Savannasaurus

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Mateusz Tałanda, Paweł Konarzewski

---

Savannasaurus (sawannazaur)
Długość	16,7 m
Wysokość	ok. 3,7 m (w ramionach)
Masa	8,8 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Australia - Queensland (formacja Winton)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 100-93 Ma późna kreda (cenoman - wczesny turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Somphospondyli Diamantinasauria
Sylwetka sawannazaura z zaznaczeniem znalezionych kości. Źródło: Poropat i in., 2016. [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAustralia - Winton, miejsce znalezienia holotypu\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Australia - Winton, miejsce znalezienia holotypu\n","link":"","lat":-22.391388888889000696735820383764803409576416015625,"lon":143.03805555555999262651312164962291717529296875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Savannasaurus to rodzaj średnich rozmiarów zauropoda z wczesnej kredy Australii. Znany jest z jednego niepełnego szkieletu, mimo to jego szczątki należą do najbardziej kompletnych zauropodów odnalezionych w Australii. Najbliższym krewnym sawannazaura był inny australijski zauropod - Diamantinasaurus.

Etymologia

Nazwa Savannasaurus pochodzi od hiszpańskiego słowa zavana („sawanna”), co nawiązuje do krajobrazu w miejscu odnalezienia jego szczątków, oraz greckiego sauros, czyli „jaszczur”. Epitet gatunkowy elliottorum honoruje rodzinę Elliott za ich wkład w rozwój australijskiej paleontologii.

Materiał kopalny

Holotyp (AODF 660) to niekompletny szkielet obejmujący tylny kręg szyjny, kilka żeber szyjnych, osiem kręgów grzbietowych, kilka żeber grzbietowych, co najmniej cztery zrośnięte kręgi krzyżowe, co najmniej pięć fragmentarycznych kręgów ogonowych, niekompletną łopatkę, lewą kość kruczą, płyty mostka, niekompletne k. ramienne, rozbitą k. łokciową, lewą k. promieniową, prawe k. śródręcza I-V, lewą k. śródręcza IV, dwa paliczki z dłoni, fragmenty k. biodrowych, zrośnięte k. łonowe i kulszowe, lewą k. skokową, prawą k. śródstopia oraz inne nierozpoznane fragmenty. Odnalezione kości są widoczne na załączonym obrazku. Okaz ten znajduje się w muzeum Australian Age of Dinosaurs.

Beeston i in. (2024) przypisali do Savannasaurus nowe okazy: AODF 2306, AODL 0137: przednio-środkowy kręg ogonowy oraz AODF 2854, AODL 0001: prawa IV kość środręcza.

Odkrycie i opis

Szczątki Savannasaurus zostały odkryte w 2005 r. na pastwisku owiec w Queensland w Australii. Zorganizowana rok później ekspedycja pozwoliła na zebranie niekompletnego szkieletu. Po wypreparowaniu kości, Savannasaurus został nazwany i opisany w 2016 r. przez zespół paleontologów w składzie: Stephen Poropat, Philip Mannion, Paul Upchurch, Scott Hocknull, Benjamin Kear, Martin Kundrát, Travis Tischler, Trish Sloan, George Sinapius, Judy Elliott i David Elliott.

Budowa

Holotyp sawannazaura. Źródło: Poropat i in., 2016.[1].

Jak wszystkie zauropody, Savannasaurus był czworonożnym roślinożercą z długą szyją i ogonem. Charakteryzował się stosunkowo szerokim ciałem. Jedyny zachowany kręg szyjny jest tyłowklęsły (opistoceliczny) i ma głębokie boczne otwory pneumatyczne. Żebra szyjne były wydłużone. Trzony kręgów grzbietowych również były opistoceliczne i zawierały liczne niewielkie otwory pneumatyczne, podobnie jak u innych przedstawicieli Titanosauriformes. Nie miały one brzusznego kila, obecnego np. u Opisthocoelicaudia, a ich wyrostki kolczyste nie były rozdzielone na dwie części. W odróżnieniu od większości tytanozaurów, kręgi ogonowe sawannazaura były amficeliczne (przodowklęsłe). Przednie kręgi ogonowe zawierały płytkie boczne otwory pneumatyczne, co wyróżnia omawianego zauropoda spośród większości przedstawicieli kladu Somphospondyli. Wcześniej cecha ta była uznawana za synapomorfię Brachiosauridae. Również żebra grzbietowe były spneumatyzowane (zawierały jamy powietrzne), tak jak u krewniaków sawannazaura. Płyty mostkowe miały proste boczne krawędzie, co pozbawiało je nerkowatego kształtu, charakterystycznego dla reszty tytanozaurów. Savannasaurus wyróżniał się także kilkoma cechami budowy kości łonowej, kości skokowej i śródręcza (Poropat i in., 2016).

Budowa szkieletu osiowego oraz obwodowego wskazuje, że Savannasaurus był bardziej przystosowany do życia w wilgotnym środowisku niż inne zauropody. Podobnie jak hipopotam omawiamy dinozaur miał beczkowaty kształt klatki piersiowej, co mogło mu umożliwiać pobyt w płytkich mokradłach lub ich pobliżu. Zwiększona elastyczność kręgosłupa potencjalnie umożliwiła Savannasaurus sprawniejsze wydostanie się z bagien i torfowisk, zaś zdolność do rozłożenia masy ciała na większym obszarze mogła zmniejszyć ryzyko ugrzęźnięcia podczas przemierzania błotnistych równin zalewowych (Poropat i in., 2020). Preuschoft (2023) w swoim badaniu potwierdził założenie Poropata i współpracowników (2020) o lokomocji Savannasaurus.

Paleoekologia

Savannasaurus koegzystował na terenach dzisiejszej Australii ze swoimi krewniakami - Diamantinasaurus, Wintonotitan oraz Australotitan. Żyły tam także niewielkie ornitopody i ankylozaury. Naturalnym wrogiem wszystkich tych zwierząt (zwłaszcza młodych osobników) mógł być mięsożerny Australovenator.

Spis gatunków

Savannasaurus	Poropat, Mannion, Upchurch, Hocknull, Kear, Kundrát, Tischler, Sloan, Sinapius, Elliott i Elliott, 2016
S. elliottorum	Poropat, Mannion, Upchurch, Hocknull, Kear, Kundrát, Tischler, Sloan, Sinapius, Elliott i Elliott, 2016

Bibliografia

Beeston, S. L., Poropat, S. F., Mannion, P. D., Pentland, A. H., Enchelmaier, M. J., Sloan, T. & Elliott, D. A. (2024). "Reappraisal of sauropod dinosaur diversity in the Upper Cretaceous Winton Formation of Queensland, Australia, through 3D digitisation and description of new specimens". PeerJ. 12. e17180. doi:10.7717/peerj.17180

Geggel, L. (2016). "Wide-Hipped Dinosaur the Size of a Bus Once Trod Across Australia". Live Science. Purch. [3]

Poropat, S.F., Mannion, P.D., Upchurch, P., Hocknull, S.A., Kear, B.P., Kundrát, M., Tischler, T.R., Sloan, T., Sinapius, G.H.K., Elliott, J.A., Elliott, D.A. (2016). "New Australian sauropods shed light on Cretaceous dinosaur palaeobiogeography". Scientific Reports. 6: 34467. doi:10.1038/srep34467

Poropat, S.F., Upchurch, P., Mannion, P.D., Kear, B.P., Sloan, T., Sinapius, G.H.K., Elliott, D.A. (2015). "Revision of the sauropod dinosaur Diamantinasaurus matildae Hocknull et al. 2009 from the middle Cretaceousof Australia: implications for Gondwanan titanosauriform dispersal. " Gondwana Research 27, 995–1033 [4]

Poropat, S. F., Mannion, P. D., Upchurch, P., Tischler, T. R., Sloan, T., Sinapius, G. H., Elliott J.A & Elliott, D. A. (2020). Osteology of the wide-hipped titanosaurian sauropod dinosaur Savannasaurus elliottorum from the Upper Cretaceous Winton Formation of Queensland, Australia. Journal of Vertebrate Paleontology, 40(3), e1786836. doi:10.1080/02724634.2020.1786836

Preuschoft, H. (2023). "Mechanical analysis of the wide-hipped titanosaur Savannasaurus elliottorum". Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments, 103(2), 407-411.