Othnielosaurus

Autor:

Kamil Kamiński

---

Othnielosaurus (otnielozaur)
Długość	ok. 1,4-2,2 m
Wysokość	ok. 17-30 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA – Utah, Wyoming (formacja Morrison)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 157-145 Ma późna jura (kimeryd – tyton)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Neornithischia
Rekonstrukcja. Autor: Danny Cicchetti. [5]

Wstęp

Othnielosaurus to rodzaj małego roślinożernego dinozaura, żyjącego w późnej jurze na terenach dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego szczątki pochodzą z osadów słynnej formacji Morrison. Podobnie jak to bywa w przypadku wielu innych dinozaurów nazwanych w XIX w., ma on skomplikowaną historię taksonomiczną.

Etymologia

Nazwa Othnielosaurus pochodzi od imienia słynnego paleontologa Othniela Marsha oraz greckiego słowa sauros („gad”, „jaszczur”).

Materiał kopalny

Holotyp (YPM 1882) to niemal kompletny szkielet wraz z fragmentaryczną czaszką, obejmującą szczęki z zastępującymi się zębami oraz stowarzyszone z nimi inne zęby (Galton, 2007). Wg tego samego autora (Galton, 1983) część szkieletu (m.in. kości śródstopia) została zrekonstruowana przy użyciu gipsu, a kości noszą ślady farby.

Inny ważny okaz to BYU ESM-163R, obejmujący niemal kompletny szkielet, niestety bez czaszki, większości ogona i dłoni. Został on opisany przez Galtona i Jensena w 1973 r. jako Nanosaurus (?) rex. Jeśli Carpenter i Galton (2018) mają rację (zob. dalej) to materiał kopalny omawianego dinozaura jest bardzo bogaty i obejmuje okazy przypisywane wcześniej do drinkerii, nanozaura czy otnielii. Słabo poznana pozostaje jedynie czaszka.

Zrekosntruowane szkielety, przedstawiające biegnące stado otnielozaurów. Autor zdjęcia: Firstron [1].

Historia taksonu

W 1877 r. wspomniany już Othniel Marsh nazwał niewielkiego roślinożernego dinozaura z osadów formacji Morrison - Nanosaurus agilis. W tym samym roku ustanowił też drugi gatunek należący do tego rodzaju - N. rex. Niedługo później Marsh utworzył kolejny rodzaj małego roślinożercy - Laosaurus i nazwał aż trzy należące do niego gatunki: L. celer, L. gracilis i L. consors. Przez pierwsze dziesięciolecia XX w. zwierzęta te pozostawały w zapomnieniu, aż w latach 70. zajął się nimi Peter Galton. W 1977 r. przeniósł on N. rex do nowego rodzaju - Othnielia. L. gracilis i L. consors uznał za synonimy otnielii, a L. celer – za nomen nudum. W 1990 r. nazwano kolejnego niewielkiego dinozaura ptasiomiednicznego z formacji Morrison - Drinker, którego uznano za blisko spokrewnionego z Otnielią (Bakker i in., 1990). W 2007 r. Galton stwierdził, że N. rex jest oparty na niediagnostycznym materiale kopalnym (pojedyncza kość udowa, nieodróżnialna od analogicznej kości drinkera), a tym samym jest on wątpliwy (nomen dubium), podobnie jak rodzaj Othnielia. Ponieważ diagnoza otnielii opierała się w znacznej mierze na holotypie L. consors (YPM 1882), a sam rodzaj Laosaurus był niediagnostyczny, Galton utworzył nowy rodzaj Othnielosaurus, a okaz YPM 1882 uczynił jego holotypem. W 2018 r. Carpenter i Galton uznali, że Nanosaurus agilis to starszy synonim N. rex, Othnielia, Drinker i Othnielosaurus.

Zrekosntruowane szkielety, przedstawiające walczącą parę otnielozaurów. Autor zdjęcia: Ben Townsend [2].

Budowa i filogeneza

Othnielosaurus był niewielkim, dwunożnym roślinożercą, podobnym do innych bazalnych przedstawicieli Neornithischia czy prymitywnych ornitopodów. Jak już wspomniano, czaszka otnielozaura jest słabo poznana, bez wątpienia była jednak stosunkowo niewielka. Zęby były małe, liściokształtne i asymetryczne. Ich brzegi miały niewielkie wypukłości, a korony pokrywały nieregularne bruzdy (Galton, 2007). Tylne kończyny były długie i przystosowane do biegu. Przednie łapy były zdecydowanie krótsze. Długi ogon pomagał w utrzymaniu równowagi. Podobnie jak u kilku innych dinozaurów ptasiomiednicznych, również u Othnielosaurus znaleziono kostne płytki, mogące tworzyć rodzaj skórnego pancerza. Obecność tego typu struktur była również niekiedy kwestionowana (zob. też Thescelosaurus#Budowa).

Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura [3].

Othnielosaurus był przez wiele lat uważany za otnitopoda, jednak najnowsze badania wskazują, że mógł być prymitywniejszym przedstawicielem Neornithischia (np. Boyd, 2015).

Rekonstrukcja szkieletu. Autor: Scott Hartman [4].

Paleoekologia

Zob. Allosaurus#Paleoekologia.

Spis gatunków

Othnielosaurus	Galton 2007
=? Nanosaurus	Marsh, 1877
= Othnielia	Galton, 1977
=? Drinker	Bakker, Galton i Siegwarth, 1990
O. consors	(Marsh, 1894) Galton, 2007
=? Nanosaurus agilis	Marsh, 1877
=Nanosaurus rex	Marsh, 1877
= Laosaurus consors	Marsh, 1894
= Othnielia rex	(Marsh, 1877) Galton, 1977
=? Drinker nisti	Bakker, Galton i Siegwarth, 1990

Bibliografia

Bakker, R.T.; Galton, P.M.; Siegwarth, J.; Filla, J. (1990). "A new latest Jurassic vertebrate fauna, from the highest levels of the Morrison Formation at Como Bluff, Wyoming. Part IV. The dinosaurs: A new Othnielia-like hypsilophodontoid". Hunteria. 2 (6): 8–14.

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853

Carpenter, K., Galton, P.M, (2018). "A photo documentation of bipedal ornithischian dinosaurs from the Upper Jurassic Morrison Formation, USA". Geology of the Intermountain West. 5: 167–207.

Galton, P.M.; Jensen, J.A. (1973). "Skeleton of a hypsilophodontid dinosaur (Nanosaurus (?) rex) from the Upper Jurassic of Utah". Brigham Young University Geology Series. 20: 137–157.

Galton, P.M. (1977). "The Upper Jurassic dinosaur Dryosaurus and a Laurasia-Gondwana connection in the Upper Jurassic", Nature 268(5617): 230-232.

Galton, P. M. (2007). "Teeth of ornithischian dinosaurs (mostly Ornithopoda) from the Morrison Formation (Upper Jurassic) of the western United States". W: Carpenter, Kenneth (ed.). Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. 17–47.

Herne, M.C., Nair J.P., Evans A.R. & Tait A.M. (2019) "New small-bodied ornithopods (Dinosauria, Neornithischia) from the Early Cretaceous Wonthaggi Formation (Strzelecki Group) of the Australian-Antarctic rift system, with revision of Qantassaurus intrepidus Rich and Vickers-Rich, 1999". Journal of Paleontology 93 (3); 543-584 doi:10.1017/jpa.2018.95.

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[6]]

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.