Tarchia

 Opis do gruntownej przebudowy/przepisania na nowo

Autor:	Korekta:
"Dominik" Marcin Szermański	Maciej Ziegler Karol Sabath Dawid Mazurek Dawid Mika "Kormoran"

---

Tarchia (tarchia)
Długość:	4,5 (-8,5??) m
Masa:	1,5 (-4,5??) t
Miejsce występowania:	Mongolia - Khulsan i ?Nemegt (formacja Barun Goyot i ?Nemegt) ?Kazachstan
Czas występowania	późna kreda (środkowy-późny kampan - ? wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Ankylosauridae Ankylosaurinae
Ok. 8-metrowa rekonstrukcja tarchii. Autor: M. Shiraishi. [2].

Wstęp

Tarchia to rodzaj ankylozaura należą…cego do rodziny ankylozaurydów, którego szczą…tki odnaleziono w południowej Mongolii. Przynajmniej jeden szkielet pochodzi z Kazachstanu, lecz nie jest jeszcze opisany, a więc po dokładniejszym badaniu może okazać się nie należeć do rodzaju Tarchia.

Materiał kopalny

Holotyp (PIN 551/29): kręgi szyjne, kości śródręcza, paliczki i fragmenty płyt pancerza.

Materiał przypisany:

T. kielanae: ZPAL MgD-I/ll1 - niekompletna czaszka składająca się ze sklepienia czaszki, części potylicznej i puszka mózgowa (późna kreda, środkowy-późny kampan; Khulsan, Mongolia; formacja Barun Goyot)

Materiał przypisany:

Niektórzy przypisują do tarchii jeden z gatunków dyoplozaura (D. giganteus), choć np. Arbour i Currie (2015) uznają go za niediagnostycznego i za Ankylosauridae indet.:

Dyoplosaurus giganteus: ZPAL MgD-I/43 - kolumna kręgów ogonowych z tail-club (późna kreda, późny? kampan - wczesny mastrycht; Altan Ula IV, Mongolia (=PIN 551/29??))

ZPAL MgD-I/42 - kolumna kręgów ogonowych z tail-club i fragmenty pancerza (ta sama formacja i lokalizacja)

ZPAL MgD-I/49 - prawa kość ramienna (ta sama formacja i lokalizacja)

ZPAL MgD-I/113 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy (późna kreda; Altan Ula III, Mongolia; formacja Nemegt)

PIN 551-29 - kręgi ogonowe, kości śródręcza i paliczki dłoni, fragmenty pancerza - to osobnik opisany pierwotnie przez Maleeva w 1956 r. jako holotyp D. giganteus (późna kreda; Nemegt, Mongolia; formacja Nemegt)

PIN bez numeru katalogowego - nieopisany szkielet wraz z czaszką… (późna kreda; Mongolia; górne warstwy Khermeen Tsav I, stratygraficznie odpowiedni formacji Nemegt)

PIN bez numeru katalogowego - dolna szczęka ankylozaura z zachowanymi zębami (wczesna kreda; okolica Khovboor; Mongolia)

PIN bez numeru katalogowego - nieopisany osobnik zawierają…cy kość ramienną…, kręgi grzbietowe i ogonowe (wczesna kreda; Kazachstan)

Brak numeru katalogowego - nieopisane fragmenty szkieletu pozaczaszkowego i pancerza (późna kreda; Shakh-shakh, Mongolia)

Budowa

W porównaniu do Saichania, swojego krewnego żyją…cego na tych samych terenach, tarchia posiadała wyjątkowo dużą… podstawę czaszki. Jej wymiary były imponują…ce: przy długości 8-8,5 metra, wysokości około 3 metrów i masywnym pancerzem, mogła ważyć być może nawet 4,5 t (chociaż Paul, 2010 daje jej 4,5 m i 1,5 t). Jeżeli te pierwsze szacunki są prawdziwe, to Tarchia mogła być największym i przy okazji najmłodszym znanym mongolskim ankylozaurydem. Wydaje się jednak, że 8 i więcej metrów długości to wartości znacznie przeszacowane.

Na końcu ogona znajdował się twór kostny w kształcie maczugi, służą…cy zapewne do obrony przed drapieżnikami. Na pancerz składały się płyty oraz kolce wystają…ce z boków zwierzęcia, na prawie całej jego długości. Kolce te znajdowały się również na czaszce tego ankylozauryda, która mierzyła 40 cm długości i 45 cm wysokości.

Historia taksonu

Gatunek typowy, T. kielanae, wraz z omawianym, nowym rodzajem został opisany w 1977 roku przez polską… paleontolog Teresę Maryańską…, znaną… m.in. z wielu wypraw Polsko-Mongolskiej Ekspedycji Paleontologicznej na pustynię Gobi. Uznała także, że D. giganteus nie należy prawdopodobnie do rodzaju Dyoplosaurus. Po jakimś czasie okazało się, że holotypy obu należą… do jednego gatunku, przez co T. kielanae została młodszym synonimem D. giganteus, który to otrzymał nową… przynależność do rodzaju - już nie do Dyoplosaurus, lecz do Tarchia. Utworzono również nowy, typowy gatunek, mianowicie T. gigantea (epitet gatunkowy został zaczerpnięty od ankylozaura opisanego przez Maleeva, lecz zmieniony, by był poprawny gramatycznie) na którego składa się osobno holotyp i materiał przypisany z powyższych dwóch gatunków, będą…cych jego synonimami.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Tarchia (co znaczy "mózg") została zaczerpnięta z dużej objętości czaszki w porównaniu do innych ankylozaurów, dzięki czemu dinozaur ten mógł mieć większy mózg niż reszta jego kuzynów. Epitet gatunkowy gigantea odnosi się zapewne do bardzo dużych rozmiarów tarchii (o ile nie są one przesadzone) lub do rozmiarów jego puszki mózgowej.

Spis gatunków

Tarchia	Maryańska, 1977
= Minotaurasaurus	Miles & Miles, 2009
T. kielanae	Maryańska, 1977
= Minotaurasaurus ramachandrani	Miles & Miles, 2009
T. gigantea	(Maleev, 1956) Tumanova, 1977	nomen dubium
= Dyoplosaurus giganteus	Maleev, 1956
T. teresae	Penkalski & Tumanova, 2016

Bibliografia

Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. DOI:10.1080/14772019.2015.1059985

Maryanska, T. (1977) "Ankylosauridae (Dinosauria) from Mongolia" Palaeontologia Polonica 37:85-151.

Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392.

http://scienceblogs.com/tetrapodzoology/2008/02/tarchia.php

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7701&Itemid=67

http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=38836&is_real_user=1

http://en.wikipedia.org/wiki/Tarchia

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.