Alpkarakush: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Alpkarakush''}} {{Opis |Autor = Paweł Konarzewski |Korekta = |nazwa = ''Alpkarakush'' |długo...") |
m |
||
Linia 40: | Linia 40: | ||
==Odkrycie== | ==Odkrycie== | ||
− | W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze [[formacja|formacji]] [[Balabansai]] (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas [[teropod]]ów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w | + | W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze [[formacja|formacji]] [[Balabansai]] (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas [[teropod]]ów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w to same miejsce, podczas której znaleziono jeszcze więcej skamieniałości, w tym zęby i pojedyncze kości. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik:Alpkarakush skeletal.jpeg|thumb|Sylwetka [[holotyp|okazu typowego]] ''Alpkarakush'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi koścmi. Źródło: [[Rauhut]] i in., 2024 [https://academic.oup.com/zoolinnean/article/201/4/zlae090/7736730].]] | [[Plik:Alpkarakush skeletal.jpeg|thumb|Sylwetka [[holotyp|okazu typowego]] ''Alpkarakush'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi koścmi. Źródło: [[Rauhut]] i in., 2024 [https://academic.oup.com/zoolinnean/article/201/4/zlae090/7736730].]] | ||
− | [[Holotyp]] to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), | + | [[Holotyp]] to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), częściową lewą kość biodrową (IGB 2-25), częściowe kości łonowe (IGB 2-26, 2-27, 2-28, 2-29), obydwie [[artykułowany|artykułowane]] kości kulszowe (IGB 2-30, 2-31), obydwie kompletne kości udowe (IGB 2-32, IGB 2-33), obydwie kompletne kości piszczelowe (IGB 2-34, IGB 2-35), niemalże całą lewą kość strzałkową (IGB 2-36, 2-37), obydwie kości skokowo-piętowe (IGB 2-38, 2-39), niekompletną lewą kość śródstopia IV (IGB 2-40), lewą kość śródstopia II (IGB 2-41), obydwie kości śródstopia III (IGB 2-42, 2-43), paliczek stopy (IGB 2-44) oraz dwa pazury ze stopy (IGB 2-45, 2-46). |
[[Paratyp]] to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co [[holotyp]]. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48). | [[Paratyp]] to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co [[holotyp]]. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48). | ||
Linia 54: | Linia 54: | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
[[Plik:Alpkarakush portrait.jpg|thumb|Rekonstrukcja głowy ''Alpkarakush''. Autor: Joschua Knüppe [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alpkarakush_portrait.jpg]]] | [[Plik:Alpkarakush portrait.jpg|thumb|Rekonstrukcja głowy ''Alpkarakush''. Autor: Joschua Knüppe [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alpkarakush_portrait.jpg]]] | ||
− | ''Alpkarakush'' był | + | ''Alpkarakush'' był dość dużym przedstawicielem [[Metriacanthosauridae]], różniącym się od swoich kuzynów szczegółami budowy czaszki, kręgów, miednicy oraz kończyn tylnych. Charakteryzował się obecnością mocno rozwiniętych bruzd oczodołowych. Struktura ta u ''Alpkarakush'' była nieregularna i dobrze widoczna. Miał również bardziej wydłużone dystalne (dalsze) partie kończyn tylnych w stosunku do innych [[Allosauroidea|allozauroidów]] (długość kości śródstopia II wynosi ok. 45% całkowitej długości kości udowej, podczas gdy u ''[[Allosaurus]]'' i ''[[Meraxes]]'' - 38,5%). |
==Etymologia== | ==Etymologia== |
Wersja z 21:06, 26 sie 2024
Autor: | Paweł Konarzewski |
Alpkarakush | |
---|---|
Długość | ok. 7-8 m |
Dieta | mięsożerny |
Miejsce | Kirgistan - Jalal Abad |
Czas |
ok. 165-163 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Alpkarakush. Autor: Ddinodan [3] | |
Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
Leaflet | © OpenStreetMap |
Wstęp
Alpkarakush to duży przedstawiciel Metriacanthosauridae żyjący w środkowej jurze na terenie dzisiejszego Kirgistanu. Jest to pierwszy opisany teropod z formacji Balabansai.
Odkrycie
W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze formacji Balabansai (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas teropodów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w to same miejsce, podczas której znaleziono jeszcze więcej skamieniałości, w tym zęby i pojedyncze kości.
Materiał kopalny
Holotyp to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), częściową lewą kość biodrową (IGB 2-25), częściowe kości łonowe (IGB 2-26, 2-27, 2-28, 2-29), obydwie artykułowane kości kulszowe (IGB 2-30, 2-31), obydwie kompletne kości udowe (IGB 2-32, IGB 2-33), obydwie kompletne kości piszczelowe (IGB 2-34, IGB 2-35), niemalże całą lewą kość strzałkową (IGB 2-36, 2-37), obydwie kości skokowo-piętowe (IGB 2-38, 2-39), niekompletną lewą kość śródstopia IV (IGB 2-40), lewą kość śródstopia II (IGB 2-41), obydwie kości śródstopia III (IGB 2-42, 2-43), paliczek stopy (IGB 2-44) oraz dwa pazury ze stopy (IGB 2-45, 2-46).
Paratyp to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co holotyp. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48).
Materiał przypisany zawiera kilka zębów (IGB 2-3, 2-4, 2-5, 2-6, 2-7, 2-8, 2-27) oraz zrośnięte obojczyki zwane widełkami (IGB 2-23). Według autorów opisu część zębów (IGB 2-6, 2-7, 2-8 i 2-27) może nie należeć do omawianego rodzaju.
Badanie histologiczne kości holotypu wykazało, że osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 17 lat. Z kolei paratyp był młodszy od okazu typowego.
Budowa
Alpkarakush był dość dużym przedstawicielem Metriacanthosauridae, różniącym się od swoich kuzynów szczegółami budowy czaszki, kręgów, miednicy oraz kończyn tylnych. Charakteryzował się obecnością mocno rozwiniętych bruzd oczodołowych. Struktura ta u Alpkarakush była nieregularna i dobrze widoczna. Miał również bardziej wydłużone dystalne (dalsze) partie kończyn tylnych w stosunku do innych allozauroidów (długość kości śródstopia II wynosi ok. 45% całkowitej długości kości udowej, podczas gdy u Allosaurus i Meraxes - 38,5%).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Alpkarakush nawiązuje do mitycznego dużego ptaka z eposu Manas. Epitet gatunkowy kyrgyzicus odnosi się do miejsca odnalezienia skamieniałości omawianego dinozaura, którym jest Republika Kirgistanu.
Spis gatunków
Alpkarakush | Rauhut, Bakirov, Wings, Fernandes i Hübner, 2024 |
A. kyrgyzicus | Rauhut, Bakirov, Wings, Fernandes i Hübner, 2024 |
Bibliografia
Rauhut, O. W. M., Bakirov, A. A., Wings, O., Fernandes, A. E., & Hübner, T. R. (2024). "A new theropod dinosaur from the Callovian Balabansai Formation of Kyrgyzstan". Zoological Journal of the Linnean Society, 201(4), zlae090. doi:10.1093/zoolinnean/zlae090