pairwise dissimilarity), tj. liczbie cech różniących każdy okaz od pozostałych. Np. bazując na liczbie cech różniących powszechnie uznawane gatunki, oparte na dość kompletnych okazach ''[[Apatosaurus]]'' - ''A. ajax'' i ''A. louisae'' i ''[[Diplodocus]]'' - ''D. carnegii'' i ''D. hallorum'', autorzy uznali, że do wyodrębnienia [[rodzaj]]owego potrzebne jest minimum 13 zmian (analogicznie do [[gatunek|gatunkowego]] - 6 zmian). ''S. vivianae'' i ''S. lourinhanensis'' dzieliło 11 zmian.
−
''Supersaurus'' to jeden z największych zauropodów – i jednocześnie zwierząt lądowych – jaki jest nam znany. Nie odnaleziono kompletnego osobnika superzaura (np. ostatni okaz, odnaleziony w Wyoming to tylko 30% kompletnego szkieletu), ale na podstawie szacunków przyjmuje się, że jest on największym przedstawicielem [[Diplodocoidea]] zaraz po ''[[Amphicoelias]] fragillimus''. Gdyby przyjąć proporcje ''[[Apatosaurus]]'', to uzyskujemy długość wynoszącą 33-34 m, lub nieco większą. Sama szyja jest szacowana na podstawie jednego kręgu na aż 13,5 m. Kręg ten pochodzi z chimery brachiozaura i superzaura znanej z nazwy ''Ultrasauros'' i jeszcze do niedawna był jedyną pozostałością jego szyi - odnaleziony osobnik "Jimbo" z 2007 roku posiada znaczną część kręgów szyjnych, więc jej wielkość może zostać wkrótce zrewidowana. Z kolei ciężar superzaura najczęściej przyjmuje się w granicach 35-40 ton, który jest do zaakceptowania jak na dyplodokida (wcześniejsze szacunki były znacznie większe).
 
  
−
==Etymologia==
+
===Etymologia===
−
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Supersaurus'' (ang. "super" + gr. ''sauros'') zapewne odnosi się do wielkich rozmiarów tego zwierzęcia. Natomiast epitet gatunkowy ''vivianae'' wywodzi się z imienia Vivian Jones z Delta (Kolorado), która wraz z Eddiem Jonesem odkryła w [[1971]] roku odsłonięcie Dry Mesa. Właśnie tam zostały odkryte szczątki bardzo dużego zauropoda, którego w [[1985]] roku [[James Jensen|"Dinosaur Jim" Jensen]] nazwał ''Supersaurus''.
+
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Dinheirosaurus'' znaczy "jaszczur z Porto Dinheiro" – miejsca, gdzie odnaleziono [[holotyp]]. Epitet gatunkowy ''lourinhanensis'' również został zaczerpnięty z lokalizacji znaleziska – miejscowości Lourinhã, nieopodal którego znaleziono skamieniałości tego dinozaura.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 114: Linia 169:
 
! ''Supersaurus''
 
! ''Supersaurus''
 
| {{Kpt|[[James Jensen|Jensen]]}}, [[1985]]
 
| {{Kpt|[[James Jensen|Jensen]]}}, [[1985]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''?
 
|-
 
|-
 
| ?= ''[[Dystylosaurus]]''
 
| ?= ''[[Dystylosaurus]]''
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
|-
 
|-
−
| ?= "[[Jensenosaurus]]"
+
| ? = ''[[Ultrasauros]]''
−
| {{Kpt|[[George Olshevsky|Olshevsky]]}}, [[1996]]
+
| {{Kpt|Olshevsky}}, [[1991]]
−
| ''[[nomen nudum]]''
 
 
|-
 
|-
−
| = ''Ultrasauros''
+
| ?= "''Ultrasaurus''"
−
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
+
| {{Kpt|Jensen}}, [[1985]]
−
| ''[[nomen dubium]]''?
+
| zajęta {{Kpt|Kim}}, [[1983]]
−
|-
 
−
| = "Ultrasaurus"
 
−
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
−
| ''nomen nudum''
 
 
|-
 
|-
 
! ''S. vivianae''
 
! ''S. vivianae''
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 +
| ''[[nomen dubium]]''?
 
|-
 
|-
 
| ?= ''[[Dystylosaurus]] edwini''
 
| ?= ''[[Dystylosaurus]] edwini''
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
|-
 
|-
−
| = ''Ultrasauros macintoshi''  
+
| ?= ''[[Ultrasauros]] macintoshi''  
 
| ({{Kpt|Jensen}}, 1985) {{Kpt|Olshevsky}}, [[1991]]
 
| ({{Kpt|Jensen}}, 1985) {{Kpt|Olshevsky}}, [[1991]]
−
| ''nomen dubium''?
 
 
|-
 
|-
−
| = "Ultrasaurus" macintoshi
+
| ?= "''Ultrasaurus''" ''macintoshi''
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
 
| {{Kpt|Jensen}}, 1985
−
| ''nomen nudum''
 
 
|-
 
|-
−
| ''S. lourinhanensis''
+
! ?''S. lourinhanensis''
 
| ({{Kpt|Bonaparte}} i {{Kpt|Mateus}}, 1999) {{Kpt|Tschopp, Mateus}} i {{Kpt|Benson}}, [[2015]]
 
| ({{Kpt|Bonaparte}} i {{Kpt|Mateus}}, 1999) {{Kpt|Tschopp, Mateus}} i {{Kpt|Benson}}, [[2015]]
−
|= ''[[Dinheirosaurus]] lourinhanensis''
+
|-
 +
| = ''[[Dinheirosaurus]] lourinhanensis''
 +
| {{Kpt|Bonaparte}} i {{Kpt|Mateus}}, 1999
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small>
+
<small>Bonaparte, J.F., & Mateus, O. (1999) "A new diplodocid, Dinheirosaurus lourinhanensis gen. et sp. nov., from the Late Jurassic beds of Portugal" Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales. 5(2), 13-29.
−
Jensen, J.J (1987) "New Brachiosaur material from the late Jurassic of Utah and Colorado" Western North American Naturalist, 47 (4), 592-608.
 
  
−
Lovelace, D.M., Hartman, S.A. & Wahl, W.R. (2007) "Morphology of a specimen of Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of Diplodocid phylogeny", Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65 (4), 527-544.
+
Curtice, B.D., Stadtman, K.L. & Curtice, L.J. (1996) "A reassessment of Ultrasauros macintoshi (Jensen, 1985)" Museum of Northern Arizona Bulletin, 60, 87-95.
 +
 
 +
Hartman, S. (online 2013) https://www.deviantart.com/scotthartman/art/Something-Super-this-way-comes-359738534
 +
 
 +
Jensen, J.A. (1985) "Three new sauropod dinosaurs from the Upper Jurassic of Colorado" Western North American Naturalist, 45, 697-709.
 +
 
 +
Lovelace, D.M., Hartman, S.A. & Wahl, W.R. (2007) "Morphology of a specimen of Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of Diplodocid phylogeny" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65 (4), 527-544.
 +
 
 +
Mannion, P.D., Upchurch, P., Mateus, O., Barnes, R.N. & Jones, M.E. (2012) "New information on the anatomy and systematic position of Dinheirosaurus lourinhanensis (Sauropoda: Diplodocoidea) from the Late Jurassic of Portugal, with a review of European diplodocoids" Journal of Systematic Palaeontology, 10(3), 521-551. [[doi:10.1080/14772019.2011.595432]]
 +
 
 +
Mocho, P., Royo-Torres, R., Escaso, F., Malafaia, E., de Miguel Chaves, C., Narváez, I., Pérez-García, A,, Pimentel, N., Silva, B.C. & Ortega, F. (2017) "Upper Jurassic sauropod record in the Lusitanian Basin (Portugal): Geographical and lithostratigraphical distribution" Palaeontologia Electronica, 20.2.27A, 1-50. [[doi:10.26879/662]]
  
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
  
−
Taylor, M.P. & Naish D. (2005) "The phylogenetic taxonomy of Diplodocoidea (Dinosauria: Sauropoda)". PaleoBios 25 (2): 1–7.
+
Paul, G.S. (online 2010) "Mass estimate table" http://www.gspauldino.com/data.html [kopia: [https://web.archive.org/web/20161028041316/http://gspauldino.com/data.html] ]
 +
 
 +
Taylor, M.P. (2009) "A re-evaluation of Brachiosaurus altithorax Riggs 1903 (Dinosauria, Sauropoda) and its generic separation from Giraffatitan brancai (Janensch 1914)" Journal of Vertebrate Paleontology, 29(3), 787-806. [[doi:10.1080/02724634.2011.557115]]
 +
 
 +
Taylor, M. (online 2019A) https://svpow.com/2019/06/15/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-2-what-we-found-in-utah/
 +
 
 +
Taylor, M. (online 2019B) https://svpow.com/2019/06/17/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-3-so-what-actually-is-supersaurus/ 
  
−
Taylor, M.P., Wedel M.J. & Naish D. (2009) "Head and neck posture in sauropod dinosaurs inferred from extant animals" Acta Palaeontologica Polonica 54 (2), 213-220.
+
Taylor, M. (online 2019C) https://svpow.com/2019/06/22/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-4-what-is-the-holotype-of-supersaurus/
  
−
Taylor, M.P., Hone, D.W.E., Wedel, M.J. & Naish, D. (2011) "The Long Necks of Sauropods Did Not Evolve Primarily Through Sexual Selection" Journal of Zoology. [[doi:10.1111/j.1469-7998.2011.00824.x]]
+
Taylor, M. (online 2019D) https://svpow.com/2019/06/25/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-5-what-actually-is-supersaurus/
 +
 
 +
Taylor, M. (online 2019E) https://svpow.com/2019/07/17/supersaurus-timeline/
 +
 
 +
Taylor, M. (online 2019F) https://svpow.com/2019/08/19/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-12-how-big-are-the-giant-diplodocid-bones-in-the-dry-mesa-quarry/
  
 
Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. [[doi:10.7717/peerj.857]]
 
Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. [[doi:10.7717/peerj.857]]
  
−
Upchurch P., Barrett P. M. & Dodson P. (2004) Sauropoda [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
+
Tschopp, E., Whitlock, J.A., Woodruff, D.C., Foster, J.R., Lei, R. & Giovanardi, S. (online 2019) "The Morrison Formation sauropod consensus: A freely accessible online spreadsheet of collected sauropod specimens, their housing institutions, contents, references, localities, and other potentially useful information" PaleorXiv. [[doi:10.31233/osf.io/fy43t]]
 +
 
 +
Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) "Sauropoda" [w:] D.B. Weishampel, P. Dodson, H. Osmólska (red.) "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
 +
 
 +
Wedel, M.J. & Taylor, M. (2013) "Neural spine bifurcation in sauropod dinosaurs of the Morrison Formation: ontogenetic and phylogenetic implications" PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology, 10(1), 1-34.  
  
−
Whitlock, J.A. (2011) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society, Article first published online: 12 Jan 2011.  
+
Whitlock, J.A. (2011) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)" Zoological Journal of the Linnean Society, 161 (4), 872-915.
 
</small>
 
</small>
  
Linia 178: Linia 253:
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]
 +
[[Kategoria:Europa]]
 +
[[Kategoria:Portugalia]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Jura]]
 
[[Kategoria:Jura]]

Wersja z 20:59, 7 paź 2019

Autor: Korekta:
Marcin Szermański, Maciej Ziegler Łukasz Czepiński, Dawid Mazurek, Mateusz Tałanda, Kamil Kamiński

Supersaurus (superzaur)
Długość: 25->40 m
Masa: ?-45 t
Miejsce występowania: USA - Kolorado, Wyoming;
Portugalia - Dystrykt Lizbona

(formacja Morrison – ogniwo Brushy Basin;
górne warstwy formacji Lourinhã)

Czas występowania 155-148 Ma

późna jura (kimeryd - tyton)

Systematyka Dinosauria

Sauropodomorpha

Sauropoda

Diplodocoidea

Diplodocidae

? Diplodocinae

Supersaurus Scott Hartman.png

Rekonstrukcja szkieletu S. vivianae. Autor: Scott Hartman [8]

Mapa znalezisk S. viviane:
Wczytywanie mapy…
Mapa znalezisk S. lourinhanensis:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Supersaurus to późnojurajski diplodokid z Ameryki Północnej i Europy. Jest jednym z największych dinozaurów z okresu jurajskiego.

Pozycja systematyczna

Supersaurus jest przedstawicielem rodziny Diplodocidae, do której należą też jedne z najsłynniejszych dinozaurów, np. Apatosaurus, Brontosaurus, Barosaurus i Diplodocus. Analiza Lovelace i in. (2007) wykazała, że bliżej mu do Apatosaurus niż pozostałych (tj. należy do Apatosaurinae), lecz najnowsze badania (Whitlock, 2011; Tschopp i in., 2015) potwierdzają przynależność do Diplodocinae.

Bliskim krewnym Supersaurus vivianae może być afrykański Australodocus (Tschopp i in., 2015).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Supersaurus to, jak wyjaśnił Jensen (1985, s. 701), „międzynarodowo opublikowana nazwa potoczna [ang. vernacular]”. Odnosi się to prawdopodobnie do faktu, że nazwa ta była w użyciu już wcześniej (Taylor, online 2019E). Można domyślać się, że to połączenie ang. "super" oraz gr. sauros, co odnosi się do wielkich rozmiarów tego zwierzęcia.

S. vivianae

Historia odkryć i lokalizacja

Znaleziska zaliczone do Supersaurus vivianae pochodzą ze Stanów Zjednoczonych - formacji Morrison, gdzie dokonywano odkryć innych zauropodów (m.in. Apatosaurus, Brachiosaurus, Camarasaurus, Diplodocus), a także teropodów (m.in. Allosaurus, Ceratosaurus, Torvosaurus) oraz dinozaurów ptasiomiedniczych (m.in. Camptosaurus, Stegosaurus).

Skamieniałości Supersaurus vivianae zostały odnalezione na terenie stanów Kolorado (holotyp) – stanowisko Dry Mesa oraz Wyoming ("Jimbo") – stanowisko Jimbo.

Supersaurus vivianae pochodzi z średnich wiekiem osadów formacji Morrison - zony 4 sensu Forster 2003 (Tschopp i in., 2015).

Typowy okaz superzaura został odnaleziony w 1979 r. Został formalnie nazwany i pokrótce opisany w 1985 r. przez Jensena i zaliczony do Sauropoda (Jensen, 1985). W tej samej publikacji Jensen opisał dwa inne giganty odnalezionego nieopodal holotypu superzaura, które nazwał Ultrasaurus macintoshi i Dystylosaurus edwini.

Ultrasauros

Na holotyp Ultrasauros macintoshi Jensen wyznaczył tylny kręg grzbietowy (BYU 9044; wcześniej 5000) i przypisał m.in. kość łopatkowo-kruczą (BYU 9462, wcześniej 5001) o długości ok. 2,7 m, znalezioną w tym samym miejscu. Po jakimś czasie okazało się, że nazwa rodzajowa Ultrasaurus jest już zajęta przez innego zauropoda z Korei Południowej (Ultrasaurus tabriensis). Jako formalnie wcześniej utworzona (Kim, 1983) ma ona priorytet, w efekcie czego George Olshevsky w 1991 roku (za sugestią Jensena) zaproponował dla amerykańskiego "ultrazaura" nazwę Ultrasauros. Ponadto okazało się, że domniemana kość łopatkowo-krucza przypisana do wspomnianego wyżej dinozaura, należy prawdopodobnie do Brachiosaurus (Curtice i in., 1996). Typowe okazy Ultrasauros i Supersaurus mogą być szczątkami tego samego osobnika (Curtice i in., 1996). Priorytet przed Ultrasauros macintoshi ma Supersaurus vivianae, skoro Curtice i in. (1996) wybrali tą nazwę, zgodnie z art. 24.2.1 ICZN.

Dystylosaurus

Młodszym synonimem Supersaurus może być także trzeci opisany przez Jensena w 1985 roku zauropod - Dystylosaurus edwini. Priorytet ma Supersaurus vivianae, skoro Curtice i Stadtman zapewne w 2001 r. wybrali tą nazwę, zgodnie z art. 24.2.1 ICZN. Jensen oparł Dystylosaurus na przednim kręgu grzbietowym BYU 4503. Okaz ten, zamieszczony osobno w analizie Tschoppa i in. (2015) grupował się z pozostałym materiałem z Dry Mesa i innymi blisko spokrewnionym okazami, jak Supersaurus lourinhanensis, co sugeruje pokrewieństwo lub tożsamość z Supersaurus. W II wydaniu "The Dinosauria" (2004) Upchurch i in. uważają go jednak za podobnego do Brachiosaurus, potencjalnie ważnego brachiozauryda.

Jimbo

Kolejny szkielet superzaura zostały odkryty pod koniec XX wieku w Wyoming (WDC DMJ-021). Został pieszczotliwie ochrzczony "Jimbo" i opisany przez Lovelace i in. (2007).

Materiał kopalny

Odlew prawdopodobnego holotypu Supersaurus. Fot.: Mike Taylor, źródło: [1] i [2].
BYU 9044 - kręg grzbietowy Ultrasauros. Gdyby nie był zgnieciony, miałby ok. 131 cm wysokości (Curtice i in., 1996). Fot.: Etemenanki3 [3].
BYU 13018 - kość krzyżowa i biodrowa z Dry Mesa. Fot.: Etemenanki3 [4].

Holotyp BYU 9025 (?12962; wcześniej 5500) - kość łopatkowo-krucza (Jensen, 1985) o długości 2,44 m, pochodząca ze stanowiska Dry Mesa. Nie jest pewne, która z zachowanych w zbiorach kości jest holotypem – prawdopodobnie to zilustrowana obok (Taylor, online 2019C).

Materiał przypisany (za Lovelace i in., 2007) z typowej lokalizacji znajdujący się w BYU (Brigham Young University): BYU 9024 - środkowy kręg szyjny, mający 137-138 cm długości - jest to więc największy znany kręg szyjny (Wedel, 2011; Lovelace i in., 2007; Wedel i Taylor, 2013), może należeć do Barosaurus - zob. opis Barosaurus: Rozmiary). BYU 4503 – przedni kręg grzbietowy (holotyp Dystylosaurus edwini). BYU 9044 - tylny kręg grzbietowy (holotyp Ultrasauros macintoshi). BYU 13018 – kość krzyżowa (brak 1. kręgu) i prawa biodrowa. BYU 9045, BYU 17462 - przednie kręgi ogonowe. BYU 9085, BYU 10612, BYU 12861, BYU 13016, BYU 13981 - środkowe kręgi ogonowe. BYU 4839, BYU 12639, BYU 12819, BYU 16679 - kręgi ogonowe. BYU 12962 (?9025, wcześniej 5501) - kość łopatkowo-krucza o długości 2,7 m. BYU 12946 - prawa kość kulszowa. BYU 12424 - prawa kość łonowa. BYU 12555 - lewa kość kulszowa.

Lovelace i in. (2007) nie wspominają o następującym materiale (za Tschopp i in., online 2019): BYU 725-11136 – tylny kręg szyjny (w spisie Tschoppa i in. [online 2019] wiele okazów znanych wcześniej ma również drugi wpis z dodanym „725-”, lecz nie dotyczy to 725-11136). BYU 13039 - środkowy kręg ogonowy, opisany przez Curtice'a w 1996 r. TMP 1982.003.0001 – łopatka. TM 0021 – piszczel wzmiankowana przez Wilhite w 2003 r.

Okaz o numerze WDC DMJ-021 ("Jimbo"), opisany przez Lovelace i in. (2007) to w około 30% kompletny szkielet, na którego składa się: 10 niekompletnych kręgów szyjnych, 5 kręgów grzbietowych, fragmenty kręgów krzyżowych i niekompletne kręgi ogonowe, elementy żeber, fragmentaryczna miednica i kość udowa oraz kompletne kości piszczelowe i strzałkowe (Lovelace i in., 2007).

Komentarz

Nie jest pewne, na ile diagnostyczna jest holotypowa kość łopatkowo-krucza S. vivianae. W stanowisku, z którego pochodzi (Dry Mesa), odnaleziono – co jest typowe dla formacji Morrison – dysartykułowane szczątki co najmniej dwóch – prawdopodobnie trzech – gatunków zauropodów (w tym Brachiosaurus), przez co identyfikacja jest niepewna (np. Taylor, 2009; Lovelace i in., 2007).

Podobieństwo części diplodokidowego materiału z typowej lokalizacji do WDC DMJ-021 sugeruje, że to ten sam gatunek (Lovelace i in., 2007). W opartej na okazach analizie kladystycznej (Tschopp i in., 2015) materiał ten (całość materiału zaliczonego przez Lovelace i in., 2007) był najbliższy WDC DMJ-021. Analiza ta wykazała, że żadne istotne cechy nie różnią okazu zakodowanego na podstawie materiału z BYU od WDC DMJ-021, wobec czego uznać należy, że pochodzą od tego samego gatunku (Tschopp i in., 2015).

Część szczątków z Dry Mesa zidentyfikowanych jako Diplodocidae może nie pochodzić od tego samego osobnika. Kości są przeciętnie ok. 1,6 (od 1,41 do 1,69) razy większe od Barosaurus AMNH 6341, z wyjątkiem kręgu szyjnego BYU 9024, dwukrotnie większego (Taylor, online 2019F); wykazuje on budowę Barosaurus (Taylor i Wedel, 2016a; Taylor, online 2019A) - zob. opis Barosaurus: Rozmiary. Kość łokciowa BYU 13744 jest większa o 20-25% od wielkości spodziewanej przez porównanie z piszczelą WDC DMJ-021. Szczątki mogą nie pochodzić nawet tego samego gatunku, o czym świadczy bliżej niesprecyzowana odmienność budowy części kręgów ogonowych w porównaniu do WDC DMJ-021 (Lovelace i in., 2007). Obie kości łopatkowo-krucze różnią się znacząco kształtem (Taylor, online 2019D) (Curtice i Stadtman [2001 – cytat w Taylor, online 2019B] wskazali, że różnica w długości kości łopatkowo-kruczych została zawyżona w wyniku preparacji i wynosi w rzeczywistości ok. 5 cm, co nie stoi na przeszkodzie uznaniu jej za jeden okaz).

Podsumowując, w materiale z Dry Mesa znajdują się skamieniałości dwóch okazów i prawdopodobnie nawet gatunków niebrachiozaurydowych zauropodów (prawdopodobnie diplodokidów), lecz ich identyfikacja oraz status taksonomiczny Supersaurus vivianae, Ultrasaurus macintoshi, Dystylosaurus edwini i gatunku reprezentowanego przez WDC DMJ-021 wymagają jeszcze drobiazgowych badań.

Etymologia

Epitet gatunkowy vivianae wywodzi się z imienia Vivian Jones, która wraz z Eddiem Jonesem odkryła około 1943 roku lokalizacje Uncompahgre Upwarp, m.in. Dry Mesa, gdzie zostały odkryte szczątki Supersaurus.

Budowa i rozmiary

Rekonstrukcja S. vivianae. Autorzy: Mariana Ruiz Villarreal (LadyofHats), Stephen O'Connor (Steveoc 86) [5].
Rekonstrukcja S. vivianae. Autor: Nobu Tamura [6].

W porównaniu do Diplodocus i Barosaurus, Supersaurus vivianae (a przynajmniej niektóre okazy mu przypisywane, jak WDC DMJ-021) jest masywniej zbudowany (Lovelace i in., 2007).

S. vivianae (a przynajmniej część materiału mu przypisywanego) reprezentuje jednego z nielicznych nietytanozaurokształtnych zauropodów, który mógł konkurować z Titanosauriformes pod względem wielkości. Gdyby przyjąć proporcje ogona Apatosaurus do uzupełnienia rekonstrukcji szkieletu, to uzyskuje się długość S. vivianae wynoszącą 33-34 m dla obu okazów (przy czym ten z BYU miał być marginalnie większy) i masę 35-40 ton (Lovelace i in., 2007). Paul (online 2010; 2010) podał dla BYU 9025 37 ton, choć dla S. vivianae 35 m i 35 ton. Hartman (online 2013) podał dla okazu z WDC 32 m (w tym 12 m szyi) i 30-35 ton a dla okazu z BYU aż ponad 40 m i 40-50 ton.

S. lourinhanensis

Rozmiary

Ok. 25 m długości (oszacowano na podstawie ryc. 1 z Mannion i in., 2012).

Historia odkryć i lokalizacja

Kręgi grzbietowe S. lourinhanensis. Autor: I. Reid [7].

Po raz pierwszy na szczątki S. lourinhanensis natrafił już w 1987 roku Carlos Anunciação, asystent w Muzeum w Lourinhã. Szkielet wydobywano ze skał w latach 1987-1992 przez zespół naukowców w składzie: C. Aunciação, H. Mateus, I. Mateus, O. Mateus i V. Ribeiro z Muzeum w Lourinhã, P. Dantas, C. Marquez da Silva, M. Cachão i V. Santos z Muzeum Historii Naturalnej Uniwersytetu w Lizbonie oraz F. Ortega i S. Tudanca z Uniwersytetu w Salamance. Opisany został 7 lat po wydobyciu ostatnich szczątków, mianowicie w 1999 roku przez paleontologów Bonapartego i Mateusa.

Okaz znaleziono w Praia de Porto Dinheiro, niedaleko miejscowości Lourinhã (górne warstwy formacji Camadas de Alcobaça [="formacja Lourinhã": ogniwo Amoreira-Porto Novo, = formacja Praia da Amoreira-Porto Novo – górna część [Mocho, i in., 2017]). Pochodzą sprzed 153-151 Ma (późny kimeryd).

Materiał kopalny

Holotyp ML 414 to następujące skamieniałości: artykułowane tylne kręgi szyjne (2 dość kompletne i fragment 3), artykułowane kręgi grzbietowe (9 i fragment 10), fragmenty trzonów kręgów ogonowych, żebra, nieinformatywny fragment kości łonowej oraz >100 gastrolitów (Mannion i in., 2012). Szczątki te znajdują się w Muzeum Paleontologii w Lourinhã.

Pozycja systematyczna i taksonomia

Wcześniej znano 2 zauropody z późnej jury Portugalii: Lusotitan atalaiensis (pierwotnie znany jako Brachiosaurus atalaiensis) z tytonu oraz Lourinhasaurus alenquerensis (pierwotnie Apatosaurus alenquerensis) z tej samej formacji, co S. lourinhanensis. Początkowo S. lourinhanensis był łączony z tym drugim, jednak dokładne badania pomogły stwierdzić słuszność hipotezy odmienności tych dinozaurów. S. lourinhanensis jest trudny do odróżnienia od afrykańskiego rodzaju Tornieria ze względu na ich niepokrywający się materiał kopalny (Whitlock, 2011).

Diagnoza S. lourinhanensis została oparta na budowie tylnych kręgów szyjnych, grzbietowych i ogonowych (Tschopp i in., 2015). Naukowcy umieścili tego dinozaura długoszyjego w grupie Diplodocidae – późnojurajskich zauropodów, z reguły dość lekko zbudowanych i stosunkowo bardzo długich i biczowatych ogonach. Wg analizy Whitlocka (2011), Rauhuta i in. (2005), Manniona i in. (2012) i Tschoppa i in. (2015) należy nawet do Diplodocinae a wg Tschopp i Mateusa (2013) jest bardziej bazalny od Apatosaurinae+Diplodocinae. Autorzy drugiej edycji "The Dinosauria" byli jednak sceptyczni i zaliczyli go tylko do Diplodocoidea.

W 2015 roku Tschopp i in. (w tym Octávio Mateus, współautor opisu S. lourinhanensis z 1999 roku) uznali Dinheirosaurus za młodszy synonim Supersaurus. Wynikało to z przyjętych przez autorów metod określania odrębności, dążących do obiektywizacji decyzji nomenklatorycznych. Pierwsza z metod bazuje na liczbie apomorfii w kladogramie a druga na niepodobieństwie parami (ang. pairwise dissimilarity), tj. liczbie cech różniących każdy okaz od pozostałych. Np. bazując na liczbie cech różniących powszechnie uznawane gatunki, oparte na dość kompletnych okazach Apatosaurus - A. ajax i A. louisae i Diplodocus - D. carnegii i D. hallorum, autorzy uznali, że do wyodrębnienia rodzajowego potrzebne jest minimum 13 zmian (analogicznie do gatunkowego - 6 zmian). S. vivianae i S. lourinhanensis dzieliło 11 zmian.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Dinheirosaurus znaczy "jaszczur z Porto Dinheiro" – miejsca, gdzie odnaleziono holotyp. Epitet gatunkowy lourinhanensis również został zaczerpnięty z lokalizacji znaleziska – miejscowości Lourinhã, nieopodal którego znaleziono skamieniałości tego dinozaura.

Spis gatunków

Supersaurus Jensen, 1985 nomen dubium?
?= Dystylosaurus Jensen, 1985
? = Ultrasauros Olshevsky, 1991
?= "Ultrasaurus" Jensen, 1985 zajęta Kim, 1983
S. vivianae Jensen, 1985 nomen dubium?
?= Dystylosaurus edwini Jensen, 1985
?= Ultrasauros macintoshi (Jensen, 1985) Olshevsky, 1991
?= "Ultrasaurus" macintoshi Jensen, 1985
?S. lourinhanensis (Bonaparte i Mateus, 1999) Tschopp, Mateus i Benson, 2015
= Dinheirosaurus lourinhanensis Bonaparte i Mateus, 1999

Bibliografia

Bonaparte, J.F., & Mateus, O. (1999) "A new diplodocid, Dinheirosaurus lourinhanensis gen. et sp. nov., from the Late Jurassic beds of Portugal" Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales. 5(2), 13-29.

Curtice, B.D., Stadtman, K.L. & Curtice, L.J. (1996) "A reassessment of Ultrasauros macintoshi (Jensen, 1985)" Museum of Northern Arizona Bulletin, 60, 87-95.

Hartman, S. (online 2013) https://www.deviantart.com/scotthartman/art/Something-Super-this-way-comes-359738534

Jensen, J.A. (1985) "Three new sauropod dinosaurs from the Upper Jurassic of Colorado" Western North American Naturalist, 45, 697-709.

Lovelace, D.M., Hartman, S.A. & Wahl, W.R. (2007) "Morphology of a specimen of Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of Diplodocid phylogeny" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65 (4), 527-544.

Mannion, P.D., Upchurch, P., Mateus, O., Barnes, R.N. & Jones, M.E. (2012) "New information on the anatomy and systematic position of Dinheirosaurus lourinhanensis (Sauropoda: Diplodocoidea) from the Late Jurassic of Portugal, with a review of European diplodocoids" Journal of Systematic Palaeontology, 10(3), 521-551. doi:10.1080/14772019.2011.595432

Mocho, P., Royo-Torres, R., Escaso, F., Malafaia, E., de Miguel Chaves, C., Narváez, I., Pérez-García, A,, Pimentel, N., Silva, B.C. & Ortega, F. (2017) "Upper Jurassic sauropod record in the Lusitanian Basin (Portugal): Geographical and lithostratigraphical distribution" Palaeontologia Electronica, 20.2.27A, 1-50. doi:10.26879/662

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Paul, G.S. (online 2010) "Mass estimate table" http://www.gspauldino.com/data.html [kopia: [9] ]

Taylor, M.P. (2009) "A re-evaluation of Brachiosaurus altithorax Riggs 1903 (Dinosauria, Sauropoda) and its generic separation from Giraffatitan brancai (Janensch 1914)" Journal of Vertebrate Paleontology, 29(3), 787-806. doi:10.1080/02724634.2011.557115

Taylor, M. (online 2019A) https://svpow.com/2019/06/15/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-2-what-we-found-in-utah/

Taylor, M. (online 2019B) https://svpow.com/2019/06/17/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-3-so-what-actually-is-supersaurus/

Taylor, M. (online 2019C) https://svpow.com/2019/06/22/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-4-what-is-the-holotype-of-supersaurus/

Taylor, M. (online 2019D) https://svpow.com/2019/06/25/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-5-what-actually-is-supersaurus/

Taylor, M. (online 2019E) https://svpow.com/2019/07/17/supersaurus-timeline/

Taylor, M. (online 2019F) https://svpow.com/2019/08/19/supersaurus-ultrasaurus-and-dystylosaurus-in-2019-part-12-how-big-are-the-giant-diplodocid-bones-in-the-dry-mesa-quarry/

Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. doi:10.7717/peerj.857

Tschopp, E., Whitlock, J.A., Woodruff, D.C., Foster, J.R., Lei, R. & Giovanardi, S. (online 2019) "The Morrison Formation sauropod consensus: A freely accessible online spreadsheet of collected sauropod specimens, their housing institutions, contents, references, localities, and other potentially useful information" PaleorXiv. doi:10.31233/osf.io/fy43t

Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) "Sauropoda" [w:] D.B. Weishampel, P. Dodson, H. Osmólska (red.) "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.

Wedel, M.J. & Taylor, M. (2013) "Neural spine bifurcation in sauropod dinosaurs of the Morrison Formation: ontogenetic and phylogenetic implications" PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology, 10(1), 1-34.

Whitlock, J.A. (2011) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)" Zoological Journal of the Linnean Society, 161 (4), 872-915.

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Supersaurus&oldid=24544”