Alpkarakush: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Alpkarakush''}} {{Opis |Autor = Paweł Konarzewski |Korekta = |nazwa = ''Alpkarakush'' |długo...")
 
m
Linia 40: Linia 40:
  
 
==Odkrycie==
 
==Odkrycie==
W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze [[formacja|formacji]] [[Balabansai]] (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas [[teropod]]ów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w te same miejsce, podczas której znaleziono jeszcze więcej skamieniałości, w tym zęby i pojedyncze kości.
+
W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze [[formacja|formacji]] [[Balabansai]] (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas [[teropod]]ów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w to same miejsce, podczas której znaleziono jeszcze więcej skamieniałości, w tym zęby i pojedyncze kości.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
 
[[Plik:Alpkarakush skeletal.jpeg|thumb|Sylwetka [[holotyp|okazu typowego]] ''Alpkarakush'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi koścmi. Źródło: [[Rauhut]] i in., 2024 [https://academic.oup.com/zoolinnean/article/201/4/zlae090/7736730].]]
 
[[Plik:Alpkarakush skeletal.jpeg|thumb|Sylwetka [[holotyp|okazu typowego]] ''Alpkarakush'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi koścmi. Źródło: [[Rauhut]] i in., 2024 [https://academic.oup.com/zoolinnean/article/201/4/zlae090/7736730].]]
[[Holotyp]] to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), częściowa lewa kość biodrowa (IGB 2-25), częściowe kości łonowe  (IGB 2-26, 2-27, 2-28, 2-29), obydwie [[artykułowany|artykułowane]] kości kulszowej (IGB 2-30, 2-31), obydwie kompletne kości udowe (IGB 2-32, IGB 2-33), obydwie kompletne kości piszczelowe (IGB 2-34, IGB 2-35), niemalże cała lewa kość strzałkowa (IGB 2-36, 2-37), obydwie kości skokowo-piętowe (IGB 2-38, 2-39), niekompletna lewa kość śródstopia IV (IGB 2-40), lewa kość śródstopia II (IGB 2-41), obydwie kości śródstopia III (IGB 2-42, 2-43), paliczek stopy (IGB 2-44) oraz dwa pazury ze stopy (IGB 2-45, 2-46).
+
[[Holotyp]] to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), częściową lewą kość biodrową (IGB 2-25), częściowe kości łonowe  (IGB 2-26, 2-27, 2-28, 2-29), obydwie [[artykułowany|artykułowane]] kości kulszowe (IGB 2-30, 2-31), obydwie kompletne kości udowe (IGB 2-32, IGB 2-33), obydwie kompletne kości piszczelowe (IGB 2-34, IGB 2-35), niemalże całą lewą kość strzałkową (IGB 2-36, 2-37), obydwie kości skokowo-piętowe (IGB 2-38, 2-39), niekompletną lewą kość śródstopia IV (IGB 2-40), lewą kość śródstopia II (IGB 2-41), obydwie kości śródstopia III (IGB 2-42, 2-43), paliczek stopy (IGB 2-44) oraz dwa pazury ze stopy (IGB 2-45, 2-46).
  
 
[[Paratyp]] to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co [[holotyp]]. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48).
 
[[Paratyp]] to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co [[holotyp]]. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48).
Linia 54: Linia 54:
 
==Budowa==
 
==Budowa==
 
[[Plik:Alpkarakush portrait.jpg|thumb|Rekonstrukcja głowy ''Alpkarakush''. Autor: Joschua Knüppe [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alpkarakush_portrait.jpg]]]
 
[[Plik:Alpkarakush portrait.jpg|thumb|Rekonstrukcja głowy ''Alpkarakush''. Autor: Joschua Knüppe [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Alpkarakush_portrait.jpg]]]
''Alpkarakush'' był to dość duży przedstawiciel [[Metriacanthosauridae]] różniący się od swoich kuzynów szczegółami budowy czaszki, kręgów, miednicy oraz kończyn tylnych. Charakteryzował się obecnością mocno rozwiniętych bruzd oczodołowych. Struktura ta u ''Alpkarakush'' była nieregularna i dobrze widoczna. Miał również bardziej wydłużoną dystalną (dalszą) część kończyn tylnych w stosunku do innych [[Allosauroidea|allozauroidów]] (kość śródstopia II wynosi ok. 45% całkowitej długości kości udowej, gdy u ''[[Allosaurus]]'' i ''[[Meraxes]]'' - 38,5%).
+
''Alpkarakush'' był dość dużym przedstawicielem [[Metriacanthosauridae]], różniącym się od swoich kuzynów szczegółami budowy czaszki, kręgów, miednicy oraz kończyn tylnych. Charakteryzował się obecnością mocno rozwiniętych bruzd oczodołowych. Struktura ta u ''Alpkarakush'' była nieregularna i dobrze widoczna. Miał również bardziej wydłużone dystalne (dalsze) partie kończyn tylnych w stosunku do innych [[Allosauroidea|allozauroidów]] (długość kości śródstopia II wynosi ok. 45% całkowitej długości kości udowej, podczas gdy u ''[[Allosaurus]]'' i ''[[Meraxes]]'' - 38,5%).
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==

Wersja z 21:06, 26 sie 2024

Autor: Paweł Konarzewski


Alpkarakush
Długość ok. 7-8 m
Dieta mięsożerny
Miejsce Kirgistan - Jalal Abad

(formacja Balabansai)

Czas
252 201 143
66

ok. 165-163 Ma
środkowa jura (kelowej)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Carnosauria

Metriacanthosauridae

Metriacanthosaurinae

Alpkarakush kyrgyzicus.png
Rekonstrukcja Alpkarakush. Autor: Ddinodan [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Alpkarakush to duży przedstawiciel Metriacanthosauridae żyjący w środkowej jurze na terenie dzisiejszego Kirgistanu. Jest to pierwszy opisany teropod z formacji Balabansai.

Odkrycie

W latach 2005 i 2006 przeprowadzono wstępnie wykopaliska na obszarze formacji Balabansai (stanowisko FTU-1), w którym odnaleziono dwa niekompletne szkielety nieznanych wówczas teropodów. Kolejne wykopaliska w 2014 roku doprowadziły do zdobycia dodatkowych okazów, po czym przeprowadzono dalsze prace w latach 2016 i 2017. W 2023 roku zorganizowano kolejną ekspedycję w to same miejsce, podczas której znaleziono jeszcze więcej skamieniałości, w tym zęby i pojedyncze kości.

Materiał kopalny

Sylwetka okazu typowego Alpkarakush wraz z zaznaczonymi odnalezionymi koścmi. Źródło: Rauhut i in., 2024 [1].

Holotyp to częściowy szkielet większego osobnika zawierający obydwie kości zaoczodołowe (IGB 2-1, 2-2), lewą kość kwadratowo-jarzmową (IGB 2-9), dwa trzony tylnych kręgów grzbietowych (IGB 2-10,2-11), dwa częściowe wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych (IGB 2-12, 2-13) oraz fragment łuku nerualnego kręgu grzbietowego (IGB 2-22), 5 kręgów krzyżowych (IGB 2-14, 2-15), kilka żeber grzbietowych (IGB 2-16, 2-17, 2-18, 2-19, 2-20, 2-21), paliczek palca dłoni (IGB 2-24), pazur (IGB 2-47), częściową lewą kość biodrową (IGB 2-25), częściowe kości łonowe (IGB 2-26, 2-27, 2-28, 2-29), obydwie artykułowane kości kulszowe (IGB 2-30, 2-31), obydwie kompletne kości udowe (IGB 2-32, IGB 2-33), obydwie kompletne kości piszczelowe (IGB 2-34, IGB 2-35), niemalże całą lewą kość strzałkową (IGB 2-36, 2-37), obydwie kości skokowo-piętowe (IGB 2-38, 2-39), niekompletną lewą kość śródstopia IV (IGB 2-40), lewą kość śródstopia II (IGB 2-41), obydwie kości śródstopia III (IGB 2-42, 2-43), paliczek stopy (IGB 2-44) oraz dwa pazury ze stopy (IGB 2-45, 2-46).

Paratyp to fragmentyczny szkielet pozaczaszkowy mniejszego osobnika pochodzącego z tego samego stanowiska co holotyp. Zawiera lewą i prawą kość łonową (IGB 2-49, 2-50, 2-51, 2-52), proksymalną (bliższą) część prawej kości kulszowej (IGB 2-53) oraz prawą piszczel (IGB 2-48).

Materiał przypisany zawiera kilka zębów (IGB 2-3, 2-4, 2-5, 2-6, 2-7, 2-8, 2-27) oraz zrośnięte obojczyki zwane widełkami (IGB 2-23). Według autorów opisu część zębów (IGB 2-6, 2-7, 2-8 i 2-27) może nie należeć do omawianego rodzaju.

Badanie histologiczne kości holotypu wykazało, że osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 17 lat. Z kolei paratyp był młodszy od okazu typowego.

Budowa

Rekonstrukcja głowy Alpkarakush. Autor: Joschua Knüppe [2]

Alpkarakush był dość dużym przedstawicielem Metriacanthosauridae, różniącym się od swoich kuzynów szczegółami budowy czaszki, kręgów, miednicy oraz kończyn tylnych. Charakteryzował się obecnością mocno rozwiniętych bruzd oczodołowych. Struktura ta u Alpkarakush była nieregularna i dobrze widoczna. Miał również bardziej wydłużone dystalne (dalsze) partie kończyn tylnych w stosunku do innych allozauroidów (długość kości śródstopia II wynosi ok. 45% całkowitej długości kości udowej, podczas gdy u Allosaurus i Meraxes - 38,5%).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Alpkarakush nawiązuje do mitycznego dużego ptaka z eposu Manas. Epitet gatunkowy kyrgyzicus odnosi się do miejsca odnalezienia skamieniałości omawianego dinozaura, którym jest Republika Kirgistanu.

Spis gatunków

Alpkarakush Rauhut, Bakirov, Wings, Fernandes i Hübner, 2024
A. kyrgyzicus Rauhut, Bakirov, Wings, Fernandes i Hübner, 2024

Bibliografia

Rauhut, O. W. M., Bakirov, A. A., Wings, O., Fernandes, A. E., & Hübner, T. R. (2024). "A new theropod dinosaur from the Callovian Balabansai Formation of Kyrgyzstan". Zoological Journal of the Linnean Society, 201(4), zlae090. doi:10.1093/zoolinnean/zlae090