Arrhinoceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (ryc.) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
| Korekta: | | Korekta: | ||
|- | |- | ||
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | | [[Maciej Ziegler]]<br>[[Maciej Pindakiewicz]]<br>[[Paweł Konarzewski]] |
| − | [[Maciej Pindakiewicz]] | + | | [[Dominik Mentelski]]<br>[[Tomasz Sokołowski]] |
| − | | [[Dominik Mentelski]] | ||
| − | |||
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 16: | Linia 13: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | ||
| − | ! colspan=2 | ''Arrhinoceratops'' ( | + | ! colspan=2 | ''Arrhinoceratops'' (arrinoceratops) |
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | 4,5 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | 3 t | + | | 1,3 t |
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| [[Kanada]] - Alberta | | [[Kanada]] - Alberta | ||
| − | |||
<small>(formacja [[Horseshoe Canyon]])</small> | <small>(formacja [[Horseshoe Canyon]])</small> | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 72- | + | |{{Występowanie|72|71}} |
| − | + | 71,8-70,6 [[Ma]] <br> | |
| − | <small>późna [[kreda]] ( | + | <small>późna [[kreda]] ([[mastrycht]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 40: | Linia 36: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 59: | Linia 45: | ||
[[Chasmosaurinae]] | [[Chasmosaurinae]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Arrhinoceratops BW.jpg|400px]] |
| − | <small> | + | <small>Rekonstrukcja przyżyciowa ''Arrhinoceratops''. Autor: Nobu Tamura [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_BW.jpg]</small> |
| + | |- | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 | | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| + | 51.3997,-112.709~ dolina Red Deer, formacja Horshoe Canyon, Alberta, Kanada | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Arrhinoceratops'' to [[rodzaj]] | + | ''Arrhinoceratops'' to [[rodzaj]] [[chasmozauryn]]a żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] ([[mastrycht]]) na terenach dzisiejszej Kanady. Jest zbliżony rozmiarami, pozycją filogenetyczną i budową do żyjącego tuż przed nim ''[[Anchiceratops]]''. Został opisany przez [[William Parks|Parksa]] w 1925 roku. |
==Materiał kopalny i odkrycia== | ==Materiał kopalny i odkrycia== | ||
| − | + | [[Plik:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG|300px|thumb|right|Czaszka ''Arrhinoceratops''. | |
| + | Fot.: Daderot [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG]]] | ||
| + | [[Holotyp]] (ROM 796) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopaną przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to: (CMN 8882) niekompletna czaszka młodocianego osobnika, (ROM 1439) prawie kompletna czaszka z dolną szczęką, ''syncervical'' (zrośnięte kręgi szyjne), części lewej przedniej kończyny oraz róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym (CMN 56500). | ||
| + | |||
| + | W [[1946]] roku [[Charles Gilmore]] opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za ''Arrhinoceratops'' i [[gatunek]] tego [[chasmozauryn]]a nazwał ''A. utahensis''. Później przeniesiono go do rodzaju [[Torosaurus]] (Lawson, 1976). | ||
| + | |||
| + | ==Budowa i ontogeneza== | ||
| + | U młodocianych osobników kość zębowa i rostralna stały się dłuższe w stosunku do swojej głębokości. Liczba zębów znajdujących się na kości zębowej zwiększała się od około 20 do 28. Kość nadoczna łączyła się z frontalami, rogi naodczne wydłużały się i stały bardziej wyprofilowane. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]]'') zmniejszały się i poszerzały. Powierzchniowa tekstura kryzy zmieniała się z prążkowanej na cętkowaną, a następnie na bruzdowatą. Różki wokół kryzy o kształcie delty spłaszczały się i zrastały z leżącą pod nimi kością. Kłykcie zewnętrzne i dolne mózgoczaszki łączyły się, tworząc jeden kłykieć potyliczny. Ceratops, który był bliski osiągnięcia dorosłości kość rostralna scalała się z kością przedszczękową, ta ostatnia spajała się z nosową (Mallon i in, 2015). | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 88: | Linia 88: | ||
<small> | <small> | ||
Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346. | Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346. | ||
| + | |||
| + | Eberth, D. A., & Kamo, S. L. (2020). "High-precision U–PB CA–ID–TIMS dating and chronostratigraphy of the dinosaur-rich horseshoe canyon formation (Upper Cretaceous, Campanian–Maastrichtian), Red Deer River Valley, Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 57(10), 1220-1237. [[doi:10.1139/cjes-2019-0019]] | ||
| + | |||
| + | Gilmore, C.W. 1946, "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53 | ||
| + | |||
| + | Lawson, D.A. 1976, "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164 | ||
| + | |||
| + | Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. [[doi:10.1139/cjes-2014-0028]] | ||
| + | |||
| + | Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. [[doi:10.1111/zoj.12294]] | ||
Parks, W.A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15 | Parks, W.A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15 | ||
| − | Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292 | + | Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition" wyd. Princeton University. |
| + | |||
| + | Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]] | ||
Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427. | Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427. | ||
| Linia 106: | Linia 118: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Mastrycht]] |
Wersja z 20:58, 16 lip 2022
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler Maciej Pindakiewicz Paweł Konarzewski |
Dominik Mentelski Tomasz Sokołowski |
| Arrhinoceratops (arrinoceratops) | |
|---|---|
| Długość: | 4,5 m |
| Masa: | 1,3 t |
| Miejsce występowania: | Kanada - Alberta
(formacja Horseshoe Canyon) |
| Czas występowania | |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa Arrhinoceratops. Autor: Nobu Tamura [2] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Arrhinoceratops to rodzaj chasmozauryna żyjącego w późnej kredzie (mastrycht) na terenach dzisiejszej Kanady. Jest zbliżony rozmiarami, pozycją filogenetyczną i budową do żyjącego tuż przed nim Anchiceratops. Został opisany przez Parksa w 1925 roku.
Materiał kopalny i odkrycia
Holotyp (ROM 796) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopaną przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to: (CMN 8882) niekompletna czaszka młodocianego osobnika, (ROM 1439) prawie kompletna czaszka z dolną szczęką, syncervical (zrośnięte kręgi szyjne), części lewej przedniej kończyny oraz róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym (CMN 56500).
W 1946 roku Charles Gilmore opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za Arrhinoceratops i gatunek tego chasmozauryna nazwał A. utahensis. Później przeniesiono go do rodzaju Torosaurus (Lawson, 1976).
Budowa i ontogeneza
U młodocianych osobników kość zębowa i rostralna stały się dłuższe w stosunku do swojej głębokości. Liczba zębów znajdujących się na kości zębowej zwiększała się od około 20 do 28. Kość nadoczna łączyła się z frontalami, rogi naodczne wydłużały się i stały bardziej wyprofilowane. Wyrostki ciemieniowe (epiparietale) zmniejszały się i poszerzały. Powierzchniowa tekstura kryzy zmieniała się z prążkowanej na cętkowaną, a następnie na bruzdowatą. Różki wokół kryzy o kształcie delty spłaszczały się i zrastały z leżącą pod nimi kością. Kłykcie zewnętrzne i dolne mózgoczaszki łączyły się, tworząc jeden kłykieć potyliczny. Ceratops, który był bliski osiągnięcia dorosłości kość rostralna scalała się z kością przedszczękową, ta ostatnia spajała się z nosową (Mallon i in, 2015).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Arrhinoceratops znaczy "rogata twarz bez rogu nosowego" - nie zachował się bowiem ten róg jako osobna kość (epinasal), choć jest on wyraźnie widoczny. Wynika to z ontogenezy - epinasal, podobnie jak inne kości, zrasta się u starych osobników ze swoją podstawą. Epitet gatunkowy (brachyops) odnosi się natomiast do krótkości pyska.
Spis gatunków
| Arrhinoceratops | Parks, 1925 | |
|---|---|---|
| A. brachyops | Parks, 1925 | |
| A. utahensis | Gilmore, 1946 | = Torosaurus utahensis |
Bibliografia
Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.
Eberth, D. A., & Kamo, S. L. (2020). "High-precision U–PB CA–ID–TIMS dating and chronostratigraphy of the dinosaur-rich horseshoe canyon formation (Upper Cretaceous, Campanian–Maastrichtian), Red Deer River Valley, Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 57(10), 1220-1237. doi:10.1139/cjes-2019-0019
Gilmore, C.W. 1946, "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53
Lawson, D.A. 1976, "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164
Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. doi:10.1139/cjes-2014-0028
Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. doi:10.1111/zoj.12294
Parks, W.A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15
Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition" wyd. Princeton University.
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292
Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427.
Tyson, H. (1981) "The structure and relationships of the horned dinosaur Arrhinoceratops Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)" Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_BW.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG){kind=link}