Agathaumas: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Agathaumas''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 4: | Linia 5: | ||
|- | |- | ||
| [[Marcin Szermański]] | | [[Marcin Szermański]] | ||
| − | |||
[[Maciej Ziegler]] | [[Maciej Ziegler]] | ||
|} | |} | ||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[USA]] - | + | | [[USA]] - Wyoming |
| − | <small>([[ | + | <small>(formacja [[Lance]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 69-65,5 Ma | + | | 69-65,5 [[Ma]] |
<small> późna [[kreda]] (późny [[mastrycht]])</small> | <small> późna [[kreda]] (późny [[mastrycht]])</small> | ||
| Linia 60: | Linia 60: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Agathaumas'' to pierwszy opisany przedstawiciel | + | ''Agathaumas'' to pierwszy opisany przedstawiciel [[ceratops]]ów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. ''[[Megalosaurus]]'' z [[teropod]]ów, ''[[Iguanodon]]'' z [[Ornithopoda|ornitopodów]]) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też ma on status ''[[nomen dubium]]'' (takson nieważny). |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Gatunek typowy ''Agathaumas sylvestris'' opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy (Hatcher i in., [[1907]]). | + | [[Gatunek typowy]] ''Agathaumas sylvestris'' opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy ([[John Hatcher|Hatcher]] i in., [[1907]]). |
==Rozmiary== | ==Rozmiary== | ||
| − | Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy ''[[Cetiosaurus]]'' był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: ''Deinotherium giganteum'' i ''Mammuthus imperator''. | + | Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy ''[[Cetiosaurus]]'' był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: ''Deinotherium giganteum'' i ''Mammuthus imperator'' (mamut cesarski). |
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| − | Opisu [[rodzaj]]u i gatunku typowego ''Agathaumas sylvestris'' dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie [[Edward Cope|Edward Drinker Cope]] w roku [[1872]] – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (''A. milo'' i ''A. mortuarius'') | + | Opisu [[rodzaj]]u i gatunku typowego ''Agathaumas sylvestris'' dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie [[Edward Cope|Edward Drinker Cope]] w roku [[1872]] – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (''A. milo'' i ''A. mortuarius'') Cope opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów. Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. ([[1907]]) można stwierdzić, że kość krzyżowa ''Agathaumas'' ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią [[Chasmosaurinae]] wg np. [[Peter Dodson|Dodsona]] i in. ([[2004]]) oraz Sampsona i in. ([[2010]]). |
| − | Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo ''[[nomen dubium]]'', albo | + | Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo ''[[nomen dubium]]'', albo [[synonim]]ami innych ceratopsów – ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' i ''[[Triceratops]]''. Szczątki ''A. milo'' przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – ''[[Thespesius]] occidentalis''. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego ''A. sylvestris'' prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków ''[[Triceratops]]''. ''Agathaumas'' zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać ''[[Triceratops]]'' za ''[[nomen conservandum]]'' (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a ''Agathaumas'' za ''[[nomen rejectum]]'' (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). Edward Drinker Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny [[Ceratopsidae]], gdyż ''[[Ceratops]]'' został opisany przez [[Othniel Marsh|Othniela Charlesa Marsha]] dopiero w [[1888]] roku i uznać ją za [[synonim]] [[Agathaumidae]]. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu [[Ceratopsidae]] przez Marsha. W rezultacie to [[Agathaumidae]] jest [[młodszy synonim|młodszym synonimem]] [[Ceratopsidae]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Agathaumas'' pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| ''Agathaumas'' | | ''Agathaumas'' | ||
| − | | [[Edward Cope|Cope]], [[1872]] | + | | {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1872]] |
| − | | ''nomen dubium'' | + | | ''[[nomen dubium]]'' |
|- | |- | ||
| ''A. sylvestris'' | | ''A. sylvestris'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Cope}}, 1872 |
| ''nomen dubium'' | | ''nomen dubium'' | ||
|- | |- | ||
| ''A. milo'' | | ''A. milo'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Cope}}, [[1874]] |
| = ''[[Thespesius]] occidentalis'' | | = ''[[Thespesius]] occidentalis'' | ||
|- | |- | ||
| ''A. mortuarius'' | | ''A. mortuarius'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Cope}}, 1874 / {{Kpt|Hay}}, [[1902]] |
| (''nomen dubium'') = ''[[Triceratops]] horridus'' | | (''nomen dubium'') = ''[[Triceratops]] horridus'' | ||
|- | |- | ||
| ''A. flabellatus'' | | ''A. flabellatus'' | ||
| − | | [[Othniel Marsh|Marsh]], [[1889]] / Scott, [[1900]] | + | | {{Kpt|[[Othniel Marsh|Marsh]]}}, [[1889]] / {{Kpt|Scott}}, [[1900]] |
| = ''[[Triceratops]] horridus'' | | = ''[[Triceratops]] horridus'' | ||
|- | |- | ||
| ''A. sphenocerus'' | | ''A. sphenocerus'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Cope}}, [[1890]] |
| (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' | | (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' | ||
|- | |- | ||
| ''A. monoclonius'' | | ''A. monoclonius'' | ||
| − | | Breihaupt, [[1994]] | + | | {{Kpt|Breihaupt}}, [[1994]] |
| (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' | | (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' | ||
|} | |} | ||
Wersja z 16:14, 15 lis 2012
| Autor: |
| Marcin Szermański |
| Agathaumas | |
|---|---|
| Długość: | ok. 9 m |
| Masa: | 4-10 t |
| Miejsce występowania: | USA - Wyoming
(formacja Lance) |
| Czas występowania | 69-65,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Charles R. Knight [1] | |
Wstęp
Agathaumas to pierwszy opisany przedstawiciel ceratopsów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. Megalosaurus z teropodów, Iguanodon z ornitopodów) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też ma on status nomen dubium (takson nieważny).
Materiał kopalny
Gatunek typowy Agathaumas sylvestris opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy (Hatcher i in., 1907).
Rozmiary
Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy Cetiosaurus był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: Deinotherium giganteum i Mammuthus imperator (mamut cesarski).
Pozycja systematyczna
Opisu rodzaju i gatunku typowego Agathaumas sylvestris dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie Edward Drinker Cope w roku 1872 – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (A. milo i A. mortuarius) Cope opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów. Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. (1907) można stwierdzić, że kość krzyżowa Agathaumas ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią Chasmosaurinae wg np. Dodsona i in. (2004) oraz Sampsona i in. (2010).
Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo nomen dubium, albo synonimami innych ceratopsów – Monoclonius sphenocerus i Triceratops. Szczątki A. milo przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – Thespesius occidentalis. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego A. sylvestris prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków Triceratops. Agathaumas zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać Triceratops za nomen conservandum (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a Agathaumas za nomen rejectum (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). Edward Drinker Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny Ceratopsidae, gdyż Ceratops został opisany przez Othniela Charlesa Marsha dopiero w 1888 roku i uznać ją za synonim Agathaumidae. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu Ceratopsidae przez Marsha. W rezultacie to Agathaumidae jest młodszym synonimem Ceratopsidae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Agathaumas pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym.
Spis gatunków
| Agathaumas | Cope, 1872 | nomen dubium |
| A. sylvestris | Cope, 1872 | nomen dubium |
| A. milo | Cope, 1874 | = Thespesius occidentalis |
| A. mortuarius | Cope, 1874 / Hay, 1902 | (nomen dubium) = Triceratops horridus |
| A. flabellatus | Marsh, 1889 / Scott, 1900 | = Triceratops horridus |
| A. sphenocerus | Cope, 1890 | (nomen dubium) = Monoclonius sphenocerus |
| A. monoclonius | Breihaupt, 1994 | (nomen dubium) = Monoclonius sphenocerus |
Bibliografia
Dodson P., Forster C.A. & Sampson S.D (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513.
Hatcher J. B., Marsh O. C. & Lull R. S. (1907) "The Ceratopsia" US Geological Survey Monograph, 49, 1-300.
Sampson S.D., Loewe, M.A., Farke A.A., Roberts E.M., Forster C.A. & Smith J.A. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5(9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292
http://en.wikipedia.org/wiki/Agathaumas
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6061&Itemid=67
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6062&Itemid=67
![[1]](http://en.wikipedia.org/wiki/File:Agathaumas.jpg){kind=link}